Fietsroute: de Alpe Adria Radweg

‘En dan?’ vraagt Ruben, terwijl hij nippend aan zijn Gipfelstürmer-bier de zonovergoten Mozartplatz overziet. Want op dat plein zitten wij nu, in hartje Salzburg, de stad van Mozart en The Sound of Music. Met om ons heen zowel de torens van kerken, kloosters en kastelen als toeristen uit China, India en Amerika, gewapend met selfie-stokken. Morgen zullen we Salzburg verlaten, de bordjes van de Alpe Adria Radweg volgend, en aan Ruben heb ik zojuist de route tot en met de Italiaanse stad Udine uit de doeken gedaan.
‘En daar begint dan onze laatste etappe. Vrijwel vlak. Via Palmanova naar Grado, dat al een badplaats was in de 19e eeuw, in de tijd van Keizer Frans Jozef I.’
Maar vandaag blijven we hier. Voor Slot Mirabell, de Mönchberg, Mozarts geboortehuis, Café Bazar en nog véél meer. Hoogtepunt van de dag? Ruben: ‘Het broodje Pustawurst – knackig und würzig – op de zonnige trappen van de Kollegienkirche.’

Trillende tattoos & maharadja’s

Etappe 1:

Langs de brede Salzach fietsen we naar Hallein. Een klein stadje, een stop waardig. Want: rijk aan barokgevels, plus Konditorei Braun, Fahrradklinik Le Velodoc en het Stille Nacht-museumpje, in het huis van Franz Gruber, de onderwijzer die de melodie van dit kerstlied in 1818 uit zijn gitaar toverde. Terug op de Radweg zetten we koers voor de Gollinger Waterval en Pass Lueg (552 m), nog steeds de Salzach volgend, die hier echter smaller is woester buldert. Remmen doen we enkel nog bij Burg Hohenwerfen, een kloek kasteel onder cirkelende gieren, en in Bischofshofen, waar we naast de middeleeuwse Frauenkirche in Gasthof Alte Post een warm bed vinden.
Hoogtepunt van de dag? Ruben: ‘De goedlachse bakkersvrouw in het dorp Tenneck. En dan met name haar trillende tattoos en dito decolleté.’

Etappe 2:

We rijden de Liebherr bulldozer-fabriek voorbij, schampen de stadjes St. Johann en Schwarzach, en volgen dan het mooie (qua bergzicht) maar pittige (qua op en neer) pad naar de Klammtunnel. Want jawel, soms gaat de Radweg omhoog, maar echt zwaar wordt het nooit. Plus: alles is steeds facultatief, want de fiets mag voor weinig geld mee in bus en trein, waarvan de haltes of stations nooit ver weg zijn. Zo hoef je bijvoorbeeld niet door de 1,5 kilometer lange Klammtunnel te trappen, maar wij doen dat wel.
Hierna passeren we kasteelruïne Klammstein, fietsen fluitend langs de kabbelende Gasteiner Ache naar het gehucht Kötchadorf, en klimmen dan ̶ kreunend als Maria Sharapova tijdens de Wimbledon-finale van 2004 ̶ tot in Bad Gastein. Een welgelegen kuuroord vol belle époque-hotels en een casino in ruste, rijk aan bladgoud en kristal. Prinsessen, maharadja’s en filmsterren kwamen hier kuren. Keizerin Sisi sliep hier, net als de Sjah van Perzië, en nu wij. Hoogtepunt van de dag? Ruben: ‘De oude tuinman op het kerkhofje van de Nicolaaskerk die, nadat hij zijn peuk op een grafzerk had uitgedrukt, zo maar even Boeddha citeerde: Er is geen weg naar geluk, geluk is de weg.’

Juffertjes in ‘t Groen

Etappe 3:

Vanuit Böckstein boemelt een trein ons, via een 9 kilometer lange tunnel, dwars door de Hohe Tauern. Aan de andere kant wacht, 1191 meter hoog, het kleine station van Mallnitz. Hier maken we ons op voor de 8 kilometer lange afdaling naar Obervellach, een pasteldorp aan de Möll-rivier. Met beide ogen tot spleetjes geknepen suizen we omlaag. Langs ‘ein atemberaubendes Naturschauspiel’, de Groppensteinkloof, en langs hooiende boerendochters, jolig groetend. We doorklieven Obervellach, duiken onder kasteel Falkenstein door en rijgen dan dorp aan dorp. Penk, Kolbnitz, Möllbrücke, steevast goed voor Kaffee mit Apfelstrüdel. Eerst de Möll volgend en daarna de Drau-rivier, zo bereiken we de stad Spittal, waar we op het terras bij Schloss Porcia ̶ een parelwit renaissancepaleis ̶ etappe 3 afsluiten met een Tauernforelle vom Grill. Hoogtepunt van de dag? Ruben: ‘Die afdaling. Hier en daar 12%.’

Etappe 4:

Links en rechts van de Drau, over jaagpaden en met de hulp van bruggen en pontjes, rollen we tussen klaprozen, vergeet-me-nietjes en Juffertjes in ’t Groen naar Villach. Slechts 39 kilometer vandaag, licht dalend, reden waarom we al vroeg in de stad arriveren. Tijd genoeg voor een wandeling door de Altstadt, een beklimming van de toren van de 14e-eeuwse Sint-Jacobskerk ̶ voor een weids uitzicht over Villach en omstreken ̶ én een duik in de nabijgelegen Faaker See. De dag eindigt op de Hauptplatz, soezend op het terrasje voor ons hotel: Hotel Post, waar 250 jaar voor ons keizerin Maria Theresia sliep. Hoogtepunt van de dag? Ruben! Oh, hij slaapt al.

De Weg naar het Licht

Etappe 5:

Slechts 37 kilometer vandaag. Maar ze gaan omhoog, de Julische Alpen in, richting drielandenpunt, en wel dat van Oostenrijk, Italië en Slovenië. Auf Wiedersehen! groet het laatste Oostenrijkse routebordje, vlak voor de Italiaanse grens. Drie droevig ogende ex-douanekantoortjes doen nu dienst als winkeltjes voor antiek en curiosa. ‘Folge dem Weg des Lichts’, adviseert een bidprentje aan de grauwgele muur. ‘Gaan we doen’, belooft Ruben.
Via een stukje ex-spoorlijn, nu geasfalteerd, bereiken we Tarvisio, een bergstadje dat goed is voor zowel een dampend bord risotto ai funghi bij Albergo Adriatico (Via Roma 59) als voor het… Hoogtepunt van de dag? Ruben: ‘Geknipt en geschoren worden bij barbieri Massimo (Via Roma 105).’

Etappe 6:

De mooiste etappe, vinden wij. Grotendeels over een oud spoortraject tussen Tarvisio en Venzone. Wat betekent dat we over een smalle teerstrook door de bergen fietsen. Over roestige, ijzeren bruggen, door grotachtige tunnels en langs oude stationnetjes die soms zijn dichtgetimmerd, maar waarin soms ook een café, restaurantje of B&B huist. Zoals in de dorpen Chiusaforte en Ugovizza, waar we cappuccino met een knuffel krijgen van stationschef Lucia, nepblond, gastvrij en warmhartig. Andere hoogtepunten: donderende watervallen, ‘sehenswerte’ dorpen als Malborghetto en Pontebba, spookgehucht Portis en onze finishplaats: Venzone. Hoogtepunt van de dag? Ruben: ‘Oké, Venzone riekt naar lavendel en heeft een snoeperige piazza, een oude Dom en een fijn café, maar toch, hét hoogtepunt vandaag was de Radweg zelf.’

Majesteit, bedankt!

Etappe 7:

Eerst over de brede bedding van de Tagliamento, dan langs de Monte San Simeone (1504 m) en daarna door Osoppo, waar alle klokken luiden. Waarom? ‘Funerale!’ Ah, een begrafenis. Driekwart dorp in het zwart. Ook wij nemen hier afscheid (van de Alpen), kijken droevig, slurpen espresso en groeten dan beleefd ‘Addio!’
De route schampt appel- en wijngaarden, velden vol zonnebloemen en dorpen met bevallige kerktorentjes. En dan… dan denderen we door Udine, de regiohoofdstad. ‘ARRIVO!’ jubelt een spandoek op de Piazza della Libertà in het centro storico. Het hangt daar voor de marathon van morgen, maar dat mag onze pret niet drukken. We rollen onder het dundoek door, tussen palazzi uit de 16e eeuw en op weg naar een aperitivo op de Piazza San Giacomo, een bekoorlijk plein met koerende duiven, spelend grut en talrijke terrasjes. Hoogtepunt van de dag? Ruben, met volle mond: ‘Dit hier.’

Etappe 8:

De volgende ochtend bereiken we Palmanova, een stokoud vestingstadje, stervormig ommuurd. IJslikkend delen we de Piazza Grande, die écht groot is, met een bataljon hoogbejaarde scherpschutters in uniform en op antieke rijwielen. Nog meer geschiedenis vinden we 16 kilometer verderop. Aquileia, nu een dorp, was ooit een belangrijke Romeinse stad. Een straat uit die tijd, de Via Sacra, herinnert hier nog aan. Minstens zo indrukwekkend: de mozaïekvloer uit de 4e eeuw in de Santa Maria-basiliek. Werelderfgoed.
Vanaf hier is het niet ver meer naar de 5 kilometer lange weg door zee naar Grado. Ooit gesticht door de Romeinen als haven voor Aquileia, daarna eeuwenlang bezit van de republiek Venetië, en vervolgens eigendom van Habsburgse heersers, zoals keizer Frans Jozef I, die in 1892 de opdracht gaf van Grado een badplaats te maken. En daar zijn Ruben en ik, ’s avonds smullend van tagliatelle ai frutti di mare op de Piazza Duca d’Aosta, hem nu dankbaar voor.