Wandelen op Andros

Omdat je niet vaak genoeg iets kunt wakker kussen, reizen Bart en ik naar Chora, aan de oostkust van het Griekse eiland Andros. We overnachten in pension Stella met tussen bedden en baai een geweldig terras: uitzicht op zee en een decor van gitzwarte bergen. Het is donker als we aanschuiven in het café van buurman Georgos. Er komen aardappels, gehaktballetjes, schalen knisperende salades, vers brood en olijven op tafel. ‘Welcome on Andros’, zegt hij, ‘the wine is from the house.’

We vertellen over onze wandelplannen. ‘Het zijn very old paths die de 84 dorpen met elkaar verbinden’, vertelt Georgos. En ook dat die paden snel dichtgroeien
als ze niet bijtijds geknipt en gesnoeid worden. Het goede is dat er wandelaars zijn gesignaleerd met scharen, prikstokken en plastic zakken - opruimers en snoeiers. ‘Olga?’ ‘Olga!’

Dag 1

Twee vruchtbare valleien en ravijnen

Olga Karayiannis is een van de mensen van Andros. We hadden haar op een beurs in Amsterdam ontmoet. Wandelschoenen, woeste krullen, ogen vol vuur, armen
met power. Ze is initiatiefneemster van Andros Routes, het netwerk van wandelpaden dat inmiddels ruim 160 kilometer groot is. Op de kaart die ze openvouwde
zagen we Andros. Groene bergen, de Egeïsche zee rondom. ‘Het noorden is ruig en desolaat, het midden vol citrusgaarden, het zuiden leeg, met glooiende valleien
en vroeger velden vol graan.’ In een dag steek je van oost naar west het eiland over. En van noord naar zuid in zes dagen als er niet drie bergketens en tien rivieren dwars op je pad zouden liggen.

Chora is een knooppunt van wandelroutes. Ze gaan alle kanten op, behalve de zee in. Die blinkert onder ons in de zon, terwijl wij boven de Nimporio-baai uitklimmen. Het is de eerste van nog veel meer heuvels die ons de komende vier dagen te wachten staan.

Ezelpaden en klaprozen

‘Olie, zijde, graanbouw, veeteelt. Daar draaide het hier om voordat het leegliep’, vertelde Olga. De agrarische resten zijn nog overal zichtbaar. Terrasakkers, ondergrondse waterreservoirs, oude wijn- en oliepersen, dorsvloeren, watermolens, windmolens. En niet te vergeten al die oeroude paden. Ze slingeren over de heuvels, zijn geplaveid met bonkige stenen en liggen ingeklemd tussen muurtjes van gestapelde stenen. Deze ‘stenes’ zijn aangelegd om de gewassen te beschermen tegen grazende schapen en geiten.

De paden zijn breed genoeg voor een beladen ezel. Maar ook voor Bart die languit op het pad ligt om de klaprozen, distels en margrieten te fotograferen die zich tussen de stenen door richting zon wurmen. Meteen vandaag al valt op hoe groen en mals het eiland is. Het overgrote deel van onze paden gaat door vruchtbaar terrein, met bermen vol bloemen en bomen waaraan de noten en vruchten voor het plukken hangen.

Dag 2

Een bijzonder kasteel

De volgende ochtend. We delen Stella’s terras met andere logés. Ze wandelen en werken: muurtjes herstellen, paden schoonhouden. ‘Iedere drie maanden, anders
kun je niet meer over de paden lopen.’ Dat komt ons bekend voor. Wandelen en werken: Olga! We krijgen een lift naar de start van onze wandeling in Ormos Korthio, daar begint (of eindigt) route 3. Via een steil, schaduwloos pad stijg je van zeeniveau naar 320 meter. In de baai beneden ligt het strand met de gekke naam Tis grias to pidima, wat Sprong van de oude vrouw betekent. We lezen haar verhaal op de top van een bergplateau (568 m) waar de resten liggen van het Epano kasteel. De vrouw en haar zwangere dochter vroegen bij het kasteel om onderdak en lieten de poortdeur openstaan - waarop haar volk, de Turken, konden binnendringen en iedereen afslachtten. Uit schaamte voor haar daad sprong ze de zee in, waar ze voor eeuwig een rotsblok werd.

Dan daalt het pad af, de kilometerslange Dipotamata-vallei in. De akkers zijn vruchtbare terrassen, de paden zijn steentreden in allerlei varianten. Ze zijn aangelegd, mensenwerk, maar ze vormen een fraai geheel met het landschap. We horen het ruisen van de Diplomata-rivier, zien overal bloemen en brem. Het
dorp Sineti lijkt verlaten, op hordes zwerfkatten na. In de verte ligt Andros. Nog twee landtongetjes over en dan zien we bij pension Stella de zon achter de bergen
duiken.

Dag 3

Van kust naar kust

De zee is een spiegel, de croissantjes zijn warm en knapperig. Vandaag doen we de doorsteek van oost naar west door het Petalogebergte. Eerst route 1 – mooie kilometers langs villa’s met weelderige tuinen, plus voor de doorzetter een extraatje naar het klooster Panachradou. Dan route 9 met het stadje Menites als
knooppunt. De beroemde bron van Menites is een wand met leeuwenkoppen waaruit ijskoud water spuit. Hoofd eronder en bidons vullen, want route 9 is niet mis. Schaduwloos, droog terrein met vaak verwoeste muurtjes en kale boompjes blootgesteld aan de zon. Niets lieflijks of mals hier. Gezoem van insecten. Distels. En alsmaar stijgen. Voor Olga en haar ploeg valt hier weinig eer te behalen, en toch is het prachtig.

Geen schaduw maar schitterend

We horen harde stemmen, het lijkt op ruzie. Maar de man die in Pitrofos in de deuropening verschijnt, lacht. ‘Come in! Are you lost?’ We maken kennis met zijn
vrienden en krijgen soep, brood, bèh-bèh-cheese en worst. ‘Holland good! Uit de tweeliter thermoskan wordt nog een glaasje zelfgemaakte wijn geschonken. Dan de laatste schouderdreunen, een dikke knipoog en een afwerend gebaar. ‘No, no money. You are our guest.’

Het Petalogebergte is nog niet klaar met ons. Het pad vervolgt tussen rotsblokken, langs velden met varens en stekels. Er scharrelen schapen. Herderloze kuddes,
tussen verwoeste steenmuurtjes. Schitterend. Bart glimt. Het is bloedheet. ‘We krijgen het vandaag niet cadeau’, zegt hij. Maar de beloning is er ook, Paleopoli, aan de westkust, het eindpunt. Het heeft een museum met opgegraven must see stukken uit de tijd dat Kaleopoli een bloeiende handelsstad was. Je kunt er een
extra ommetje doen, steil naar zee en terug door de jungle. Maar wij willen het terras, schaduw en ijskoude spa. Jungle? Met liefde wachten we op de snoeiploeg van Olga. Morgen is er weer een dag.