Feit of Fabel: je moet een fietshelm om de vijf jaar vervangen

"Uv-licht heeft invloed op het materiaal van fietshelmen. Vervang je helm daarom om de vijf jaar."

Feit of Fabel?

Heb je je fietshelm vijf jaar of langer in huis? Laat dan alles uit je handen vallen en breng hem naar de milieustraat voor verdere verwerking. Grote kans dat je nu zegt: tengels af van mijn dure fietshelm. Maar als we leveranciers van fietshelmen moeten geloven, is dat toch echt de waarheid. De bewering is namelijk: het materiaal van een fietshelm, dat bestaat uit piepschuim (ofwel expanded polystyrene kortweg EPS) gaat in kwaliteit achteruit door de inwerking van uv-straling. Na vijf jaar kun je niet langer op je helm vertrouwen en moet je een nieuwe aanschaffen.

Acuut gevaar?

We stuurden een mail naar Lazer, één van de grootste fabrikanten van fietshelmen in Europa. Wat is er nu eigenlijk waar van dit verhaal, want iedereen die wij kennen doet makkelijk meer dan vijf jaar met zijn of haar helm. Lopen die mensen nu allemaal acuut gevaar?

Het antwoord volgt binnen een paar dagen.

“Wij adviseren inderdaad fietshelmen om de vijf jaar te vervangen. Een helm heeft te maken met uv-straling die inwerkt op het basismateriaal van de helm. Hierdoor gaat de kwaliteit achteruit. Daarnaast werken variabelen als (agressief) zweet, het aantal kilometers dat je fietst, waar je je helm bewaart en of je veel fietst in de zomer of juist in de winter, allemaal door op de kwaliteit van de helm.”

Onderzoek

Vanzelfsprekend nemen we niet zomaar genoegen met het antwoord van een fabrikant van fietshelmen, want dat voelt toch een beetje als een slager die zijn eigen vlees keurt. Wij van WC-eend adviseren… Afijn, dat dus.

Daarom leggen we het verhaal voor aan Margot Klinkenberg-De Swart van kennis.nl, kenniscentrum voor letselpreventie.

“Voor de fietshelm is er onderzoek* gedaan naar invloed van aantal gebruiksjaren (tot 20 jaar) op het piepschuim. Hier zagen de onderzoekers geen aantasting en dus ook geen invloed op beschermende effect. Het lijkt er dus op dat het niet klopt.”

• Onderzoek* Age Does Not Affect the Material Properties of Expanded Polystyrene Liners in Field-Used Bicycle Helmets | J. Biomech Eng. | ASME Digital Collection

Het door veiligheid.nl aangehaalde onderzoek is afkomstig van de American Society of Mechanical Engineers. Tijdens hun onderzoek werden 63 gebruikte en ongebruikte helmen van 10 verschillende modellen met een ouderdom van tussen de 2 en 20 jaar getest en met elkaar vergeleken. De conclusie die daar (vrij vertaald) uit werd getrokken: “Leeftijd heeft geen invloed op de materiaaleigenschappen van de piepschuim schaal waar de fietshelm van is gemaakt. Ongebruikte en ‘in het veld’ gebruikte helmen vertonen geen significante verschillen als het gaat om de impactdempende eigenschappen.”

De kernvraag

Nu gaat het onderzoek uit 2016 niet specifiek in op de werking van UV-licht, maar je mag er vanuit gaan dat de gebruikte helmen ook een portie zonlicht te verduren hebben gehad. Daarom blijft de kernvraag overeind; gaat een gebruikte helm in kwaliteit achteruit na een x aantal gebruiksjaren in vergeling met helmen die niet gebruikt worden? Het antwoord op die vraag is dus nee, de helm verliest niet aan kwaliteit. Oók niet onder invloed van uv-licht, voegen wij daar dan aan toe.

In dat licht bezien is het zeer opvallend dat fabrikanten van fietshelmen (en in hun kielzog winkeliers en websites over fietsen) het ‘na-vijf-jaar-vervangen-advies’ klakkeloos de ruimte in slingeren. Want hoewel we het ‘bewijs’ van het Amerikaanse onderzoek misschien niet als keihard kunnen bestempelen, zijn de onderzoeksresultaten toch vrij helder. 

Tot slot

Nog één opmerking tot slot: het is sowieso verstandig om je helm wél te vervangen als je er een val mee maakt, je duidelijk ziet dat er sporen van scheuren of breuken zijn of wanneer je besmuikt wordt nagewezen op straat omdat je model overjarig is. Daarover mag geen twijfel bestaan.