Fietsen in Denemarken

Denemarken - iets kleiner dan Nederland en met zo'n 5,9 miljoen inwoners - bestaat grofweg uit schiereiland Jutland, de eilanden Funen, Seeland en Lolland, en nog eens zo'n 400 kleinere eilanden waaronder Falster, Langeland, Als, Møn, Bornholm en Amager, die de Deense archipel vormen. Kopenhagen, de hoofdstad van Denemarken, ligt op het grootste Deense eiland, Seeland. Ook Groenland en de Faeröer horen bij het Deense koninkrijk, maar ze spelen in dit overzicht 'Fietsen in Denemarken' geen rol.
Denemarken bestaat bijna volledig uit laagland en daarvan is ruim 65 procent gecultiveerd. De kustlijn van Denemarken, Faeröer en Groenland niet meegerekend, is 7314 kilometer lang. Het hoogste punt van het land is Møllehøj bij Skanderborg: 170,86 meter boven zeeniveau.
Een netwerk van elf lange, doorgaande nationale fietsroutes overspannen het land, aangevuld met tientallen regionale en lokale fietsroutes. Handig zijn de Bikestations (onder meer in het zuiden van Jutland), waar je met de aanwezige gereedschappen zelf kleine reparaties aan je fiets kunt uitvoeren.

We beschrijven de fietsroutes en hoogtepunten van de volgende regio’s in Denemarken:

Jutland, opgedeeld in

• Zuid-Denemarken (Syddanmark) met Funen en Langeland
• Midden-Jutland (Midtjylland)
• Noord-Jutland (Nordjylland)

Seeland (Sjælland), opgedeeld in

• Noord-Seeland (Nordsjælland)
• Zuid-Seeland (Sydsjælland) met de Oost-Deense Eilanden  Lolland, Falster, Møn

Bornholm

Jutland: ruige westkust, rustige oostkust

Jutland is heuvelachtig, het oosten wat meer dan het westen, maar fietsen in het westen betekent fietsen in de wind. Het leuke aan fietsen op Jutland is dat de zee nooit ver weg is, want nergens is Jutland breder dan 100 kilometer. Overal langs de kust vind je uitgestrekte duinen en stranden. Aan de oostkust rustige, kindvriendelijke (kiezel)stranden; aan de westkust bredere, soms ruige zandstranden. Bij Klitmøller is de zee zó wild, dat surfers de plek Cold Hawaii noemen. In het oosten van Jutland vind je dichte bossen en uitgestrekte koolzaadvelden. Jutland heeft handenvol traditionele vissersdorpen en heerlijke badplaatsen zoals Blåvand, Henne Strand, Hvide Sande, Søndervig, Lønstrup, Løkken en Blokhus. Extra breed zijn zandstranden op de Waddeneilanden Rømø en Fanø, langs de westkust. Kortom, altijd een handdoek mee als je gaat fietsen op Jutland. Jutland is groot, daarom delen we het op in drie gebieden:

Zuid-Denemarken met eilanden Funen en Langeland: rustig en groen

De regio Zuid-Denemarken beslaat het zuiden van Jutland, de eilanden Funen en Langeland, plus de eilandjes ten zuiden van Funen, waaronder Ærø. De hoofdstad is Vejle. Fietsend door het glooiende landschap doorkruis je heide, bossen en uitgestrekte duingebieden met rustige (kiezel)stranden aan de oostkust, ruige(re) zandstranden aan de westkust. De neusjes van de zalm op natuurgebied zijn Nationaal Park de Waddenzee bij Ribe en het eiland Ærø met indrukwekkende rotspartijen en typisch Deense vakwerkhuizen. In Blåvandshuk vind je de 39 meter hoge Blåvandshuk Fyr, waarvandaan je uitkijkt over ’s werelds grootste windmolenpark. Even afstappen maar.

Funen en Langeland
Het groene, glooiende eiland Funen staat bekend om de knusse vissersdorpjes en de fraaie glooiende akkers, velden, boomgaarden en bossen. Vandaar dat het de Tuin van Denemarken wordt genoemd. Natuurlijk zijn er fraaie stranden, maar er is meer. Imposante kastelen bijvoorbeeld, zoals Egeskov Slot. En hoofdstad Odense is de geboortestad van sprookjesschrijver Hans Christian Andersen. Fijne uitvalsbases voor fietstochten op Funen zijn Bogense, Bro Strand en Faaborg. Kerteminde is een typisch Fuuns dorp met prachtige vakwerkhuizen en een levendige haven waarvandaan de boot naar Romsø vaart. Funen is via een brug verbonden met Langeland, ook al zo'n groen, rustig eilandje. Er wordt gezegd dat het Deense platteland hier op z'n mooist is: glooiende graanvelden afgewisseld met vakwerkhuis-dorpjes (en hier en daar een windmolenpark). 

Zien in Zuid-Denemarken
Het is de regio met de grootste kindvriendelijke attracties van Denemarken, waaronder Legoland, Givskud Zoo en het Vikingcentrum in Ribe. 'Volwassenen' highlights zijn

Christiansfeld (Moravische religieuze nederzetting (UNESCO Werelderfgoed)), het historische Jelling (eveneens UNESCO Werelderfgoed), de oude steden Vejle, Kolding, vestingstad Fredericia, het 1300 jaar oude Ribe en moderne havenstad Esbjerg. Fuunse highlights zijn het traditionele Faaborg met gezellige havencafés, oud visserssteden Kerteminde en Bogense.

Nationale Fietsroutes Zuid-Denemarken

• 1: De Noordzeekust Fietsroute, Rudbøl-Skagen, 560 km
• 3: Heerwegsroute, Padborg-Frederikshavn, 450 km
• 5: Ostseeküstenroute, Sønderborg-Hulsig, 650 km
• 6: Esbjerg-Kopenhagen, 330 km
• 8: Dänischer Ostseeradweg, 820 km

Midden-Jutland: (pittig) glooiend heuvel- en merenlandschap

Midden-Jutland beslaat het middelste deel van Jutland. De hoofdstad is Viborg en de grootste stad is Aarhus (Deens: Ǻrhus), tevens de tweede stad van Denemarken. Het is een lekker groene, hier en daar pittig glooiende regio die de langste rivier, de hoogste berg èn het grootste meer van Denemarken herbergt. Bij het populaire merengebied Søhøjlandet, bij Silkeborg, waaieren de fietsroutes in alle windrichtingen uit. Ook naar Djursland, de ‘neus’ van Jutland met Nationaal Park Mols Bjerge, een natuurgebied met meren, kust, heide en Mols Bjerge, met 137 meter het hoogste punt van de neus.

Hoogtepunten Midden-Jutland

• Studentenstad Aarhus, gezellige cafés, kekke boetiekjes, een splinternieuw havengebied vol bijzondere bouwwerken en prachtige musea.
• Historisch Viborg, prachtig gelegen bij het meer de Hald Sø, goede uitvalsbais om heidevelden en heuvels van de Dollerup Bakker te verkennen.
• Truust en Gjern: twee typisch Deense dorpen in Midden-Jutland. Gemoedelijke sfeer, op steenworp afstand van de natuur.
• Het Merengebied met de Hemelberg (147m, Deens: Himmelbjerget), bij Silkeborg. Spectaculair uitzicht over de glooiende heuvels en diepe naaldbossen.

Nationale Fietsroutes Midden-Jutland

• 1: De Noordzeekust Fietsroute, Rudbøl-Skagen, 560 km
• 2: Hanstholm - Kopenhagen (420 km)
• 3: Heerwegsroute, Padborg-Frederikshavn, 450 km
• 4: Søndervig – Kopenhagen, 310 kilometer
• 5: Ostseeküstenroute, Sønderborg-Hulsig, 650 km
• 11: Limfjordroute, 610 km

Noord-Jutland: fjorden en wildernis

Noord-Jutland bestrijkt het noordelijke deel van Jutland en het eiland Læsø. Noord-Jutland heeft - voor Deense begrippen - veel afwisseling: bossen, fjorden en hoogveen. Fietsend langs de ruige westkust vallen de hoge golven (sterke stroming!) op, langs de oostkust juist het kalme, kabbelende water met hier en daar zelfs een palmboom!
Opvallend mooi is de natuur bij Thy. Nationaal Park Thy wordt wel de laatste wildernis van Denemarken genoemd: zandstranden, veengebieden, wilde dieren. Nationale Fietsroutes 12 schampt regelmatig het fraaie Limfjorden; nummer 1 volgt de westkust, rijgt de fraaiste stranden - Skagen, Lønstrup, Klitmøller, Løkken - aaneen en eindigt bij Grenen, Jutlands noordelijkste puntje, waar de golven van de Noordzee en het Kattegat samenkomen.

Hoogtepunten Noord-Jutland

• Het vissersdorpje annex badplaatsje Skagen. Al eeuwenland populair bij kunstenaars vanwege de bijzondere lichtinval. Kleurrijk dorp vol galeries, winkels en visrestaurants.
• Grenen, hier komen de ruige golven van de Noordzee en het rustigere Kattegat samen. Fietsschoenen uit en door het water klossen maar. Een magische plek.
• Aalborg, vanwege het prachtige uitzicht over het fjord en de gemoedelijke sfeer. Hier wonen, zegt men, de gelukkigste Denen.
• Rold Skov, het grootste bos van Denemarken.

Fietsroutes Noord-Jutland

• 1: De Noordzeekust Fietsroute, Rudbøl-Skagen, 560 km
• 2: Hanstholm - Kopenhagen, 420 km
• 3: Heerwegsroute, Padborg-Frederikshavn, 450 km
• 5: Ostseeküstenroute, Sønderborg-Hulsig, 650 km
• 11: Limfjordroute, 610 km

Seeland (Sjaelland)

Seeland is het grootste eiland van Denemarken. Bruggen verbinden Seeland met Zuid-Zweden, Funen, de eilanden Falster en Møn. Meer dan 2 miljoen van de 5,9 miljoen Denen wonen op Seeland, merendeels in Kopenhagen. Andere bekende steden op Seeland zijn Helsingør, Hillerød, Næstved, Roskilde en Slagelse. Seeland delen we op in twee gebieden:

Noord-Seeland: Kopenhagen en Deense Rivièra

Dé trekpleister van Noord-Seeland is Kopenhagen. Populair onder kunst- en designliefhebbers maar ook onder fietsers.

Kopenhagen is door de UCI (Union Cycliste Internationale) verkozen tot Bike City vanwege de inzet voor fietsers en het fietsen. De stad heeft honderden kilometers fietspaden en zet zich in Fietshoofdstad van de wereld te worden in 2025.

Vanaf Kopenhagen liggen de stranden van de 'Deense Rivièra' binnen dagafstand fietsen. Onderweg naar het noordelijke vissersplaatsje Gillejele fiets je langs bijzondere plaatsjes als Hornbæk (bizar witte zandstranden) en Humlebaek (Louisiana Museum voor Moderne Kunst). 50 kilometer ten zuiden van de Deense Rivièra liggen de Sjaellands fjorden - wat een combinatie! - met de fraai gelegen plaatsen Rørvig en Kulhuse. Tips Noord-Seeland: Nationaal Park Skjoldungernes Land, ten zuiden van het Roskilde Fjord, en Geopark Odsherred, een van de UNESCO Global Geoparken, aan de noordzijde van het Isefjord. Meerdere fietsroutes voeren erlangs.

Hoogtepunten Noord-Seeland

• Kopenhagen
• Gilleleje, heerlijke vismaaltijden
• Rørvig, prachtig gelegen aan het Isefjord
• Kulhuse, fraai gelegen waar het Roskilde Fjørd uitmondt in het Isefjord.
• Helsingør met Kronborg Slot (Shakespeare gebruikte het als de locatie voor zijn ‘Hamlet’).

Zuid-Seeland: kliffen en gemoedelijke dorpjes

Ook Zuid-Seeland is fijn fietsgebied. Overwegend glooiend en met stranden afgezoomde kusten. Populaire plaatsen zijn Strøby, Rødvig en Faxe. De mooie extra's van Zuid-Seeland zijn de ruige kust bij Stevns Klint, de gemoedelijke dorpjes langs de kust van de Faxe Bugt en niet in de laatste plaats de zuidelijke eilanden Lolland, Falster en Møn. De Oost-Deense eilanden zijn via bruggen verbonden met Zuid-Seeland.

Oost-Deense eilanden: Lolland, Falster, Møn
Wie van schitterende witte zandstranden houdt en (nóg meer) oogverblindende krijtrotsen hopt naar de Oost-Deense Eilanden.
Of misschien begint je fietstocht hier, want Rødby op Lolland is aanlegplaats voor het veer naar/van Duitsland. Het rustige, ruime en vlakke Lolland is een mooi opstapje - volg de Deense Oostzeeroute (8) - naar strandparadijs (Marielyst!) Falster, waar de krijtrotsen al indrukwekkende hoogtes hebben.
Maar echt formidabel zijn de krijtrotsen op eiland Møn waar het fietsen meteen ook een stuk pittiger is. Møns Klint (UNESCO Werelderfgoed) vormen de hoogste en langste krijtrotsen van Denemarken, zo’n acht kilometer lang. Een 500 treden lange trap komt uit op een kiezelstrand waar jong en oud op zoek is fossielen en schelpen. Mooie uitvalsbases zijn Klintholm Havn of Stege (langs de Deense Oostzeeroute). Een nachtje slapen voordat je verder trekt is haast een must. Mon is een officiële 'Dark Sky Area', nergens in Denemarken is de sterrenhemel zó goed te zien als op Møn. In Møns Geocenter leer je alles over de vulkanen, meteorieten en ijsgletsjers die Møn zo'n 70 miljoen jaar geleden gevormd hebben. Een mooi  begin of eindpunt of tussenstation van je fietsreis.

Hoogtepunten Zuid-Seeland

• Fort Vikingeborg Trelleborg
• Studentenstad Roskilde (oude Vikinghoofdstad), in de haven het Vikingschepenmuseum. De Dom van Roskilde is koninklijke graftombe
• Lejre > openluchtmuseum Land of Legends (Vikingendorp)
• Heet knusse vissersdorp Karrebæksminde
• Vordingborg (zetel Koning Valdemar de Grote) > met hypermoderne museum Danmarks Borgcenter
• Het kasteel Gavnø Slot.
• GeoMuseum Faxe (over de eeuwenoude Deense kustlijn)

Nationale Fietsroutes

• 2: Hanstholm - Kopenhagen, 420 km
• 6: Esbjerg - Kopenhagen, 330 km
• 7: Sjællands Odde - Rødby, 240 km
• 8: Deense Oostzeeroute, 820 km
• 9: Gedser - Helsingør, 290 km

Bornholm: ruige natuur en toch hygge

Buitenbeentje Bornholm - verweg van het moederland, in de Oostzee - is een van de grootste eilanden van Denemarken (ca 40.000 inwoners). Toch is het maar 105 kilometer fietsen (fietsroute Bornholm - 10) om het eiland langs de kust te ronden. Het noorden is rotsachtig, het zuiden heeft witte zandstranden (Dueodde), het hart bestaat uit bossen. De grootste stad op het eiland is Rønne, met veerverbindingen naar Køge (net onder Kopenhagen), Ystad (Zweden), Duitsland en Polen. Bornholm wordt ook wel het zonneschijneiland genoemd - de meeste zonuren van het land vind je op Bornholm. Ook Paradisbakkerne en Heiligdomskipperne zijn redenen om op Bornholm te fietsen. Paradisbakkerne (‘Heuvels van het paradijs’) bestaat uit nauwe valleien, steile rotsen en dichte naaldbossen; Heiligdomskipperne zijn gigantische rotsformaties van hier en daar 22 meter hoog.

Hoogtepunten Bornholm

• Gudhjem, Snogebæk, Allinge, mooie plaatse
• Populaire stranden zijn Balka, Hasle of Dueodde
• Knusse badplaatsen zijn Sandvig en Sandkås
• De havens van Rønne en Gudhjem (roggebrood met vis!)
• Hammershus Slot: de grootste kasteelruïne van Noord-Europa
• Vikingenfort Gamleborg, een magische plek midden in het Almindingen bos, omringd door de rotsen.
• Paradisbakkerne, op weg naar deze ‘heuvels van het paradijs’ aan de oostkant van Bornholm wandel je door nauwe valleien en langs steile rotsen, diepe naaldbossen en de mooiste vergezichten.
• Heiligdomskipperne, rotsformaties dichtbij Gudhjem.
• Kasteel Hammershus Slot
• De vier witte ‘ronde kerken’ van Bornholm

Nationale Fietsroute Bornholm

• 10: Rondom Bornholm, 105 km