Wandelen in de Sierra de Grazalema

Over de Sierra de Grazalema

De Sierra de Grazalema strekt zich uit over de provincies Cádiz en Málaga. Het is geen groot gebied, een kleine 50.000 hectare en daarmee kleiner dan de meeste andere natuurgebieden. Die 'geborgenheid' hebben wij in mei 2016 bij een bezoek aan de Grazalema juist als heel prettig ervaren. Het is vooral een uitermate afwisselend gebied, zodat je op een relatief klein oppervlakte wandelingen kunt maken die qua sfeer enorm uiteen lopen. De Sierra Grazalema kent kale bergruggen van kalksteen (het "Wilde Westen'), diepe ravijnen, met bos begroeide valleien, kolkende rivieren, boomgaarden met fruit en olijven, weides vol wilde bloemen en insecten en steile rotswanden waar technisch moeilijke routes geklommen kunnen worden.

Zeer  groen

Het stadje Grazalema is in dit geheel een prettig middelpunt. Het is er altijd levendig, je kunt er uitstekend eten in van de vele restaurants, er zijn winkels voor de dagelijkse boodschappen en bovenal ligt het adembenemend aangeschurkt tegen de ruggen van de 'huissierra's': Sierra de Gaidovar, Sierra del Pinar en Sierra del Endrinal.
De Sierra de Grazalema heeft de twijfelachtige reputatie het natste gebied van heel Spanje te zijn. Door zijn ligging in de buurt van de Atlantische Oceaan, regenen op de hoge toppen van de Grazalema de eerste regenwolken zich lustig leeg. Jaarlijks valt er 2200 mm neerslag (in de bewoonde gebieden zelden in de vorm van sneeuw trouwens) waarmee het zich kan meten met het Lake District in Engeland; nou niet direct een gebied waar je naartoe reist als je eens wat zon wilt pakken. Die regen valt (gelukkig) vooral in de herfst, de winter en het vroege voorjaar maar heeft wel als positief gevolg dat het er zeer groen is en dat er bijna 1300 verschillende planten en bloemen bloeien; 72% van de hele flora van Groot-Brittannië op een gebied van 50.000 hectare! Een groot deel is zelfs endemisch en vind je dus alleen in de Grazelema. In het gebied kom je overigens niet direct heel veel meren of waterpartijen tegen; het meeste water verdwijnt meteen in de kalkbodem en zie je aan de oppervlakte niet meer terug.

Standplaatsen in de Sierra de Grazalema

In de Sierra de Grazalema is het 'stadje' Grazalema (ruim 2100 inwoners) een logische keuze. Het is zeer centraal gelegen op een prettige hoogte van 800 meter, omringd door ruige kalkbergen, deels begroeid met bos. In het dorp is een centraal plein waar je je eventueel je auto kwijt kunt (let op de marktdag!), er zijn diverse supermarkten, winkels (ook op zondag geopend van 09.00 tot 14.00), een geldautomaat en een bakkerij. Cafés en restaurants zijn er volop, maar aan goede hotels ontbreekt het een beetje. Wij sliepen in het Hotel Puerta de la Ville (vreemd genoeg geen werkende website), wat op zich prima was, maar geen bijzondere indruk heeft achtergelaten. Het personeel spreekt slecht Engels (in het hele dorp overigens een probleem, óók in de hotels) en lijkt niet echt betrokken, het ontbijt is karig en al met al oogt het hotel wat gedateerd. Er zijn echter meer opties, bijvoorbeeld een kamer bij een particulier: zie de website van Grazalema voor meer adressen. Spaanstalig, zoek op alojamiento.

Vanuit Grazalema zijn talloze wandelingen te maken, soms met een kleine verplaatsing (taxi huren mogelijk).
Restaurants in Grazalema die zijn aan te bevelen:

• Méson El Simancón (lekker buiten zitten aan een rustig plein met geweldig uitzicht, iets luxer maar nette prijzen)
• Restaurant La Maroma (soep uit de Grazalema!)
• Restaurant Torreon (lunch en avondeten, achterafstraatje)

Vervoer naar de Sierra de Grazalema

Vanuit Eindhoven en Amsterdam vertrekken in het hoogseizoen meerdere keren per week vliegtuigen naar Malaga. In Malaga kun je eenvoudig een auto huren en dan ben je in twee uur rijden in de verschillenden wandelgebieden. Voordeel daarvan is dat je dus ook water later op de dag kunt vliegen. Een andere optie is Sevilla aan de noordkant. De stad ligt net zo ver af van de Sierra de Grazalema als Malaga, maar vliegen naar Sevilla is minder makkelijk dan vanaf Malaga. Vanuit Malaga is het twee uur in de auto naar Grazalema. Houd rekening met tolwegen en met langzaam verkeer in de bergen.
Het openbaar vervoer in het gebied is erg beperkt; eigenlijk kun je niet zonder auto. Of je moet bereid zijn een taxi het werk te laten doen.

Kaart en gids

Kaart: Parque Natural de Sierra Grazalema, Éditorial Penibetica, 1:40.000 (kaart en gidsje met achtergrondinformatie en wandelingen).
Gids: Walking in Andalucía (36 routes in Andalucía's Natural Parks), uitg. Cicerone. 
Natuur: The nature guide to the Andalusian Sierras (from Malaga to Gibraltar), uitg. Crosbill Guides (in Nederland uitgegeven door KNNV). 

Wandelingen in de Sierra de Grazalema

1 Beklimming van de Reloj (1534 m) en Simancon (1565m)
12,5 km, 4 uur (18 km als je de tocht naar westen verlegt)
Dagtocht vanuit Grazalema, route oppikken bij de camping net buiten het dorp. Eerst door het bos, later weides vol bloemen (mimosa en pioenrozen!) en insecten. Vanaf de top van de Reloj zie je heel goed hoe het gebied is opgebouwd, verder naar het westen is de laagvlakte van Jerez de la Frontera (sherry!) goed te zien. Vanaf de Reloj naar de Simancon is maar een stukje afdalen en stijgen. Probeer niet net als wij verder naar het westen af te dalen en dan naar het noorden terug te steken; je loopt vast op een ravijn en je komt op privé-terrein. Gewoon de route noordwaarts naar Los Llanos del Endrinal volgen  en verder afdalen, terug naar Grazelema.
De Reloj en Simancon behoren tot de hoogste toppen van de Sierra de la Grazelema.

2 Rivierwandeling van Montejaque naar Grazalema
13 km, 4 uur
Om bij het begin van de lijnwandeling te komen moet je een taxi nemen, want openbaar vervoer wordt een haast onmogelijke klus. Montejaque ligt geweldig mooi aan het eind van een ruige kloof. Lekker Spaans dorpje (ontbijt!). Wandeling eerst over brede (onverharde) weg met links de Tavizna, een berg waar ontelbare gieren rondcirkelen. De onverharde weg wordt een pad en gaat heerlijk vlak verder langs de fraaie Guadares rivier. Zeer groen landschap! Olijven, druiven, fruitbomen. Waterslangen, forellen, duizendpoten, kikkers en zwaluwen. Genieten voor natuurliefhebbers. Onderweg een meertje dat perfect is voor een picknickplek. Je komt (na een klim) uiteindelijk uit bij de Puerto de los Alamillos (aldaar restaurant Mesón los Alamillos!). In een half uur ben je terug in Grazalema.

3 Langs de Pinsapobossen naar Benamahoma
13 km, 4 uur
Klassieke, maar schitterende wandeling op hoogte. Vooral in het begin loop je langs de Spaanse zilverspar die alleen in dit deel van Spanje veelvuldig voorkomt en hier vooral op de noordoosthelling van El Pinar (1654 m) groeit. Hij lijkt op de spar die we kennen, maar heeft veel fijnere en zachte naalden. De spar, die 30 meter hoog kan worden en een overblijfsel is van de laatste ijstijd toen het ook in dit deel van Europa veel natter en koeler was, komt alleen voor tussen de 1000 en 1700 meter. Om de zeldzame Abies Pinsapo te beschermen, heeft de overheid het gebied tot beschermd natuurgebied verklaard. Dat betekent dat het beperkt toegankelijk is; een deel van het jaar alleen met vergunning en een deel van het jaar alleen in groepsverband. Vergunningen worden gecontroleerd!
De wandeling: auto neerzetten bij P op 1042 m, langs de CA-531. Lekker klimmen naar de ruige en beboste Cerro de San Cristobal met schitterend uitzichten naar het noorden. Daarna lange tijd afdalen naar Benamahoma. Laatste stuk is duidelijk minder mooi. In Benamahoma is niet heel veel te doen (winkel, café, blaffende hond). Op de hoofdweg komen bussen, maar onregelmatig. Wij zijn terug gelift.
(let op: voor deze wandeling is een vergunning nodig. Zie de algemene info).

4 La Gargante Verde
6 km, 3 uur
La Gargante Verde (De Groene Kloof) is nog zo'n niet te missen klassieker in de Sierra de Grazalema. De heen- en terugweg van de afdaling in deze kloof overbrugt een hoogteverschil van 260 meter. Op zich is de kloof zelf niet eens zo heel spectaculair (donker, fris, nauw). Wat de wandeling vooral bijzonder maakt zijn de vale gieren die je van zeer dichtbij kunt spotten én het avontuurlijke gehalte van de route: trappetjes, een staalkabeltje, wat klauterwerk én spectaculaire uitzichten op de andere kant van de kloof. Voor mensen met serieuze hoogtevrees niet aan te bevelen.
Om bij het begin van de wandeling te komen moet je een auto hebben; de start van de route staat aangegeven langs de Ca-532 (de weg tussen Zahara de la Sierra - aanrader! - en Grazalema). Er is een onverharde parkeerplaats voor de auto.
(let op: voor deze wandeling is een vergunning nodig. Zie algemene info).

Meerdaagse tochten in de gebieden

De GR 7 (vanaf de Ballon d'Alsace in de Vogezen naar Tarifa in de buurt van Gibraltar) komt vanuit het Parque Natural de los Alcornocales en loopt door de Sierra de Grazalema heen waar het o.a. Ubrique (druk stadje), en de 'pueblos blancos' Benaocaz en Montejaque aandoet. Vervolgens loopt de route zeer spectaculair naar Ronda en gaat de Sierra de las Nieves in.

Georganiseerd wandelen

• Clive Muir is een Engelsman die in de Sierra de Grazalema woont en werkt. Zijn bedrijfje Wildside Holidays organiseert dag- en meerdaagse wandelingen in de Sierra de Grazalema. Clive weet enorm veel van het gebied; niet alleen van de flora en fauna, maar ook van de cultuur en geschiedenis. Wie zich voor wil bereiden; op de website van Clive is enorm veel informatie te vinden. Website: Wildside Holidays
• SNP organiseert twee verschillende reizen in en rondom de Sierra de Grazalema. De pittige achtdaagse Trektocht langs witte dorpen (zwaarte 3, comfort 3) voert je langs oa Grazalema, Benaocaz en het prachtige Ronda. Je dringt diep door in de bergen van de Sierra de Grazalema en slaapt op verschillende plekken.
  Tijdens de lichte en comfortabele wandelreis De witte dorpen van Andalusië (zwaarte 1, comfort 3) kom je zowel in Grazalema als in El Bosque en Ronda. Standplaats is het schitterend gelegen 'witte dorp' Zahara de la Sierra.

Permit

Voor deze wandelingen in de Sierra Grazalema is gedurende het hele jaar door een permit nodig. Deze  kun je persoonlijk afhalen in het bezoekerscentrum in El Bosque, maar kun je beter (op tijd!) per mail aanvragen via cvelbosque@reservatuvisita.es. Doe dit bij voorkeur in het Spaans en reken op een lange wachttijd. Zet in je mail je volledige naam, nummer van je paspoort, naam van de wandeling die je wil maken en op welke dag je wilt wandelen.
Een zeer uitgebreide handleiding hoe je een permit aan moet vragen, vind je op de website Wandelen in Andalusië onder Aanvraag permit voor Grazalema.

Tussen 1 juni en 15 oktober is het, om de beschermde gebieden te mogen bezoeken, zelfs verplicht je aan te sluiten bij een georganiseerde trip in het park! Aanmelden kan ook bij het bezoekerscentrum in El Bosque. Er wordt gecontroleerd en de boetes zijn hoog!

Meer informatie

Bezoekerscentrum El Bosque: C/ Federico García Lorca, 1, El Bosque. E: cv_elbosque@agenciamedioambienteyagua.es. Open: ma. t/m vrij. van 10 tot 14u. In de zomer op maandag vaak gesloten. Meer informatie op de website.

Informatiepunt Zahara de la Sierra: Plaza de Zahara, 3, Zahara de la Sierra. Open: van 9 – 14u. en van 16 – 19u. Ook voor boek- en kaartmateriaal, kleine tentoonstelling over de pinsapar.