Struin over het langste natuurpad van Nederland

Het Roots Natuurpad is een ruim 450 kilometer lange en uitdagende wandelroute dwars door Nederland. Het voert je in 32 trajecten van de rand van de provincie Groningen naar de grens van Noord-Brabant met België, zoveel mogelijk over onverharde paden en trage wegen.

Ruim tien jaar geleden begon ik voor Roots aan de zoektocht naar onverharde paden in Nederland. Hoeveel zijn er nog? Waar liggen de mooiste? En kun je nog dwars door Nederland lopen zonder asfalt onder je wandelschoenen te voelen? Natuurlijk niet. Je moet rivieren over, wegen passeren. Maar we (ik deed het niet alleen, mijn collega’s zijn ook wandelgekken) kwamen een heel eind – het rivierengebied bleek trouwens het grootste struikelblok. Die zoektocht naar de onverharde kant van Nederland heeft uiteindelijk een bijzonder wandelboek opgeleverd: het Roots Natuurpad.

Het Roots Natuurpad (8e druk alweer) is een ruim 450 kilometer lange wandelroute die dwars door Nederland slingert. Het voert je in 32 trajecten van de rand van de provincie Groningen naar de grens van Noord-Brabant met België, zoveel mogelijk over onverharde paden en trage wegen. Uniek aan deze route is dat het asfalt zoveel mogelijk wordt vermeden; maar liefst 70 procent van de route gaat over onverharde paden, zoals bos-, schelpen-, boeren, en zandpaden. Precies die paden die je stap vertragen zodat je nog meer kunt genieten van de natuur om je heen.

Rijke zandwegen

Struinen over een fysiek netwerk van onverharde paden levert je als mens ook wat op. Ik beschouw onverhard wandelen namelijk als een mentale omzwerving om even aan de moderne tijd – en vooruit corona – te ontsnappen. De smalle paadjes in het landschap, gesymboliseerd door de stippellijntjes op de kaart, zijn een prettige manier om te ontglippen aan de tentakels van de dag en verplichtingen.

Zandwegen en graspaadjes bieden meer dan weg zijn uit de dagelijkse stroom, namelijk stilte en het gevoel even opgenomen te zijn in een andere wereld. Precies dat gevoel krijg je op een onverhard pad. Urenlang kom je geen ander mens tegen. Je loopt en loopt. En voor je het weet ben je onderdeel van het landschap en de natuur.

 

Zandwegen zijn trouwens niet alleen prettig om over te wandelen, ze hebben vaak ook een cultuurhistorische rol. In Drenthe liggen op de Hondsrug bijvoorbeeld zandwegen uit de middeleeuwen die toentertijd tussen steden een soort snelweg vormden voor paard en wagen. En zandwegen zijn goed voor de soortenrijkdom. Langs zandweggetjes leven bijvoorbeeld meer vogels en insecten dan langs asfaltwegen, zo heeft het Brabants Landschap eens onderzocht. Van de onderzochte zandweggetjes was het aantal vastgestelde soorten duidelijk hoger dan langs de onderzochte asfaltwegen. Bij de zandwegen waren 48 procent meer soorten aanwezig.

Helaas staan de zandwegen en andere onverharde paden onder druk. Vanwege stofoverlast of te intensief gebruik wordt een zandweg vaak voorzien van asfalt of een semi-verharde laag. Daarmee tast je dus niet alleen het landschap aan, het is ook niet goed voor de soortenrijkdom langs zo’n weg. En voor liefhebbers van zachte paden is het ook niet fijn.

655.000 passen

Het Roots Natuurpad is een uitdagend pad. Omdat we onverharde paden aan elkaar knopen, wandelen we dus om dorpjes en steden heen. Dat betekent: weinig horeca onderweg en ook met het openbaar vervoer is het soms puzzelen. Het aardige is: we krijgen veel reacties van mensen die dat juist avontuurlijk vinden.

Hoe dan ook: als je het pad gaat lopen, doorkruis je vijf provincies en drie nationale parken. De 32 dagetappes, die afzonderlijk gelopen kunnen worden, variëren in lengte van 7,8 tot 28,4 kilometer. Loop je het hele pad van Delfzijl naar Goirle dan heb je ongeveer 655.000 passen gemaakt. Grotendeels onverhard.