Tips voor een geslaagde fietsvakantie in Frankrijk

Een lange fietsgeschiedenis

Frankrijk heeft een lange fietsgeschiedenis. In 1861 werd de eerste succesvolle trapfiets gebouwd door Ernest Michaux, een wagenmaker uit Bar-le-Duc. Deze vélocipède had een stalen frame, houten wielen en pedalen op het voorwiel. Een andere Fransman, Eugène Meyer, ontwierp een licht metalen wiel met dunne spaken. De fiets werd compleet met de fietsketting van de Engelsman John Kemp Starley en de fietsband van de Schot John Boyd Dunlop. In 1891 maakten de Franse broers André en Édouard Michelin de eerste verwisselbare fietsband. Nu brak de bloeitijd van de fiets aan, totdat de auto het populairste transportmiddel zou worden.
In 1895 introduceerde wielrenner Jean Marie Corre een fiets van aluminium. Hij testte deze over alle bekende parcoursen in Frankrijk en inspireerde daarmee de journalist Henri Desgrange tot het organiseren van de eerste Tour de France in 1903. Dit jaarlijkse wielrenspektakel is bepalend geworden voor de verdere ontwikkeling van de sportieve fiets. In 1928 construeerde Lucien Juy de eerste derailleur, waarmee het fietsen van lange afstanden door heuvelachtig terrein sneller en comfortabeler werd. Nu kon ook de randonneurfiets gemaakt worden met een wat langer en stijver frame dan de racefiets, die geschikt is voor het comfortabel afleggen van grote afstanden met bagage.

Van sportief naar recreatief

Vlak voor de Tweede Wereldoorlog telde Frankrijk tien miljoen fietsen, terwijl er nog geen twee miljoen auto's rondreden. Na de oorlog raakte de fiets uit de gratie. Aan het eind van de jaren 60 stonden negen miljoen fietsen te roesten in Franse schuren, terwijl het aantal auto's inmiddels was toegenomen tot dertien miljoen. In stedelijke gebieden eiste de auto zoveel ruimte op, dat fietsen er gevaarlijk was geworden. Na 1970 werd de fiets herontdekt als gezond en ecologisch verantwoord alternatief voor de auto. Met een Amerikaanse uitvinding, de mountainbike met dikke banden, werden ook veldwegen en bospaden befietsbaar, waar de klassieke Franse racefiets zou zijn vastgelopen. Toch bleef fietsen voor de meeste Fransen vooral een vorm van sport. Slechts weinigen beseften dat je op de fiets ook dagen, weken of maanden onderweg kunt zijn om te genieten van de omgeving. Het waren vooral Nederlandse en Duitse vakantiefietsers die Frankrijk ontdekten als een fantastisch land om doorheen te trekken. De een koos voor de witte weggetjes op de Michelinkaart, de ander bedwong cols in de Alpen en de Pyreneeën, die dankzij de Tour de France bekend waren geworden.

Fietsroutes in Frankrijk

In de jaren '80 verschenen in Duitsland de eerste reisgidsen voor fietsvakanties in Frankrijk, zoals 'Nordwest-Frankreich per Rad' van uitgever Wolfgang Kettler. De eerste Nederlandstalige fietsgids naar het zuiden van Frankrijk, 'Fietsen van Maastricht naar de Méditerranée', verscheen in 1986. Helaas is deze gids nooit herdrukt. Wel is later de Groene Weg naar de Middellandse Zee' verschenen, die een vergelijkbare route volgt. Uiteindelijk zijn er een stuk of twintig Nederlandstalige fietsgidsen verschenen van routes die door Frankrijk lopen. Ook de eerste bewegwijzerde fietsroute in Frankrijk kwam vanuit Nederland: de Noordzeeroute van Den Helder naar Boulogne-sur-Mer.
Uit Frankrijk zelf kwam het initiatief om opgeheven spoorlijnen en oude jaagpaden te benutten als autovrije routes voor fietsers en wandelaars, de zogenaamde voies vertes. In 1997 werd de allereerste voie verte aangelegd in de Bourgogne tussen Givry en Cluny. Sindsdien zijn er tientallen jaagpaden en spoorlijnen omgebouwd en aangevuld met nieuwe fietspaden. Later kwamen ook de Euro Velo routes, die onderdeel worden van een Europees fietsroutenetwerk. Een interactieve overzichtskaart met fietsroutes (fietsweb) vind je bij de Europafietsers.

Lees ook:

• Artikel over fietsroutes in Frankrijk, een overzicht van meerdaagse fietsroutes in Frankrijk.

Fietsen in het Franse verkeer

Franse automobilisten zijn minder gewend aan fietsers dan Nederlandse. Daarom is het belangrijk om als fietser even goed zichtbaar te zijn als een auto. Draag daarom geen donkere kleding op de fiets. Bij slecht weer en in het donker is buiten de bebouwde kom het dragen van een fluorescerend hes verplicht. Fiets op dezelfde plek waar een auto zou rijden: niet helemaal aan de kant, maar een stukje van de wegrand af. Probeer ook oogcontact te maken met een naderende automobilist. Ook bij achteropkomend verkeer is het verstandig om niet teveel aan de kant te rijden. Dit dwingt auto's om vaart te minderen op smalle wegen. Ga pas opzij wanneer het veilig is om gepasseerd te worden. Wees ook alert op openslaande portieren van stilstaande auto's en blinde hoeken van vrachtwagens en bussen. Fiets niet langs stilstaande voertuigen als daar weinig ruimte voor is. Stap zo nodig af en loop een stuk over de stoep langs een gevaarlijke of onoverzichtelijke situatie.
Fietspaden worden in Frankrijk ook veel door voetgangers gebruikt. Wanneer wandelaars in de weg lopen, is het verstandig om vroegtijdig te bellen. Vaak zal het enige tijd duren voordat het pad wordt vrijgemaakt voor passerende fietsers, zeker als er ook honden of kinderen rondlopen. Goede remmen zijn onmisbaar. Velgremmen en schijfremmen zijn safe, maar trommelremmen, rollerbrakes of een terugtraprem kunnen het af laten weten door oververhitting. Ook een bergverzet is zeer aan te raden. Met een kleinste voorblad van 22 tanden en een grootste achtertandwiel van 32 of 34 tanden zijn vrijwel alle hellingen befietsbaar. Bij een Rohloffnaaf wordt een bergverzet bereikt met 40 tanden voor en 17 achter of 38 voor en 16 achter.

Navigatie op de fiets

Papieren kaarten:

• Michelin Local (schaal 1:150.000) en Regional (schaal 1:200.000): zeer goede, heldere en betrouwbare kaarten om zelf fietsroutes mee uit te stippelen. Buiten de stedelijke gebieden zijn haast alle verharde wegen op de kaart terug te vinden. Wie veel kaarten nodig heeft, is voordeliger uit met de Michelin wegenatlas (schaal 1:200.000) en kan daar de benodigde kaarten uitscheuren.
• IGN (schaal 1:100.000) is een topografische, zeer betrouwbare kaart met een fijne fietsschaal. Zelfs veel onverharde weggetjes zijn terug te vinden op de kaart. De hoogtelijnen laten snel zien hoe makkelijk of hoe zwaar een fietstocht gaat worden. Vooral handig voor fietstochten in een niet zo groot gebied. Voor grote tochten zijn erg veel kaarten nodig.

GPS kaarten:

• OpenFietsMap is de allerbeste routable kaart voor gps-gebruikers. Met fietsroutes, hoogtelijnen en campings. Gratis te downloaden.

Routeplanners:

• Handig bij het voorbereiden van een fietsroute zijn Ride with GPS  en BikeMap. Na aanmelding kan hiermee op een online kaart, bijvoorbeeld de Open Cycle Map, een route worden uitgestippeld die als gps-track bewaard kan worden.

Overnachten in Frankrijk

Frankrijk heeft een grote verscheidenheid aan overnachtingsadressen, variërend van simpele gîtes tot chique landhuizen. Buiten Parijs is er voor fietsen altijd wel een veilige plek beschikbaar in een achtertuin, schuur of bezemkast. De tijd dat fietsers in Franse hotels soms met enig dédain werden bekeken, is inmiddels wel voorbij. Ook is het Engels van de receptionisten hier vaak beter dan het Frans van de meeste Nederlanders. Typisch Frans is de gîte, waarvan verschillende soorten bestaan. De gîte rural komt het meest voor. Dit is een gemeubileerde vakantiewoning, die meestal per week of weekend verhuurd wordt. Voor fietsers en wandelaars die maar een enkele nacht op een plek willen blijven, is er de gîte d'étape. Dit kan een berghut of hostel zijn, meestal voorzien van een keuken en slaapkamers, al dan niet met stapelbedden. Een overzicht van alle gîtes is te vinden op de site van de organisatie.
Hier en daar vind je in Frankrijk een jeugdherberg. De 'officiële' jeugdherbergen (die zijn aangesloten bij de IYHF) zijn te vinden op de FUAJ-site, de 'onafhankelijke' Franse jeugdherbergen op een algemene jeugdherbergen-site.
Pensions of B&B's zijn in Frankrijk bekend als Chambres d'hôtel. Overzichten ervan vind je hier en hier.
Franse hotels met een redelijke prijs-kwaliteitsverhouding vind je bij Logis de France. Ook zijn steeds meer Franse hotels en pensions te boeken via booking.com, al is het soms voordeliger  rechtstreeks bij een hotel naar kamers te informeren. Vaak zijn er ook meer kamers beschikbaar dan booking.com doet vermoeden.
Campings zijn er in alle soorten en maten, variërend van luxe camperparadijzen tot een onbespoten boomgaard achter een boerderij. Op privégrond mag met toestemming van de eigenaar wildgekampeerd worden, in natuurgebieden is dit meestal niet toegestaan. Een bordje 'vol' voor een camping betekent dat er geen plaats meer is voor gemotoriseerde kampeerders. Voor vakantiefietsers en backpackers valt er dan meestal nog wel een plekje te regelen. Bijna alle Franse campings zijn te vinden op de Nederlandstalige camping-Frankrijk website. Wie beschikt over gps, kan de exacte plek van duizenden campings downloaden als waypoint of point of interest (poi) via Archies Campings.

Hoe kom je met de fiets in Frankrijk?

Wie genoeg tijd heeft, fietst via België naar Frankrijk. Wie liever in Frankrijk begint met fietsen en daar liever niet met de auto heenrijdt, kan ook de trein nemen.

Lees ook:

• Meer informatie over reizen met de fiets in de trein naar Frankrijk.

Enkele bestemmingen in het midden en zuiden van Frankrijk zijn in de zomermaanden ook met een fietsbus te bereiken. Meer informatie is te vinden op de site van de Fietsvakantiewinkel. Sinds kort rijden er ook bussen van Flixbus/Meinfernbus naar bestemmingen in Frankrijk. Soms kunnen er in deze bussen fietsplekken worden gereserveerd. De reis duurt dan vaak wel erg lang.