Wandelen op Kreta

Het is al donker als taxichauffeur Melitis ons afzet aan de dorpsboulevard van Sougia. Een man met een gegroefd gelaat en een schippersmuts tot over zijn oren wacht ons op aan een bulderende zee. ‘Welkom in Sougia’, klinkt het uit zijn vrijwel tandeloze mond. De regen op zijn waterdichte pak glinstert onder de straatlantaarns. De zeebonk blijkt onze hotelhouder Michalis te zijn. Hij klinkt bezorgd: ’Ik hoop niet dat de golven vannacht het restaurant wegvagen.’ Na een extreem natte winter op Kreta is het weer nog altijd onstuimig in het vroege voorjaar. Gelukkig staat de strandtent de volgende morgen nog gewoon overeind en kunnen we er ontbijten met toast, koffie en verse jus. Voor beter weer moeten we nog een dag wachten.

Goeroes of wandelaars

‘Vroeger was Sougia een hippiedorp’, vertelt dorpsbewoonster Lenny. We ontmoeten de van oorsprong Rotterdamse als we lunchinkopen gaan doen in de plaatselijke minimarkt. Het is nu dertig jaar geleden dat ze naar het dorpje aan de zuidwestkust kwam om een seizoen in de horeca te werken: ‘De rasta's en bebaarde hippies op het terras lachten zich een breuk toen vijf nette Nederlandse meisjes uit het Volkswagenbusje stapten. We waren geronseld in Nederland en zo groen als gras. Alleen ik ben hier gebleven, vanwege de liefde. Sougia is enorm veranderd, maar ik vind het nog altijd een superrelaxte plek. Hier komt een arts in zijn afgedragen bermuda om onbekommerd vakantie te vieren in de zomer, niet om te flaneren. En in het voorjaar komen de wandelaars.’

Ook Michalis heeft het toerisme drastisch zien veranderen. ‘Vroeger had ik een club en een restaurant naast het hotel. Er kwamen goeroes en de mensen sliepen op het strand. Nu komen vooral wandelaars. Die gaan vroeg slapen en om tien uur al onder zeil. Maar ik ben er blij mee hoor.’

Echte oma’s en echte mannen

De mentaliteit, en de manier waarop je als gast benaderd wordt, variëren sterk op het eiland. In Sfakia, een mooi kustplaatsje aan de Middellandse Zee, word je op de boulevard al opdringerig aangesproken om in een taverne of restaurantje te komen eten. Meer naar het binnenland is de oude gastvrijheidscultuur voor de vreemdeling nog dikwijls helemaal intact. Neem het gehucht Vafes, aan de noordzijde van het Lefka Ori-gebergte, waar we tijdens een rondwandeling vanuit Nippos verzeild raken op het erf van een familie. In de schaduw zit een in het zwart geklede oma een grote berg bladgroenten schoon te maken. Schuin onder haar pruttelt een grote pan met vlees. De bladgroente is de in Griekenland populaire - en lekker bittere ­- chorta, die wordt gekookt en met olijfolie en citroen wordt opgediend. Een jongere vrouw die het huis uit komt lopen, vraagt of we koffie met koekjes willen. Tijdens de koffie, met koekjes van vijgen uit eigen tuin, legt oma ons uit dat ze twaalf kinderen heeft gebaard. Ze is er zichtbaar trots op. ‘Ik heb er drie’, zegt reisgezel Marion. ‘Drie, dat is ook heel mooi hoor’, antwoordt oma goedkeurend. Als de man des huizes Vasile het erf op komt, is het direct tijd voor iets sterkers dan koffie. Met zijn grote, vlezige handen schenkt hij ons wijn uit een vierliterfles. Uit oma’s pruttelende pan schept hij ons ieder een bord lamsvlees op. De citroen die erbij geserveerd wordt, plukt Vasile boven onze hoofden uit de citrusboom. Al snel krijgen we gezelschap van nog twee mannen, die ieder uit hun eigen pick-uptruck stappen: een potige kerel in Balkan-camouflagepak en een gesoigneerder type met een wat verfijnder proportionering. Iedereen eet en drinkt. Het is elf uur ’s ochtends en we zijn op Kreta: lam, wijn en een overweldigende gastvrijheid. Het smaakt allemaal heerlijk. Na nog een laatste glas wijn nemen we afscheid en wandelen voort. Gelukkig is de wandeling langs bossen, dorpjes en olijfgaarden niet moeilijk vandaag.

Witte bergen

Een dag ervoor liepen we nog in het hooggebergte, toen we vanuit Askifou een twintig kilometer lange rondwandeling maakten naar de hoogvlakte van Niato en de Lefka Ori, de Witte Bergen. Wat een ruigheid, wat een verlatenheid! Beslist geen terrein om met een paar glazen wijn achter de kiezen rond te lopen. Hoogtepunt is het met kalkstenen bezaaide pasje rond de 1200 meter hoogtelijn, waar je plotseling zicht krijgt op de door bergen omsloten hoogvlakte van Niato. Slechts een paar eeuwenoude cipressen - ze zouden zomaar een half millennium of meer oud kunnen zijn - weten er het barre klimaat op deze hoogte te weerstaan. Vergroeid tot scheefgegroeide dividivi-vormen weerstaan ze de vrijwel immer waaiende wind. Op andere plaatsen, zoals in de Anopolis-kloof, hebben de cipressen zich vastgeklampt aan de rotswand, net als wilde vijgen dat doen in de kloven van Kreta. Bijzonder is ook de tocht door de Imbros-kloof, met een anderhalve meter brede engte in het midden en een natuurlijke boog (een kilometer) voor de uitgang van de kloof. Wie vroeg op pad was en nog geen kaartje had gekocht, kan dat bij een houten loket alsnog doen. Dikke kans dat je een glas raki krijgt aangeboden als je een praatje maakt. Naast de Imbros- en de overbekende Samaria-kloof zijn er nog veel meer spectaculaire ravijnen die vanaf het Lefka Ori-gebergte richting de kust lopen. Maar vergeet vooral ook niet een wat meer ontspannen wandeling langs de kust te maken. Hier en daar een orthodox kerkje, opgravingen uit de oudheid, bloemen in het voorjaar, en af en toe een prachtig strandje waar je kunt zwemmen.  Aan het eind van de dag zoek je een restaurantje aan het water. Wat wil je nog meer als wandelaar, Kreta rocks!