Liberation wandelroute Operatie Market Garden

Ik kan het me bijna niet voorstellen. Op de weg die ik nu bewandel, vonden bijna tachtig jaar geleden heldhaftige acties plaats, werd gestreden en wachtten Brabanders hoopvol op het einde van de Tweede Wereldoorlog. Etappe 3 van de “Liberation Route Brabant Operatie Market Garden”, is 25 kilometer lang en stuurt me door bos, langs heidevelden en over boerenlandwegen. Genoeg tijd om na te denken dus. Musea, monumenten en historische locaties onderweg geven mijn gedachten vorm.

Starten in Son

In Son stap ik uit de bus en zoek naar een bordje dat de route aangeeft. Daar staat een paaltje. Er staat gelukkig precies op aangegeven welke kant ik op moet. Mijn telefoon hoef ik er dus niet steeds bij te pakken om mijn weg te bepalen. Wel zo prettig. Er wordt gebruik gemaakt van het al bestaande wandelknooppuntennetwerk en verdwalen is daardoor bijna onmogelijk, merk ik. Vrij snel verlaat ik het Brabantse dorp en vervolg mijn weg door het bos.

Het is rustig. Andere wandelaars kom ik bijna niet tegen. Het wisselvallige weer zal er wel iets mee te maken hebben. Zo nu en dan trekt er een bui over Brabant. De bladeren boven mijn hoofd vangen de meeste spetters voor me op. Toch trek ik mijn regenjas aan. Zodra het droog is, stijgt de temperatuur en trek ik hem snel weer uit. Paddenstoelen groeien goed in dit natuurgebied tussen Son en Best. Ik zie verschillende soorten. Het ene moment wandel ik over een smal bospad, het volgende moment door het mulle zand. Bijna ongemerkt maak ik heel wat kilometers in dit afwisselende gebied met vennen, stuifduinen, bos en heide. Ik zou bijna vergeten waarom ik hier wandel, maar dan kom ik bij een opvallend wit oorlogsmonument.

Operatie Market Garden

Ik kijk omhoog naar het wit betonnen beeld. Regenspetters vallen in mijn gezicht. Snel trek ik mijn capuchon over mijn hoofd en blijf nog even staan. Vlakbij staat een informatiebord dat uitleg geeft over Operatie Market Garden. Wel 20.000 parachutisten werden in september 1944 gedropt, met als doel het zuiden van Nederland te bevrijden en bepaalde bruggen te veroveren om een weg vrij te maken naar Duitsland. Eén van hen was de Amerikaan Joe Mann. Hij offerde zich een paar dagen na Operatie Market Garden op door zich boven op een granaat te werpen. Zes levens van medesoldaten redde hij met die actie.

Helemaal boven op het metershoge monument staat een pelikaan. Het dier staat symbool voor totale zelfopoffering en is hier daarom perfect op zijn plek. Als ik doorwandel, door de lichte regen, denk ik aan de heldhaftige daad van de 22-jarige soldaat. Ik vraag me onwillekeurig af wat ik zelf zou hebben gedaan, in zijn situatie. Zou ik mezelf net als hij zonder twijfelen hebben opgeofferd? Ik hoop er nooit achter te komen.

Brasserie ‘t Boshuys

Vanaf het monument is het niet ver meer naar brasserie ’t Boshuys, langs de Sonseweg in Best. Als een oase verschijnt het gebouw tussen de bomen. M’n maag knort, mijn benen zijn inmiddels toe aan een pauze en ik neem daarom dankbaar plaats in het gezellige gasthuis. De filosofie van het restaurant spreekt me wel aan. Het is met zijn gerechten geïnspireerd door de bosrijke omgeving. Ik bestel een bruine sandwich met geitenkaas, aardbeien, munt, walnoot en balsamico en proef inderdaad de natuur.

Pal achter het restaurant ligt museum Bevrijdende Vleugels, met een uitgebreide collectie rupsvoertuigen, vliegtuigen, diorama’s, foto’s en wapentuig dat daadwerkelijk is gebruikt tijdens Operatie Market Garden. Ik wil het graag bekijken, maar heb nog aardig wat kilometers af te leggen en besluit door te wandelen. Ik kom zeker een keer terug.

Over landweggetjes

Nog een klein stukje wandel ik door het bos. Daarna kom ik op een landweg uit. Aan weerszijden staan boerderijen en ik kijk uit over kilometers aan weilanden, akkers en maisvelden. Op zondagmiddag 17 september 1944 landden hier in drie kwartier tijd meer dan 4.500 parachutisten. Boerderij de Paulushoeve was een goed oriëntatiepunt voor de piloten. De naam stond namelijk in grote letters op het dak. Bijzonder dat de boerderij hier nog steeds staat.

Luitenant Robert Cole werd een dag later doodgeschoten door een Duitse sluipschutter. Langs de route is ook een monument voor hem, vooral vanwege zijn moed en de manier waarop hij met gevaar voor eigen leven op 11 juni 1944 zijn bataljon bij een aanval op de laatste vier bruggen op weg naar Carentan in Frankrijk leidde. Zijn eenheid kwam onder vuur te liggen. Hij nam het geweer en de bajonet van een gevallen soldaat en leidde zijn soldaten over open terrein door een kogelregen naar de vijandige posities.

De weg vervolgt zich langs boerderijen en ik denk aan de mensen die daar woonden. Hoe beleefden zij die spannende periode vlak voor de bevrijding? Hoe reageerden ze op de soldaten die hun levens waagden voor hun vrijheid? Ik kan me er maar moeilijk een voorstelling van maken. Ik vind het onvoorstelbaar dat zij in angst leefden, terwijl ik hier nu, bijna tachtig jaar later, in vrijheid wandel.

Kasteel Henkenshage

In Sint-Oedenrode sta ik even stil bij Kasteel Henkenshage. Het ligt er rustig bij en niets verklapt de turbulente oorlogsgeschiedenis van het historische bouwwerk. Op 20 september 1944 verplaatste het hoofdkwartier van de 101st Airborne Division zich vanuit Son naar dit kasteel. Generaal Horrocks kreeg er vier dagen later te horen dat hij nog één poging mocht ondernemen om de Britse troepen ten noorden van de Rijn te bereiken. Lukte dat niet, dan zou Operatie Market Garden onsuccesvol zijn. Die laatste poging mislukte. Inwoners van Sint-Oedenrode vertelden later dat ze generaal Horrocks vloekend en tierend over de markt zagen lopen. In kasteel Henkenshage werd besloten dat Operatie Market Garden moest worden gestopt.

Op de muur van het voormalige raadhuis van Sint-Oedenrode hangt een plaquette. Daarop staan de namen van elf paratroopers die hun levens gaven voor de bevrijding en verdediging van het Brabantse dorp. Mensen lopen er langs zonder te kijken, druk met hun dagelijkse beslommeringen. Ik sta stil en lees het aandachtig. ‘We shall remember them’, staat er bovenaan. Dat neem ik me voor. Na deze wandeltocht is hun verhaal en dat van zoveel anderen voor mij meer gaan leven. Met een brok in mijn keel loop ik terug naar mijn auto.

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met VisitBrabant Routebureau.