Wandelen in de Bulgaarse Rodopen

De reis bij dit verhaal

Het artikel hieronder is gebaseerd op de achtdaagse reis 'De Rodopen - Wandelvakantie in het groene zuiden van Bulgarije' van SNP Natuurreizen. Wil je deze reis zelf maken, of ben je benieuwd naar alle ins en outs? Klik dan hier voor meer informatie op de website van SNP. 

Het is eind april. Ik loop net een stukje alleen vooruit door het bos, wandelmaat Jan Mark volgt op wat meters afstand, als ik plots wat gekraak hoor. Een beer? Ondenkbaar is het niet, beren lopen er genoeg rond in de Rodopen. Maar het blijkt een andere wandelaar te zijn. De kans om die tegen te komen hier in de Rodopen is bijna net zo klein als een beer. Het is al dag drie van onze wandeltrip in de Rodopen en we hebben tot nog toe nog geen andere wandelaar gezien.

Het zegt meteen veel over dit gebergte in het zuiden van Bulgarije op de grens met Griekenland. Voor spectaculaire hoge bergtoppen hoef je hier niet zozeer te komen - een handvol toppen steken net boven de 2000 meter hoogte uit - maar wel als je op zoek bent naar de stilte, uitgestrekte eeuwenoude bossen rijk aan wilde plantensoorten en dieren, prachtige rotsformaties, grotten en kloven, wilde bergbeken en watervallen.

De wandelaar spreekt nog Engels ook, nog zo’n zeldzaamheid hier. Hij stelt hij zichzelf voor als Julian Perry, een Engelsman. Hij is ‘mountain guide’ in Bulgarije en bestudeert al dertig jaar de beren hier. Hij vertelt dat hij gisteren in dit gebied waar we nu zijn een moederbeer met twee jongen zag op zo’n honderd meter afstand. We hoeven ons echter geen zorgen te maken, stelt hij ons gerust. ‘De beren hier zijn niet agressief’, zegt Julian. ‘Ze gedragen zich erg geheimzinnig. Ze laten zich niet snel zien. Kom je toch oog in oog met eentje te staan, praat dan zacht en vriendelijk met ze, dan doen ze je niks.’ Met zachte stem doet hij het voor: ‘Hi bear, don’t worry bear… how are you… I won’t hurt you a bit…’. Zijn gouden tip: zing een ‘lullaby’. Die onthouden we zeker.

We wensen elkaar nog een mooie tocht en vervolgen onze route door het mooie bos tot we uitkomen op een soort ‘sound of music’-achtig landschap van glooiende bergweides om daarna weer een bos in te duiken over een heerlijk pad, traverserend langs een steile beboste bergflank. Sparren hebben plaatsgemaakt voor frisgroen loof. In de diepte klinkt een diepe grom. ‘Hoorde jij dat ook?’ Jan Mark knikt ja. Het zou inbeelding kunnen zijn, maar inmiddels weten we wel beter.

Schitterende bruggen

Behalve eeuwenoude bossen vind je ook bijzondere rotspartijen in de Rodopen, dat een karstgebergte is met kenmerkende kloven, gelige rotswanden die zo steil zijn dat er geen boom op kan groeien, grotten en enkele hele bijzondere rotsformaties, zoals de Chudnite Mostove, de ‘schitterende bruggen’, ook wel ‘wonderful bridges’ genoemd. Twee natuurlijke bruggen zijn uitgesleten door een rivier. De hoogste ‘brug’ is 45 meter hoog en doet je echt nietig voelen als je eronder staat. Een waar natuurfenomeen dat voor lokale begrippen een echte toeristentrekker is, met een parkeerplaats, eetgelegenheid en wat verkoopkraampjes. Toen wij er waren, zagen wij er slechts één andere auto met een familie. Maar het is nog vroeg in het jaar. Het seizoen is nog maar net begonnen.

Nadat we de bruggen hebben bewonderd, bestellen we nog een koffie drinken en een ‘Rodopen pannenkoek’ en knopen we met de uitbater van het eettentje weer een gesprek aan over de beren. ‘Die heb ik hier al jaren niet meer gezien’, zegt hij. Niet zo verwonderlijk op zo’n relatief drukke plek natuurlijk. ‘Maar ze zijn er wel. Ze eten bessen en zaden en wortels. Voor mensen zijn ze bang. Want hoewel het is verboden om op ze te jagen, gebeurt het toch weleens dat een jager er eentje schiet.’

46 watervallen op een rij

De volgende stop is een al minstens even bijzonder natuurfenomeen: waterfall canyon. Een kloof met een wild stromende beek met een flink aantal watervallen, 46 vertelt men ons. Met steun uit een Europees fonds is het wandelpad langs de beek opgeknapt in 2013. Ook hier komen we weinig andere bezoekers tegen. Bij de ingang betalen we vijf lev entree (ongeveer 2,5 euro), geld dat gebruikt wordt voor onderhoud van het pad en de bruggen waarvan je er een aantal moet oversteken. ‘Voorzichtig bij de laatste brug’, waarschuwt de beheerder nog. ‘Die verkeert in een slechte staat. Maar wordt binnenkort gerepareerd*).’

Al snel bereiken we de eerste mooie waterval, waar we meteen uitgebreid de tijd nemen om een serie foto’s te maken. Zodra we klaar zijn, lopen we de bocht om en verschijnt er een nog véél hogere waterval, gevolgd door de ene na de andere. De hoogste waterval van de kloof is maar liefst zeventig meter hoog. Het is fenomenaal. We volgen een stenig bergpad door een sprookjesachtig bos. Voorbij de laatste waterval komen we nog bij een megaliet, een stenen monument met een bordje erbij ‘Rodopi stonehenge’. Het is gebouwd door de Thrachiërs, een oud volk dat in het millennium voor Christus leefde in het huidige Bulgarije, een deel van Roemenië en aan de Griekse Egeïsche kust. In de Rodopen lieten ze veel megalieten achter. Het volk stond bekend om hun krijgslust en hoog ontwikkelde muziek en dichtkunst. Het is waarschijnlijk dan ook geen toeval dat volgens de Griekse mythologie de Rodopen de geboorteplaats is van Orpheus, die met zijn zang en muziek dieren en goden betoverde. In de Trigrad-kloof, vlak bij het gelijknamige dorp, bevindt zich de ingang van de ‘Devil’s throat cave’, de grot waar volgens de legende Orpheus in afdaalde om zijn geliefde uit het dodenrijk te halen.

Om het rondje door Waterfall Canyon af te kunnen maken, moeten we nog een laatste brug over. Dat deze in slechte staat verkeert, is eufemistisch uitgedrukt. Hij is half ingestort*). Met wat sprongen van steen naar steen weten we de beek over te steken en klauteren we naar het pad aan de overkant. Via een bergkam met een aantal mooie uitzichtpunten - over het beboste dal met in de verte het stadje Smolyan – dalen we langzaam terug af naar de rivier en het beginpunt van de route.

Shiroka Laka

Die avond slapen we in Shiroko Laka, een goed bewaard gebleven ‘museumdorp’ waar je veel mooie voorbeelden van typische Rodopen huizen, opgetrokken uit steen en eikenhout en stammend uit de tijd van de Bulgaarse renaissance, een periode waarin het Bulgaarse volk zich bevrijdde van het Ottomaanse Rijk, met als startdatum 1762 en die meer dan een eeuw duurde.  Ook onze accommodatie is een mooi voorbeeld van zo’n huis. Van binnen is het bijna net zo mooi als van buiten vol degelijke eikenhouten meubels. ‘In de winter is het hier ook heel mooi’, tipt Tanja, onze gastvrouw. ‘Dan ligt hier wel twee meter sneeuw.’ In de winter is de gemiddelde temperatuur minus vijftien, in de zomer kan het makkelijk dertig graden plus worden. Twee avonden achter elkaar, terwijl we aan tafel zitten bij een knapperend haarvuurtje, tovert Tanja ons een feestmaal voor met veel typische streekgerechten en lokale ingrediënten als wilde paddenstoelen, heerlijke aardappeltjes, yoghurt en kaas. Natuurlijk geflankeerd met een glas Bulgaarse wijn, waaronder een hele typische variant van wijn gemengd met frambozensap.

Vanuit Shiroko Laka rijden we over een hobbelige weg naar Varbovo, een verlaten dorpje verborgen in de bergen met een prachtig orthodox kerkje. Binnen bevinden zich hele mooie oude fresco’s. Helaas zit de poort op slot. Langs de verspreide huizen klimmen we langzaam het dorp uit en het bos in. Noch in het dorp noch in het bos komen we een mens tegen. Na een tijdje komen we uit bij wat bescheiden bergweides en een drietal huizen, waar wat paarden grazen en een kudde van schapen ons het pad verspert. In de verte horen we honden blaffen en is een boer aan het werk. Het uitzicht over de bergen is schitterend.

Zagen we de afgelopen dagen nog veel mooie rotspartijen en kloven, hier zijn bergen meer glooiend en zien we zachte lijnen overal. De toppen zijn net kegels, met lange heuvelruggen bedekt met bos zover het oog reikt. In het spel van licht en schaduw zien we wel vijftig tinten groen. Donkergroen tot bijna zwarte sparren in het hogere deel, tot frisgroen van het loof in de lagere regionen. Langs het pad staan fruitbomen vol in de bloesem, met honderden zoemende bijen erin. 

Zo wandelen we terug naar begindorp Varbovo. Vlak voordat we bij het eerste huis komen, ziet Jan Mark, die voorop loopt, in een flits een donkerbruine gestalte in het bos. Ik hoor het alleen. Het dier rent in grote vaart dwars door het bos en de steile heuvel ervandoor. Hoewel ik nog nooit een beer heb horen rennen, is het haast een onmiskenbaar geluid. Zo snel. De impact van de stappen. Ik kijk naar Jan Mark. ‘Wat was dat dan?’ Jan Mark kijkt me met enigszins verschrikte ogen terug, steekt zijn twee armen in de lucht en maakt met zijn handen het gebaar van een beer. ‘Dat was een beer.’