Wandelen in Andalusië: de mooiste gebieden en routes
Doe jezelf (en ons!) een onmetelijk plezier en ga minstens één keer in je leven wandelen in Andalusië. Dit geweldige ‘stukje’ zuid-Spanje grijpt iedereen bij de lurven met z’n besneeuwde pieken in de Sierra Nevada, woeste kustpaden en doodstille stranden aan de Cabo de Gata, aceguias* en sinaasappelbloesem in de Alpujarras en knusse dorpspleintjes en kurkeikenbossen in de Sierra de Aracena. En, nu komt het, je kunt er het hele jaar door wandelen!
Andalusië in 't kort
- Andalusië is één van de 14 autonome regio’s van Spanje. Nederland past er bijna twee keer in en er wonen zo’n 8,5 miljoen inwoners. Dit (vaak) zonovergoten deel van Spanje is het langst onder Moorse invloed geweest en die sporen vind je vandaag de dag nog overal terug. Natuurlijk in rijke cultuursteden als Granada, Córdoba en Sevilla, maar ook in stadjes en dorpen.
- Andalusië is zeer bergachtig. Alleen in het westen bij Hueva ligt een vlak, moerasachtig gebied. De kuststrook van Andalusië is helaas op veel plekken volgeplempt met appartementen en hotels en daardoor voor wandelaars minder interessant. De Cabo de Gata in het oosten is echter een prachtig voorbeeld van hoe het óók kan: een vrijwel ongerepte kust waar je heerlijk kunt struinen. Bos vind je in Andalusië ook. Vaak naaldbos, vanzelfsprekend, maar in de Sierra de Aracena bijvoorbeeld (onder invloed van regens uit Portugal) ook veel kastanje-, eiken- en kurkeikenbossen.
- De hoogste bergen van Andalusië liggen in de Sierra Nevada. De Mulhacén (genoemd naar een Moorse koning) is met 3482 meter meteen de hoogste piek op het Spaanse vasteland. Een deel van het jaar ligt er sneeuw op de toppen van de ‘Besneeuwde Bergen’ wat op heldere dagen een machtig uitzicht geeft vanuit de stad Granada. Andere berggebieden waar bergliefhebbers hun tanden op stuk kunnen bijten zijn oa de Sierra de Cazorla in het noordoosten en de Sierra de Tejeda in het zuidelijke deel van de regio. Maar kloeke 2000’ers vind je in bijna heel Andalusië.
- Voor reisgidsen en kaarten, kijk op de site van reisboekhandel De Zwerver.
Over wandelen in Andalusië
Andalusië is uitgestrekt én bergachtig. De afstanden tussen de diverse wandelgebieden zijn groot en daarom moet je harde keuzes maken. Héél Andalusië ontdekken in een week en zelfs een paar weken is gekkenwerk. Daarom kun je je beter richten op één of hooguit twee wandelgebieden en daar een mooie trektocht maken. Of een aantal gevarieerde dagwandelingen.
Andalusië heeft iedere wandelaar van ieder niveau wat te bieden. Als je houdt van rustige, niet al te lange dagtochten in een heuvelachtig gebied is de Sierra de Aracena zeer geschikt. Bergwandelaars kunnen hun hart ruimschoots ophalen in de Sierra Nevada, Sierra de Grazalema of de Sierra de Cazorla. Een afwisselende trektocht van een week maak je oa in de Sierra de Tejeda en de Serranía de Ronda, het bosrijke gebied onder Ronda. Gidsen en kaarten zijn gelukkig voldoende voorhanden. Een bron van betrouwbare informatie is deze website.
Tot slot: niet overal is de infrastructuur voor wandelaars even goed ‘uitgerold’. Maar mede dankzij Europese steun komen er steeds meer goede projecten van de grond. Van compleet nieuwe GR’s tot nieuwe wandelbordjes, bewegwijzering en faciliteiten voor wandelaars. De toekomst ziet er zonnig uit!
Beste tijd
Om voor eens en altijd een hardnekkig vooroordeel uit de wereld te helpen: Andalusië is níet te warm om te wandelen! Onzin. Kort door de bocht zou je kunnen stellen dat de zomermaanden juli en augustus echt te warm zijn. Dan blijven er nog steeds tien geweldige wandelmaanden over! Het weer kan per gebied ook erg verschillen. In het binnenland kan de temperatuur in de zomer makkelijk oplopen tot tegen de 40 graden, maar is het in de andere maanden een stuk koeler en valt er soms zelfs een stevige regenbui. Aan de kust is het juist in de warme maanden heel prima om in de vroege ochtend te starten en tegen de middag in een ijskoude cerveza te happen. De Sierra de Aracena in het noordwesten is een verrukkelijk wandelgebied in maart of april, wanneer de beken stromen en de natuur het op haar heupen krijgt. Wie vooral in de wintermaanden verzekerd wil zijn van mooi weer, kan perfect terecht in de Cabo de Gata. En juni en zelfs juli zijn heel geschikt om in de hogere delen van de Alpujarras en Sierra Nevada een paar dagen rond te struinen.
Sneeuw valt er geregeld op de hoogste bergen van Andalusië en dan met name in de Sierra Nevada. Aan de kust is het in de winter juist erg aangenaam wandelweer en worden ook de nachten niet heel koud.
De mooiste wandelgebieden van Andalusië (volgens kenners!)
1. Sierra Nevada en Alpujarras
Twee gebieden die op ieder wensenlijstje móeten. De Sierra Nevada vormt het hoogste bergmassief van het Spaanse vasteland met de Mulhacén (3482m) als hoogste top. Wat de Sierra Nevada ook interessant maakt, is een uniek (en kwetsbaar!) ecosysteem met verschillende vegetatiezones waar wel 70 planten groeien die nergens anders voorkomen. Terecht heeft de Sierra Nevada de ‘sterrenstatus’ van Nationaal Park, één van de drie in Andalusië.
Het lagere, zuidelijke deel van de Sierra Nevada kennen we als Alpujarras. Deze zijn, naast verschrikkelijk mooi, ook cultureel zeer interessant. In dit deel van Spanje kwamen de Moren in 711 aan land en trokken zich ook weer terug toen ze uit de rest van Spanje werden verdreven. Ze bouwden er moskeeën en paleizen, ontgonnen het land, introduceerden allerlei nieuwe gewassen (rijst, saffraan, sinaasappels!) en legden irrigatiekanalen aan om het droge land te bevloeien. Deze aceguias worden nog steeds gebruikt. Wandelaars kunnen in beide gebieden alle kanten op. Voor de hand ligt een beklimming van de Mulhacén vanuit Trevélez of Capileira. Of een rondwandeling vanuit een van de prachtige ‘witte dorpen’ Capileira, Bubión en Pampaneira door ravijnen, langs watervallen en beken, weidse dalen en vruchtbare akkers en stukken bos.
2. Sierra de Grazalema en Sierra de las Nieves
Als je over de mooie autoweg van Málaga naar Sevilla rijdt, scheer je langs de Sierra de Grazalema en de Sierra de las Nieves. Stop hier en ga wandelen! In de Sierra de Grazalema valt het intieme maar ruige berglandschap op. Delen zijn begroeid met zeldzame Pinsapo (Spaanse zilverspar) die alleen in dit zuidelijke puntje van het Iberisch schiereiland voorkomt. Het groene gebied (in de herfst en winter regent het hier soms dagenlang!) kent verder een verbluffende rijkdom aan planten en bloemen. Het stadje Grazalema vormt een logische standplaats. Het is een prettige plek met een lokale sfeer en veel goede restaurants. Spectaculair is de afdaling in de ruige Gargante Verde. Op de hoge rotsen in de kloof broedt de grootste kolonie vale gieren van Spanje. Mooi ook: langs de Río de Campobuches van Montejaque naar Grazalema!
Een oversteek naar de Sierra de las Nieves (via Ronda) is vanuit Grazalema zo gemaakt. Hier geen diepe ravijnen, maar zeer uitgestrekte, eenzame en golvende heuvels en bergen. Vanaf de hoogste top, de Torrecilla (1919m), heb je een verbluffend uitzicht op Gibraltar en de kust van Afrika. Het gebied is sinds 2019 het derde Nationaal Park van Andalusië.
- Let op: Voor een aantal wandelingen in de Sierra de Grazalema is gedurende het hele jaar door een permit nodig. Een zeer uitgebreide handleiding over hoe je een permit aan moet vragen, vind je op de site van Wandelen in Andalusië.
3. Sierra de Cazorla Y Segura
Het Parque Natural de las Sierras de Cazorla, Segura y Las Villas is het grootste natuurpark van Spanje en ligt in het noordoosten Andalusië. Het is een verrassend en afwisselend berggebied met uitgestrekte pijnboombossen, diepe ravijnen, spectaculaire watervallen en woeste bergen van kalksteen die de 2000 meter aantikken. Het gebied heeft een rijke fauna; o.a. Iberisch everzwijn, Spaanse berggeit, moeflon en lynx struinen hier rond. De beste dagtochten maak je vanuit ‘bergstadje’ Cazorla. Zeker in de lente is het hier geweldig wandelen als sneeuw de hoogste toppen bedekt, de beken bulderen en velden jubelen en geuren van de klaprozen, lavendel, wilde venkel en honingtijm. Een aanrader op kraakheldere dagen: de beklimming van de El Gilillo, met 1848 meter één van de hoogste toppen van de Sierra de Cazorla.
4. Cabo de Gata
De Cabo de Gata is een geweldige bestemming om de wrede Nederlandse wintermaanden te ontvluchten. Dit bijzondere, vulkanisch gevormde gebied ligt ten oosten van Almería en is uit handen gebleven van gretige projectontwikkelaars. Het beschermde natuurpark is spaarzaam bedekt met cactussen, enorme agaves en palmbomen en met de droge, soms roodgekleurde aarde heeft iets weg van het Amerikaanse 'Wilde Westen'' Niet voor niets zijn hier diverse (beroemde!) westerns opgenomen en wordt het gebied nog steeds gebruikt als filmdecor. San José, Las Negras of Agua Amarga zijn logische standplaatsen voor wel 20 dagwandelingen. Eén van de mooiste: de eenzame kustwandeling tussen Las Negras en Agua Amarga via het ‘hippiedorp’ San Pedro.
5. Sierra de Aracena
Pareltje! Het natuurpark Sierra de Aracena y Los Picos de Aroche vinden we in de uiterste noordwesthoek van Andalusië, 1,5 uur rijden boven Sevilla, de hoofdstad van Andalusië. Typerend voor het gebied zijn dehesas, grote vruchtbare akkers in bos- en heuvelgebieden, begroeid met kurkeiken en steeneiken waar vooral het Iberische zwijn (ham!) zich uitstekend thuis voelt. Tot nog maar zo’n zestig jaar geleden waren witte dorpen als Alàjar, Linares en Aracena nog met elkaar verbonden door ezelpaden en kleine landwegen. Dat kleinschalige, zelfvoorzienende karakter is zeer goed bewaard gebleven en vind je bijna nergens in Andalusië zo nadrukkelijk terug. Veel dagwandelingen in het gebied voeren over deze ezelpaden van weleer, dwars door groene akkers en langs fruitbomen, eikenbossen en dehesas. En eindigen (of beginnen) in één van de soms Frans aandoende dorpen van de Aracena; inclusief kerkje met ooievaar in de klokkentoren en dorpsplein met uitnodigende terrassen waar je uitstekend kunt smikkelen en smullen
6. Sierra de Tejeda-Almijara y Alhama
De Sierra de Tejeda-Almijara y Alhama vlakbij Málaga maakt deel uit van de vruchtbare streek Axarquía, een naam door de Moren gegeven. Hoge bergtoppen (meer dan 2000 meter hoog) knallen direct vanuit de kustlijn omhoog waardoor het contrast tussen de lagere (kust)delen en het hogere, deels groene en waterrijke achterland enorm is. Diepe, imposante canyons snijden de bergen doormidden. Nerja is, hoewel toeristisch, een prima standplaats. Hoger in de bergen vind je echter meer rust en authenticiteit. Frigiliana wordt gezien als één van de mooiste dorpen van Andalusië. Met een beklimming van de 2065 hoge Maroma vanuit het rustige Canillas de Aceituno heb je een prachtige lange dagtocht te pakken. In de winter is de top regelmatig bedekt met sneeuw.
Wandelen in Andalusië met SNP Natuurreizen
Wil je graag wandelen in Andalusië maar kun je wel wat hulp gebruiken bij het organiseren van je trip? Bekijk dan het aanbod van SNP Natuurreizen.
De mooiste wandelroutes van Andalusië
1. De GR-242/ GR-249: Gran Senda de Málaga
- Lengte: 663 km (35 dagen).
De GR-249 is één van de populairste GR’s van Andalusië. Deze afwisselende en goed bewegwijzerde route begint en eindigt in Málaga. Na een stuk van de drukke kust van de Costa del Sol, slingert hij vanaf Nerja in een kloeke ronde door een aantal prachtige natuurgebieden zoals de Sierra de Tejeda, Sierra de Grazalema, Laguna de Campillos en Sierra de las Nieves. Een van de absolute hoogtepunten is de spectaculaire aankomst in Ronda met de beroemde Puente Nuevo.
De GR-249 is een ideale route voor wie ‘meteen’ vanuit het vliegveld van Málaga wil beginnen. Hou wel rekening met de hitte, gebrek aan water en soms eenzame trajecten. En, hoewel officieel verboden, is een tent of tarp onmisbaar op sommige trajecten. Weinig tijd? De GR-242 is een vierdaagse ‘variant’ van de veel langere GR-249 en loopt over 90 prachtige kilometers tussen Periana naar Nerja. De ‘witte dorpen’ van de Tejeda worden hierbij niet overgeslagen.
2. De GR-141: Gran Senda de Serranía de Ronda
- Lengte: 120 km (6 dagen)
Ideale GR voor een week! De Gran Senda de la Serranía de Ronda is een zowel pittige als verrassend afwisselende route die begint en eindigt in de heerlijke stad Ronda. Het 120 km lange ‘rondje’ door het bosrijke hart van de Serranía de Ronda eindigt iedere dag in een dorp waar overnacht kan worden. Je volgt veelal smalle ‘ezelpaden’ die eeuwenlang zijn gebruikt als handelsroute tussen Ronda en de kust bij Gibraltar.
Tijdens deze zesdaagse trektocht scheer je langs de randen van drie prachtige natuurparken: Sierra Grazalema, Los Alcornocales en Sierra de las Nieves. Het gebied kenmerkt zich door groene, rollende bergen, ruige valleien, heldere rivieren en prettige witte dorpjes.
3. Caminito del Rey
- Lengte: 7,7 km
De Caminito del Rey, oftewel ‘Het Koningspad’, is een spectaculair wandelpad met een totale lengte van 7,7 km in de El Chorro-kloof, een uur boven Málaga. Nadat het pad, oorspronkelijk aangelegd als aanvoerroute voor de bouw van een dam, sterk in verval was geraakt, had het lange tijd de bedenkelijke titel van gevaarlijkste wandelpad van Europa. Dankzij een groot en kostbaar renovatieplan is het pad hersteld en in 2015 heropend. Gevaarlijk is het al lang niet meer, spectaculair wel. En druk. Reserveren is daarom absoluut noodzakelijk.
4. Sendero El Saltillo
- Lengte: 8 km
De Sendero El Saltillo is een nieuw wandelpad in de provincie Málaga dat eindigt bij een spectaculaire hangbrug van ruim 50 meter lang. De korte wandelroute langs en over nog werkende waterkanalen maakt deel uit van de Gran Senda de Málaga (GR 249). De vergelijking met de Caminito del Rey wordt natuurlijk snel gemaakt, maar gaat volledig mank; het zijn echt twee verschillende paden. Niet alleen in ‘spektakel’, maar ook in drukte, beleving en omgeving. El Satillo is overigens ook (nog) gratis.
5. GR-7 (E4): Sendero Andaluz
- Lengte: 735 km (55 etappes)
De GR-7 is met afstand de langste GR die door Andalusië loopt. In 1972 was het tevens de eerste die Spanje aandeed. De Sendero Andaluz begint overigens in Frankrijk, op de top van de Ballon d’Alsace in de Vogezen en eindigt in Tarifa in de provincie Cadíz. Hij sluit aan op de Europese wandelroute E4 die helemaal naar Cyprus slingert.
Tot boven Málaga loopt de GR-7 als één route, daarna splitst hij zich in een noordelijke en een zuidelijke variant. Neem je de noordelijke route bovenlangs de Sierra Nevada, dan is de totale lengte 718 km. De zuidelijke variant door de Alpujarras is 735 km. Op de GR-7 maak je ook kennis met een aantal andere machtige sierras: o.a. de Sierra de Grazalema, El Torcal, de Alpujarras en de Sierra de Cazorla.
6. GR-240: Sendero Sulayr
- Lengte: 300 km (19 etappes)
De GR-240 is naast de GR-7 en GR-142 de derde GR die door de Alpujarras en Sierra Nevada loopt. Sulayr is de Moorse naam voor de Sierra Nevada. Je wandelt veelal over kleine bergpaden in een grote ronde om de hoogste toppen van de Sierra Nevada. Ook de beroemde witte dorpen van de Alpujarras (Pampaneira, Bubión, Capileira) worden niet overgeslagen. De GR-240 volgt in het zuiden deels de GR-7, maar zoekt regelmatig ook de hogere gelegen flanken op van de Alpujarras. In het algemeen kun je zeggen dat de GR-240 spectaculairder is dan de wat ‘veiligere’ GR-7.
7. GR-247: Bosques del Sur
- Lengte: 478 km (21 etappes). Makkelijk uit te breiden
De GR-247 is een ‘pas’ tien jaar oude Grande Randonnée. De ronde bestrijkt het gehele park Sierra de Cazorla, Segura y Las Villas van west naar oost en van noord naar zuid. Niet overal is accommodatie te vinden. Wél zijn er onderweg eenvoudige schuilhutten neergezet waar je je slaapzak droog uit kunt rollen. Aan de westkant van het park zijn er meer mogelijkheden om in een hotel of op een camping te overnachten. De oostkant is juist zeer eenzaam. Het gebied kent een grote afwisseling in landschappen: hoge bergen, stuwmeren, rivieren, dichte bossen, levendige stadjes en dorpen, kastelen, en een rijkdom aan planten en dieren (o.a. lynxen, wolven, gieren en adelaars). Je volgt over het algemeen oude ezelspaden en ‘handelswegen’, maar stukken asfalt zijn niet te vermijden op deze lange route.
* Aceguias: irrigatiekanalen uit de Moorse tijd
Blijf op de hoogte
Ontvang iedere twee weken tips en inspiratie over de mooiste bestemmingen in je mailbox.
