Wandelen in Italië: de mooiste gebieden

1. Gebied: Zuid-Tirol, Trentino, Belluno Zuidelijke Kalkalpen, Dolomieten

De Alpen behoren tot de mooiste Europese wandelgebieden. De hoogste Alpentoppen bevinden zich aan de Italiaanse kant van het Mont Blanc-massief. Langs de grens met Oostenrijk en Zwitserland liggen de Dolomieten, onderdeel van de Zuidelijke Kalkalpen. Typisch voor de Dolomieten zijn de steile rotswanden en pieken, die zijn ontstaan door erosie en verwering. Deze prachtige rotsformaties hebben rode, witte, grijze en bruine kleuren. Ze torenen hoog uit boven de groene valleien. De loodrechte wanden en labyrinten vol torens en spitse pieken geven de indruk van een surrealistische bergwereld. Niet zo gek. In werkelijkheid wandel je tussen die pieken van dolomieten (een soort kalksteen) over de bodem van een tropische zee, die honderden miljoenen jaren oud is. De hoogste toppen van de Dolomieten zijn koraalatollen, die door tektonische processen zijn opgestuwd.

De bergketen is opgesplitst in twee delen: de oostelijke en de westelijke Dolomieten, de scheidslijn loopt door de Badia vallei via de Campolongo pas en de Cordevole vallei. Een beetje afgezonderd van de rest tref je de bijzondere Brenta Dolomieten in Trentino aan en de Friulani Dolomieten in de regio Veneto-Friulani. De hoogste top van de Dolomieten is de 3343 meter hoge Marmolada. Nog ongeveer vijftien andere Dolomieten-toppen bereiken de grens van 3000 meter. 

Doordat de Dolomieten tamelijk compact zijn, lenen ze zich erg goed voor het maken van dagtochten. Dat neemt niet weg dat je in de Dolomieten ook mooie meerdaagse tochten kunt maken. Door meerdere bergketens aan elkaar te rijgen kun je makkelijk meerdere weken aaneen door de Dolomieten wandelen voordat je het gebergte weer uit bent. 

Meer over de Dolomieten op Oppad.nl:

• Bergwandelen over de Dolomieten Höhenweg Numero 1
• Huttentocht in de Dolomieten
• Huttentocht Via Della Bocchette Brenta Dolomieten
• Alta Via Numero 4 Dolomieten

Het Noord-Italiaanse merengebied

Het noorden van Italië is bezaaid met meren. Deze Noord-Italiaanse meren liggen in het overgangsgebied tussen het hooggebergte (Alpen) en de Povlakte. De meeste vind je in de regio's Lombardije en Trentino-Zuid-Tirol (Italiaans: Trentino-Alto Adige). In de laatste regio alleen al gaat het om 297  meren, waarvan meer dan 250 boven de 1500 meter. Met uitzondering van het Ortameer liggen bijna alle grote Noord-Italiaanse meren in Lombardije, zoals het Lago Maggiore, het Comomeer, het Iseomeer en het Gardameer. 

De natuur van het Noord-Italiaanse merengebied is verrassend gevarieerd, fijn voor wandelaar! Behalve vele prachtige meren vind je er bossen, gletsjers, watervallen, exotische flora en zelfs wijnhellingen. Vanaf de hoog gelegen meren in Trentino-Zuid-Tirol heb je op je wandeling bijna altijd uitzicht op hoog oprijzende bergmassieven. Lombardije is een regio met een overweldigende natuur. Rondom de meren liggen ook prachtige pittoreske dorpen. De bekendste meren van Lombardije zijn het Lago Maggiore en Lago di Como. Ook het meer van Lugano ligt deels in Lombardije (grotendeels in Zwitserland). Door de wind die tussen de Alpen door waait kan het water van de Noord-Italiaanse bergmeren tot ver in juni fris blijven. Een prima wandelklimaat. Onder de vele wandelroutes ook een groot aantal die de dorpen met elkaar verbinden.  

We zetten eerst de populairste Noord-Italiaanse 'wandelmeren' op een rijtje, het Lago Maggiore, het Comomeer, het Gardameer, het Iseomeer, het Ortameer en het Meer van Lugano.

De populairste zijn:

1. Lago Maggiore
   Het 66 kilometer lange Lago Maggiore ligt deels in Zwitserland en deels in Italië. Midden in het meer liggen de Isole Borromee (Borromee eilanden). De beschutte ligging aan de zuidzijde van de Alpen en de hitte van de Povlakte zorgen voor een aangenaam mediterraan klimaat. In april barst de lente hier los en krijgen de oevers kleur door de bloeiende azalea's, camelia's en verbena. Het waren rijke Engelsen die in de 19e eeuw als eerste hun oog lieten vallen op deze romantische bestemming. En geef ze eens ongelijk. De rust en vredigheid die het meer uitstralen, dalen als vanzelf op je neer. Vooral wandelaars ervaren dat. Van april tot juni is het voorjaar op z’n mooist. Eind juni zijn ook de laatste resten sneeuw op de toppen boven het meer gesmolten en staan de alpenrozen in volle bloei. In de nazomer kan het nog lang mooi weer blijven, zeker in de lagere delen rond het meer.

   Met een kabelbaantje kun je naar de top van de Monte Mottarone, waar het uitzicht op de omringende bergen magnifiek is.

2. Comomeer
   Het Comomeer vormt een omgekeerde Y. De westelijke poot is het Lago di Como en het oostelijke deel heet Lago di Lecco. De bergen in het westelijk deel zijn iets lager dan langs het Lago di Lecco. Een tip voor wie vroeg in het jaar (zonder kans op sneeuw) wil bergwandelen met uitzicht op het water. De stad Como, aan het zuidpuntje van het Comomeer, is een prettige, welvarende stad. Aan de noordkant van het meer - bij Domaso, Gravedona en Colico - is het land enigszins vlak. In het midden van het meer liggen schitterende dorpjes als Bellagio, Menaggio, Tremezzo en Varenna. De natuur in deze omgeving is geweldig. Wandel de bergen in, bijvoorbeeld de Monte Brunate op, 682 m boven de stad, voor dat fraaie uitzicht op het meer en de Zwitserse Alpen.
    
3. Het Gardameer
   Het Gardameer is het grootste en drukst bezochte meer van Italië. Het is 52 km lang, 17 km breed en op het diepste punt -365 meter! De mooie plaatsjes in de omgeving zijn Bardolino, Desenzano, Peschiera, Garda, Sirmione. Beschut door de bergen in het noorden is het klimaat hier aangenaam zacht. Het landschap heeft hierdoor een heerlijk exotisch randje door begroeiing met palmen, citroen- en sinaasappelbomen en oleanders.

   Aan de westkant van het Gardameer liggen drie plaatsen met een spectaculair uitzicht, Rocca di Manerba, Gardone en Tremosine. Andere mooie plaatsen en dorpjes langs het meer zijn Desenzano (de 'hoofdstad' van het Gardameer genoemd), Saló, Sirmione (op een schiereiland gelegen), Garda, Peschiera del Garda, Bardolino, Malcesine, Lazise en Monte Baldo, gelegen aan de voet van de Monte Baldo. 

   Hoewel het Gardameer bij velen bekend is, geldt dat niet voor het omringende gebergte. Dit prachtige hoogland heeft vele gezichten, van in mist gehulde kaarsrechte kliffen tot boerenlandschap, van wijnvelden en middeleeuwse dorpjes tot dichte bebossing. In dit oude grensgebied tussen de landen  Oostenrijk en Italië, die in de Eerste Wereldoorlog tegenover elkaar kwamen te staan, liggen nog vele herinneringen aan die periode: loopgraven, bunkers, uitgehouwen trappen, kanoninstallaties, prikkeldraad, granaatscherven, knopen en oude conservenblikken. Gelukkig is het zelden ver weg: het uitzicht op het grootste meer van Italië.

4. Iseomeer
   Een van de minder bekende Noord-Italiaanse meren is het Iseomeer. Het ligt halverwege het Comomeer en het veel grotere Gardameer. Dit meer is misschien landschappelijk iets minder spectaculair dan het Comomeer en het klimaat is er iets minder gunstig dan aan het Gardameer, maar daar staat tegenover dat het er veel rustiger is, zonder massatoerisme en ellenlange files langs de oevers. Een extra attractie is het eilandje Monte Isola in het meer, dat hoog en steil uit het meer oprijst en vanwaar je vanaf de puntige top op ruim 300 meter boven het meer een panoramisch uitzicht hebt. De berg is begroeid met kastanjebossen en de vissershaventjes aan de voet zijn een trekpleister voor toeristen. Net als het mooie Val Bagnore, een woud van smalle piramidevormige stenen met op de top een rotsblok dat door eeuwenlange erosie een ronde vorm heeft gekregen. Er zijn wandelpaden vanuit bijna elk dorp langs het Meer van Iseo. Bijvoorbeeld vanaf het charmante dorp Sale Marasino. Boven het dorp ligt de L’Antica via Valeriana, een makkelijk wandelpad dat de route volgt van een eeuwenoude weg langs wijngaard- terrassen, olijfgaarden en de oevers van het meer. Volg de route naar het zuiden, naar het plaatsje Sulzano en geniet van de indrukwekkende uitzichten over het Iseomeer en Monte Isola.
    
5. Ortameer
   Het kleine, met dichte bossen omgeven, Ortameer ligt iets ten westen van het Lago Maggiore. Hier geen mensenmassa's maar een klein haventje, pijnboombossen, rust en fijne wandelpaden door de natuur. Of naar naar de 396m hoge Sacro Monte, waar 376 levensgrote beelden van terracotta beelden het leven uitbeelden van Franciscus van Assisi. Op het eilandje voor de kust staat de basiliek waar elke zondagochtend een kleurrijk en levendig tafereel afspeelt als de kerkgangers staan te wachten op het bootje dat hen naar de kerkdienst brengt.
    
6. Meer van Lugano
   Een parel van een meer in het hart van de Alpen, omringd door prachtige natuur. Het grootste deel van het meer (63%) ligt in Zwitserland, het andere deel in Lombardije, waar het meer ook wel Lago di Ceresio (latijn voor 'kers') genoemd naar de vele kersenbomen die vroeger langs de oevers van het meer stonden.

   Het meer van Lugano ligt tussen het Comomeer en het Lago Maggiore. Het is kleiner dan deze twee meren maar zeker niet minder mooi. 

   De grootste stad in de omgeving is het Zwitserse Lugano. Er liggen tal van pittoreske dorpjes aan het meer, zoals Gandria, een dorpje met slechts 200 inwoners. Je kunt vanuit Gandria naar andere omliggende steden wandelen. Er loopt ook een olijvenpad van Gandria naar Castagnola. Die voert door prachtige natuur en langs olijfboomgaarden en ondertussen heb je een spectaculair uitzicht over het meer van Lugano.

Meer over de Noord-Italiaanse meren op Oppad.nl:

• Wandelen Lago Maggiore 
• Vroege voorjaarswandelingen bij het Comomeer
• Huttentocht GardaTrek

3. Gebied: Aosta-vallei

De Aosta-vallei (Valle d'Aosta) is een bergachtige regio in het uiterste noordwesten van Italië, in Piemonte, maar is sinds 1944 een autonoom gebied. De nog onbedorven Aosta-vallei is een schitterend gebied om te wandelen. Aan de westkant wordt de vallei begrensd door het Mont Blanc-massief, in het noorden door de Walliser Alpen met bergreuzen als de Monte Rosa en de Matterhorn en in het zuiden door de hoogste Italiaanse top van de Gran Paradiso. Ondanks deze geIsoleerde ligging tussen Alpenreuzen, liep door de Aosta-vallei al eeuwen terug een belangrijke handelsroute. In de achtste eeuw werd door de vallei de Via Francigena aangelegd, de pelgrimsroute die het Karolingische Rijk met Rome moest verbinden. Wanneer je door het hoofddal van Aosta wandelt, zie je op de strategische heuveltoppen nog vestingen, burchten en kastelen liggen. 

Meer over de Aosta-vallei op Oppad.nl:

• Bergwandelen in het Valle d'Aosta 
• Nieuwe berghutten trektocht Valle d'Aosta
• Huttentocht Gran Paradiso 

4. Gebied: Ortler Alpen, Zuid-Tirol/Trentino/Lombardije

De Ortler Alpen zijn een groot vergletsjerd gebergte ten zuiden van de hoofdkam van de Alpen. Het ligt verdeeld over de Italiaanse regio's Trentino-Zuid-Tirol (Italiaans: Trentino-Alto Adige) en Lombardije. De hoogste top van de Ortler Alpen is de Ortler (3905 meter). De berg hoorde tot de Eerste Wereldoorlog bij Oostenrijk. De Ortler is het middelpunt van een hele reeks kammen met toppen van 3000 meter en meer. Het oostelijke deel van het gebied (met de Ortler) valt binnen het Parco Nazionale dello Stelvio. Anders dan de Dolomieten - een gebergte dat zich eveneens uitstrekt over Zuid-Tirol en Trentino - bestaat het Ortler gebergte niet uit dolomiet (een soort kalksteen) maar uit metamorfe schist. 

Met de klok mee grenzen deze gebergte aan de Ortlergroep:

Ötztaler Alpen (in het noorden)
Sarntaler Alpen (in het noordoosten)
Nonsberggroep (in het oosten)
Brenta Dolomieten (in het zuiden)
Adamellomassief (in het zuiden)
Sobretta-Gavia Alpen (in het zuidwesten)
Livigno-Alpen (in het westen)
Sesvennagroep (in het noordwesten)

Meer over de Ortler Alpen op oppad.nl:

• Huttentocht langs de machtige Ortler

5. Gebied: Apennijnen met Nationaal Park Monte Sibillini

Je kunt er, letterlijk en figuurlijk, niet om heen als je Italië doorkruist: de Apennijnen. De bergketen loopt vanuit Ligurië naar het zo’n 1.300 kilometer zuidelijker gelegen Calabrië en eindigt op Sicilië. Niet gek dus dat deze ruggengraat en zijn uitlopers vrij bepalend zijn voor het Italiaanse landschap; zonder de Apennijnen zou er niks overblijven van de lichtgrijze bergmassieven in de Abruzzen, die beroemde Toscaanse heuvels of die prachtige bergdecors die altijd wel ergens op de achtergrond te ontdekken zijn.

De Apennijnen bereiken hun hoogste punt in de regio Abruzzen bij de Gran Sasso. De hoogste top is de Corno Grande met 2912 meter. Hier ligt bovendien de zuidelijkste gletsjer van Europa. In het hele gebergte liggen verschillende beschermde natuurgebieden: Nationaal Park Abruzzo, Lazio e Molise, Nationaal Park Majella, Nationaal Park Gran Sasso e Monti della Laga, Nationaal Park Monti Sibillini, Nationaal Park Appennino Tosco-Emiliano, Nationaal Park Appennino Lucano Val d'Agri Lagonegrese, Nationaal Park Pollino, Nationaal Park Sila, Nationaal Park Aspromonte.

Over de Apennijnen/Sibillini op Oppad.nl:

• Wandelroutes Monti Sibillini
• Wandelen in de Monti Sibillini 
• Beklimming Corno Grande

6. Cinque Terre, Ligurië

Een mooie plek om te wandelen in Italië is Nationaal Park Cinque Terre aan de Ligurische kust. De vijf dorpen (Italiaans: cinque terre) Monterosso, Vernazza, Corniglia, Manarola en Riomaggiore zijn tot ver over de Italiaanse landsgrenzen bekend en behoren tot ons werelderfgoed. Rond de dorpen kun je wandelen in korte etappes. De wandelgebieden in de streek worden gekenmerkt door grillige rotsen, bossen en steile kustwanden vol wijngaarden. Tijdens de wandelingen heb je voortdurend zicht op zee. De beste tijd voor een wandelvakantie is tussen april en november. Er is ook 
een wandelpad dat de vijf dorpjes met elkaar verbindt. Het traject tussen Riomaggiore en Manarola staat als de Via dell'Amore. Je passeert onderweg een muur met liefdesbetuigingen. Vanaf het wandelpad heb je uitzicht op zee en op de heuvels waarop de olijf- en citroenboomgaarden in terrassen zijn aangelegd, gescheiden door steenmuurtjes. Het is een fraai gezicht. 
In het zuidelijkste deel van het park liggen twee kleine eilandjes, Scoglio Grimaldo en Scoglio Ferale, in het noorden de Scoglio Gagiato. Behalve het land is ook de zee voor de kust van Cinque Terre beschermd.

Wat er zoal groeit zijn den, aleppoden, kurkeik en kastanje, zeevenkel en kruiden als rozemarijn, tijm, helichrysum en lavendel. Op het land en langs de kust leven hop, eikelmuis, bosuil en veel soorten meeuwen.  In zee zwemt murene, schorpioenvis, zeebrasem, octopus, pietervis, grote zeebaars, dolfijn en tonijn.

Meer over Cinque Terre op Oppad.nl:

• Wandelen door Cinque Terre in Ligurië 

7. Gebied: Sardinië, eiland in de Middellandse Zee

Het eiland Sardinië ligt ten westen van de laars van Italië, ten zuiden van het Franse eiland Corsica. Na Sicilië is Sardinië het grootste eiland in de Middellandse Zee. Er wonen ongeveer 1,65 miljoen inwoners. De hoofdstad is Cagliari.
Het eiland wordt omringd door talrijke rotsige eilandjes, soms bewoond, soms alleen in gebruik door boeren (graasland voor het vee). Het prachtige eiland heeft een kustlijn met ontelbaar veel zanderige baaitjes, omringd door kliffen. Daarbij opgeteld die schitterende turkooizen kleur van het water en het plaatje is compleet. De hoogste top van Sardinië is Punta Marmora. De granietbult in het midden van het eiland is 1834 m hoog.
Het eiland heeft een subtropisch, mediterraan klimaat. De zomers kunnen zeer warm worden, en de winters zijn doorgaans mild. De mistral kan hier flink huishouden, de wind wordt ook aangeduid als maestrale, sirocco, libeccio en levante.

Het eiland is bewoond geweest door prehistorische stammen, Feniciërs, Carthagers, Romeinen, Vandalen, Byzantijnen en Saracenen. Vandaar dat Sardinië een smeltkroes van volkeren en culturen is met de bijbehorende (resten) van bouwwerken nog aanwezig. Opvallend zijn de vele kerken en basilieken, ze geven het landschap een schilderachtige uitstraling.

Sardinië heeft geen netwerk van doorgaande wandelroutes, laat staan een knooppuntensysteem. Waar buurman Corsica de ene na de andere route ontwikkelt, is Sardinië een tamelijk onbekende wandelbestemming. Maar dat heeft ook zo zijn voordelen. Om er een paar te noemen: de ongereptheid, de rust en het avontuurlijke. De mooiste wandelgebieden zijn: Golfo di Orosei, Gola di Gorrupu, Supramonte, La Maddalena en Caprera en Capo Testa. 

Meer over Sardinië op Oppad.nl:

• De mooiste wandelgebieden Sardinië
• Buitenspelen op Sardinië (met kinderen)

8. Val Maira, Valle Stura en Nationaal Park Gran Paradiso, Piemonte

Piemonte (uitspraak pjeemonte) is een regio in het noordwesten van Italië. In het noorden grenst Piëmont aan Zwitserland, in het noordwesten aan de Italiaanse regio Valle d'Aosta, in het westen aan Frankrijk, in het zuiden aan de Italiaanse regio Ligurië, in het zuidoosten aan Emilia-Romagna en in het oosten aan Lombardije. Landschappelijk kun je de regio in drieën verdelen: het Alpengebied in het westen en noorden, de Povlakte met de grote steden en het heuvelland in het zuidoosten. Hoogste toppen in genoemd Alpengebied zijn de Grenzgipfel (4618 m, in het Monte Rosa-massief) en de Gran Paradiso (4061 meter, in het Gran Paradiso-massief).
De naam Piemonte betekent letterlijk 'aan de voet van de bergen'. Dat je er prachtige wandelgebieden vindt, is dan ook geen verrassing. We noemen hier het Val Maira, Valle Stura en Nationaal Park Gran Paradiso.

De twee valleien Maira en Stura liggen ten noorden van het Parco Naturale Alpi Marittime. Ondanks dat beide dalen geen beschermde status hebben, zijn ze minstens even mooi als het Parco Alpi Marittime. Op de grens van Frankrijk en Italië en grofweg in het midden van het Valle Stura ligt de Colle della Lombarda, een van de allermooiste cols van de Alpen. Aan de Franse kant is-ie mooi, maar aan de Italiaanse kant oogverblindend. En smal. (De Lombarda is een superpas om te fietsen!) Het landschap is heel afwisselend en groen. De col ligt eenzaam: bovenop de pas is geen restaurant, voor een cappuccino moet je een behoorlijk stuk afdalen.

Te voet ben je wel een week zoet om de mooiste paden van het Valle Stura te ontdekken. Dwars door het gebied heen trekken kan ook, via de Grande Traversata delle Alpi. Andere wandelroute is de Giro dei Lagi. Minder druk en nóg mooier is de rondwandeling van Bagni di Vinadio (1305 m) via S. Bernolfo (1702 m), de Passo di Laroussa (2471 m) en Rifugio Migliorero (2094 m). Een aanrader is een wandeling in de hut Rifugio Migliorero CAI. Hij ligt op een heuvel boven een prachtig meer. Witschuimende rivieren denderen naar beneden en voeden de twee aan elkaar gegroeide meertjes. Alles is groen en lieflijk, maar toch ook echt bergen en ruig. Tip: de cappuccino!

Meer over Piemonte op Oppad.nl:

• Wandelroute Valle Maira
• Verborgen wandelparadijs Val Maira
• Wandelen in het Valle Stura
• Huttentocht Gran Paradiso

9. Orobische Alpen (= Bergamasker Alpen), Lombardije

De Orobische Alpen (Italiaans: Alpi Orobie) maken, net als de Dolomieten, deel uit van de Zuidelijke Kalkalpen in Noord-Italië. Het gebergte bestaat voornamelijk uit kalksteen. Het ligt tussen het Comomeer in het westen en het Iseomeer in het oosten en de hoogste top is de 3052 meter hoge Pizzo di Coca. De gletsjer - Ghiacciaio del Trobio (ook wel Ghiacciaio del Gleno) - van de berg Pizzo dei Tre Confini (2828 m) is langzaamaan aan het verdwijnen. 

De Orobische Alpen worden ook wel Bergamasker Alpen (Alpi Bergamasche) genoemd naar de historische stad Bergamo die aan de voet van dit gebergte ligt. In het Italiaans vaak met als extra voorvoegsel 'Pre' (Prealpi Orobie of Prealpi Bergamasche), dit omdat het gebergte niet tot de echte Alpen behoort maar een voorgebergte is. Wandelend door het gebergte kun je rekenen op prachtige panorama's, berglandschappen met meren, weides en rotspieken. Overnachten doe je in comfortabele berghutten. De kans is groot dat je bergmarmotten en steenbokken kunt spotten. In de valleien vind je nog veel authentieke dorpjes.

Meer over de Arobische Alpen op Oppad.nl

• Huttentocht in de Orobische Alpen
• Vroege voorjaarswandelingen in de Italiaanse Alpen

10. Gebied: Itriavallei, Apulië (hak van Italie)

Apulië (Italiaans: Puglia) is een regio in Zuidoost-Italië en grenst aan de Adriatische Zee en de Ionische Zee. De hoofdstad is Bari. Apulië is Italië's voornaamste producent van olijven. En in de streek Salento wordt veel wijn verbouwd, wat Apulië een van de belangrijkste wijnstreken in Italië maakt.

In het groene hart van Apulië ligt de Itriavallei. Vallei is niet het juiste woord vanwege het ontbreken van bergen. Het gaat meer om een 'diepte' in de aardkorst veroorzaakt door tektonische processen. De Itria-vallei is een fraai, fotogeniek gebied, mede dankzij de 'trulli', witte kalkstenen ronde steenhuisjes, gebouwd zonder cement, met bovenop een kegelvormig dak (enkelvoud trullo). 

Het verhaal gaat dat de bewoners van de trulli de huizen zonder cement bouwden, omdat deze dan ook snel weer afgebroken konden worden. Dat was handig, omdat er dan minder belasting betaald hoefde te worden. De meeste trulli zijn opgeknapt en worden bewoond, soms als vakantiehuisje te huur aangeboden. 
Alberobello is de onbetwiste trullihoofdstad. In deze plaats in de Itriavallei zijn ruim duizend trulli te vinden. Vandaar dat de stad UNESCO-werelderfgoed is.

De grappige witte huisjes in combinatie met de uitgestrekte olijfboom- en wijngaarden maken van de Itriëvallei een sprookjesachtige bestemming, ook voor wandelaars. Op zware tochten hoef je niet te rekenen, eerder op lichte wandelingetjes door lieflijk glooiend terrein. Enkele highlights van de streek zijn:

• Alberobello, werelderfgoed, hoogste trulli-dichtheid. Met de enige trullo met twee verdiepingen, plus het Museo del Territorio 'Casa Pezzolla', een ‘Tweeling Trulli’. 
• Noci, een charmant plaatsje met een doolhof aan straatjes en omringd door prachtige bossen. Naast trulli vind je hier ook de traditionele gnostres (driezijdige hoven). In het landelijk gebied rond Noci staan nog oude, versterkte hoeves, masseriën zoals deze fraaie landhuizen heten.
• Cisternino, zowel vanwege de elegante piazzi als om de panoramische uitzichten op je wandeling door het omliggende 'trulli-landschap'. Prachtige stapelmuren golven mee over de heuvels en malsgroene velden.
  Ostuni, de witte stad van de Itriavallei. De witgekalkte gebouwen stralen in de zon. Dat gaf de nauwe straatjes licht en werd later essentieel in de strijd tegen de pest. De stad bestaat uit een labyrint van kronkelende  middeleeuwse. Vanaf de top prachtige uitzichten. 
• Locorotondo, populairste stad van de Itriavallei na Alberobello en een van de mooiste stadjes van Italie. Pittoresk en leverancier van heerlijke wijnen. 

Meer over Apulië op Oppad.nl:

• Het groene hart van Puglia

11. Toscane

Heerlijk weer, een schitterend landschap, prachtige middeleeuwse steden, pittoreske dorpen en heerlijke wijnen en spijzen maken Toscane een wel erg aantrekkelijke regio voor wandelaars. Het landschap van heuvels met olijf- en wijngaarden en versierd met die terracottakleurige huizen en landweggetjes waarlangs cipressen geduldig de wacht houden wordt wel 'balsem voor de ziel' genoemd. Het milde klimaat komt door de ligging aan de Tyrreense Zee en door de bescherming dooor de Tosco-Emiliaanse Apennijnen.

Landschap van Toscane

Toscane grenst in het noorden aan Ligurië en Emilia-Romagna, in het oosten aan Umbrië en de Marken, in het zuiden aan Latium en in het westen aan de Tyrreense Zee. Ongeveer een kwart van Toscane is bedekt met bergen en 65% met heuvels. In het noorden liggen de Apennijnen, een langgerekt gebergte met grillige pieken, dat van noord naar zuid de ruggengraat van Italië vormt. Langs de kust zijn de duinen deels begroeid met dichte dennenbossen. De Toscane heeft drie nationale parken, drie regionale parken en zo'n 120 natuurreservaten, elk reservaat met z'n karakteristieken, van besneeuwde bergtoppen en duinen met delta's tot diepe ravijnen, aardpilonnen en Etruskische opgravingen.

Drie nationale parken 

1. Nationaal Park Toscaanse Archipel, met Elba als grootste eiland. Vooral bekend omdat Napeoleon Bonaparte er 10 maanden gevangen zat en van ontsnapte. Andere bekende en bewoonde eilanden die tot de Toscaanse Archipel horen zijn Capraia, Giannutri, Gogona, Montecristo, Pianosa, Palmaiola, Sparviero en Meloria. 
2. Nationaal Park Appennino Tosco-Emiliano
   Bergachtige streek met steile toppen die boven de 2000 meter reiken, maar ook grasvlaktes en heidevelden doorspekt met bosbessenstruikjes. Er leven wolven, moeflons, reeën en steenarenden.
3. Nationaal Park van het Foreste Casentinesi, Monte Falterona, Campigna
   Enkele van de mooiste bosgebieden van Italië waar oeroude muilezelpaden de dorpjes verbinden en waar je de prachtige heiligdommen Camaldoli en La Verna vindt.

Drie regionale parken

1. Apuaanse Alpen (Alpi Apuane)
   Een deel van de Apennijnen loopt dwars door Toscane. In het noordelijke deel, maar onderscheidend van de Apennijnen op basis van het gesteente, liggen de Apuaanse Alpen. De Monte Pisanino is met 1945 meter de hoogste top. Marmergroeven in het karstgesteente bepalen het gezicht van het centrale deel van dit gebergte. 
2. Parco di Migliarino, San Rossore, Massaciucco 
   Natuurgebied langs de kust tussen Viareggio en Livorno. Onbebouwd gebied in verder sterk geurbaniseerde streek.
3. Parco Naturale della Maremma
   Reeks woeste heuvels die uitlopen naar de kust waar je stuit op kliffen en zandstranden voordat je de zee bereikt. Het natuurgebied bestaat uit moerassen, pijnboombossen, 'bergen' (oa Uccellina, 417 m), akkers en graaslanden. Natuurgebied de Maremma strekt zich uit langs de Tyrreense zee tussen Principina a Mare totaan Alberese en meer zuidelijk totaan Talamone. Door de Maremma stroomt de rivier Ombrone.

Ongeveer 120 natuurgebieden 

Van die natuurgebieden is Val d'Orcia veruit het grootste. Het schitterende gebied ligt in het hart van de provincie Siena en bestaat uit heuvels, badlands (kleibodem met canyons, ravijnen en hoodoos), meanderende rivier, cypressen als statige wachters de bochtige wegen volgen. Oude dorpjes met oude eiken, olijf- en wijngaarden maken het plaatje compleet. 
 

Dé wijnstreek, de Chianti

In één adem met Toscane wordt vaak de Chianti genoemd, de streek tussen de steden Florence, Siena en Arezzo, zo bekend om de chianti-wijn. Het is een heuvelachtig gebied met aan de oostzijde de Monte dei Chianti, een ca 25 kilometer lange bergketen die onderdeel is van de Apennijnen. Het hoogste punt van de streek is de Monte San Michele (893 m). Verder bestaat de Chianti uit zacht glooiende heuvels met wijngaarden, olijfbomen en middeleeuwse dorpen. 

De mooiste steden en dorpen van Toscane 

Van alle schitterende Toscaanse steden en dorpen worden deze het meest genoemd: zijn Florence, Pisa (scheve toren), Lucca (autoluw en charmant), San Gimignano (het Manhattan van de middeleeuwen), Cortona, Volterra, Siena (Het centrale Piazza del Campo in Siena wordt ook wel het mooiste plein ter wereld genoemd), Livorno (kust) en Arezzo (het decor van La vita è bella). 
 

Wandelen in Toscane

Liefhebbers van Toscane vallen voor de natuur, de cultuur, de keuken. De heuvels lenen zich prima voor allerlei soorten wandelingen - de landschappen zijn zeer divers. Ook wandelroutes die de dorpen verbinden - vaak via oude muilezelpaden - zijn erg in trek.
De ideale tijd om te wandelen is het voorjaar (van begin april tot en met half juni) en het najaar (september/oktober). Dan is het nog relatief koel en niet te druk met toeristen. Vanaf september, wanneer de akkers hun goudbruine kleur krijgen, is Toscane op zijn mooist. 
Een (wandel)vakantie in Toscane wordt extra leuk met overnachtingen bij de boer, het aanbod aan rustieke plattelandsaccommodatie wordt alsmaar groter. Agritoerisme (agriturismo) betekent extra inkomsten voor de boer, vaak kun je meehelpen in de wijngaarden, boomgaarden of op de akkers
 

De mooiste wandelgebieden Toscane

1. De Chianti
   De glooiende heuvels van de Chianti in Toscane behoren tot de mooiste landschappen ter wereld. Fantaseer prachtige loofbossen, afgewisseld met wijn- en olijfboomgaarden, gemarkeerd door donkere cipressen en kleine dorpen. Florence is de hoofdstad van de regio, Siena die andere schitterende stad. Tussen Florence, Siena en Arezzo (de begrenzing van de Chianti) voeren typische ’strade bianche’ - wit-gruis-wegen - door valleien en over heuvels, met vergezichten op villa's of stadjes. Door de Chianti (en door Umbrië) loopt de Via Francigena, een bewegwijzerde pelgrimsroute die start in Canterbury (GB) en na 1700 km eindigt in Rome. Een intense wandeldag afsluiten met een robijnrode fruitige wijn? De Chianti is al eeuwenlang één van de belangrijkste wijngebieden van Italië.
2. Apuaanse Alpen (Parco Regionale delle Alpi Apuane)
   Ter hoogte van Pisa en Lucca vormt de grillige kalkrug van de Apuaanse Alpen (de ‘puntige Alpen’) een natuurlijk scherm tussen de Tyrreense Zee en de Apennijnen. Aan de westkant leunt het tegen de ruige en kale Apuaanse Alpen, de oost flanken vormen het eerste begin van de rondere beboste Apennijnen. De grenzen van de Apuaanse Alpen zijn de rivier de Magra in het noordwesten, de rivier de Serchio in het zuidoosten en de Middellandse Zee in het westen. De hoogste top is de Monte Pisanino (1945 m). Vooral in het centrale deel van de Apuaanse Alpen stuit je op de resten van de marmerwinning. De groeves liggen als 'witte wonden' tegen de berghelling. Andere bijzonderheid zijn de druipsteengrotten Antro del Corchia. Sinds twintig jaar hebben de Apuaanse Alpen een beschermde status. Wandelaars kunnen hun hart ophalen in de Garfagnana, het dal van de rivier de Serchio. Het ligt goed verscholen tussen bergweides en uitgestrekte bossen.
   De Apuaanse Alpen bieden mooie trekkings. Veel van deze routes bieden een prachtig uitzicht over de marmeren bassins naar de kust. Sommige wandelpaden volgen de routes die de dorpsbewoners door de heuvels volgden naar de marmergroeves.
   De Italiaanse Alpinisten Club (Club Alpino Italiano, CAI) heeft in de Apuaanse Alpen een netwerk van gemarkeerde wandelroutes aangelegd, variërend in lengte en moeilijkheidsgraad. 
   Een populaire meerdaagse wandelroute is de Via Apuane, met een variant op grotere hoogte, de Alta Via della Apuane. Het startpunt is het dorpje Castelpoggio waarvandaan je diep het gebergte in trekt. De etappes zijn niet heel lang, maar wel pittig door het aantal hoogtemeters dat je moet overbruggen. Je kunt de dagetappes verlengen door de toppen te beklimmen. Je overnacht onderweg in rifugio's.
   Een fantastisch wandelgebied in de Apuaanse Alpen is het dal van de rivier de Serchio, Garfagnana. Aan de westkant leunt het tegen de ruige en kale Apuaanse Alpen, de oostflanken vormen begin van de beboste Apennijnen. In het Garfagnana-dal en de omringende bergen heeft de Italiaanse Alpinisten Club een fraaie 9-daagse trekking uitgezet langs en soms over enkele toppen van de Apuaanse Alpen en de Apennijnen. De route is geschikt voor fitte bergwandelaars al hoef je geen ervaren alpinist te zijn, dagelijks wandel je ca 5 - 7,5 uur en overbrug je tussen de 300 en 1500 (zwaarste dag) hoogtemeters. Je kunt de oute je verzwaren door wat extra toppen te beklimmen of juist verlichten via afstekers de vallei in. Je overnacht in hutten begin en eindpunt van de route, Castelnuovo de Garfagnano is per openbaar vervoer bereikbaar.
3. Val d'Orcia (ten zuiden van Montepulciano)
   Het Val d'Orcia ligt in het hart van de provincie Siena en bestaat uit heuvels, diepe valleien, dichte bossen, meanderende rivieren en de beroemde cipressen die de diepgroene jaloeziën vormen langs witte slingerwegen. Op kale heuveltoppen prijken prachtige middeleeuwse stadjes. Fraaie boerderijen vleien zich aan tegen olijfboomgaarden, vijgenbomen en wijngaarden. In het Val d'Orcia liggen betoverende dorpjes zoals het romantische Pienza, het op een heuvel gelegen Montepulciano, 'wijnhoofdstad' Montalcino en Buonconvento. Oeroude eiken, en natuurlijk de vele olijf- en wijngaarden vormen het Toscane-plaatje zoals we dat kennen, inclusief vele kerkjes, kloosters en Romeinse baden. Als wandelaar waan je je een pelgrim op weg naar de heilige stad Rome. Typerend voor het Val d'Orcia zijn ook de legendarische badlands, de plekken waar de aarde door erosie is uitgesleten en canyons, ravijnen en aarden pilaren zijn ontstaan.
4. Elba, Nationaal Park Toscaanse Archipel
   Elba is misschien wel het bekendste onbekende eiland van Europa: iedereen kent het, maar niemand weet het te liggen. Het eiland voor de westkust bereik je per veerboot vanaf Piombino. Volgens een legende vielen er zeven edelstenen uit de halsketting van de godin Venus toen ze uit de golven van de Tyrreense Zee tevoorschijn kwam. Deze edelstenen vormden eilanden, waarvan Elba het grootste en mooiste is. Vanaf Piombino vertrekken de veerboten naar Elba. Na een tocht van 40 minuten bereik je het eiland. Het lanschap is grillig en rotsachtig en je vindt er intieme baaitjes met lange, witte zandstranden, ondoordringbare bossen, weelderige wijnvelden en fruitboomgaarden. Napoleon had het hier echter niet naar zijn zin en ontsnapte in 1815 van het eiland om zijn Waterloo tegemoet te gaan. Elba is het grootste eiland van de Toscaanse Archipel en na Sicilië en Sardinië het derde van Italië. De hoofdstad is Portoferraio. De hoogste bergtop van het eiland is de Monte Capanne (1018 m).
   In vroeger tijden verplaatsten de bewoners zich met muilezels van het dorp naar de akkertjes op de steile hellingen. De muilezels zijn verdwenen, maar de paden langs de nu vaak verwilderde akkertjes zijn er nog. Na een pittige klim wacht altijd een fantastisch uitzicht over het eiland, de zee en het vasteland van Toscane. Het contrast tussen de lieflijke en bloemrijke dorpjes aan de kust en de ruige rotsen rond de Monte Capanne is enorm. Sinds enkele jaren loopt het wandelpad, de Grande Traversata Elbana, helemaal van oost naar west over Elba en vormt de ideale rode draad om het eiland te ontdekken.
5. Val di Cornia natuurparken
   In het meest zuidelijke puntje van de provincie Livorno, tegenover het eiland Elba, liggen de natuurparken van Val di Cornia. Dit redelijk onontdekte natuurgebied wordt de Tuin van Toscane genoemd en is een verzameling van natuurparken waar je je wandelingen in de natuur kunt combineren met culturele uitstappen. Het Val di Cornia is rijk aan musea, archeologische opgravingen en mysterieuze overblijfselen van de Etrusken die duizenden jaren geleden de omgeving bewoonden. Pittoreske dorpen zijn Bolgheri, Suvereto en San Vincenzo. Het 10 kilometer lange strand van San Vincenzo behoort tot de mooiste van Toscane. Piombino is de grootste plaats in de dunbevolkte Val di Cornia regio. Vanaf de havenstad vertrekken veerboten naar Elba (40 min) en Corsica.
   De voornaamste natuurparken van Val di Cornia zijn:
   1. Parco Naturale Costiero di Rimigliano, een natuurgebied dat zich 6 kilometer lang uitstrekt langs de kust bij San Vicenzo.
   2. Parco Naturale Costiero della Sterpaia (bij Piombino). Eveneens grenzend aan de kust. Het omvat een groot bosrijk gebied met oude eikenbomen en eucalyptusbomen. Goed wandelgebied.
   3. Parco Interprovinciale Forestale di Montioni, met steeneikbossen waarin herten, vossen en wilde varkens leven.Al sinds eeuwen de streek van herders, jagers, houthakkers en kolenbranders. Ooit bevolkt door de Etrusken. Eén van de mooiste wandelpaden is de Poggio Saracino met als hoogtepunt Casa Saracino, een panoramisch uitkijkpunt met fantastische uitzichten over de Middellandse Zee.
   4. Parco Forestale di Poggio Neri, een ongerept bos, in het verleden het thuis van de carbonai, de lokale kolenbranders die houtskool maakten van het hout uit het bos.
   Onder de mooiste dorpen in het Val di Cornia is het piepkleine Sassetta (550 inwoners) een van de pareltjes. Het ligt bovenop een rots en heeft een kasteel middenin het dorp. Rondom Sassetta ligt een fijnmazig netwerk van wandelpaden. Het oeroude dorpje Suvereto staat eveneens genoteerd op de lijst 'mooiste dorpjes van Italië' (I Borghi Piú belli d’Italia) en wordt eveneens omgeven door een fraai wandelgebied. Ten westen van Suvereto ligt Campiglia Marittima, een schilderachtig plaatsje waar de wandelingen de heuvels in voeren, ondermeer langs de oude lood-, zilver- en kopermijnen.
6. Natuurgebied de Maremma (Parco Naturale della Maremma)
   Reeks woeste heuvels die uitlopen naar de kust. Het park strekt zich uit langs de Tyrreense Zee tussen Principina a Mare totaan Alberese en meer zuidelijk totaan Talamone.
   Je vindt in de Maremma een grote variatie aan landschappen: moerassen (bij Trappola), pijnboombossen, 'bergen' (oa Uccellina, 417 m), akkers en graaslanden. Ook stroomt de rivier Ombrone door de Maremma. Bijzonder is dat de kust zowel zandstranden heeft als steile kliffen. Je kunt in de Maremma nog de authentieke 'butteri', cowboys, aan het werk zien.
   In 1975 werd de Maremma uitgeroepen tot natuurpark, inmiddels heeft het Parco Naturale della Maremma de status van beschermd natuurgebied en mag je er alleen met een gids komen. Er zijn bezoekerscentra in Alberese en Talamone. Er lopen verschillende wandelpaden door Parco Naturale de Maremma.
   Ondermeer door het bergachtige deel Monti dell’Uccellina, waarbij je langs de akkers en weiden van de 'butteri' (cowboys van de Maremma) wandelt en vanaf hoog mooi uitzicht hebt over de zee. Een flinke wandeling voert naar de abdij van San Rabano. In de Maremma leven ondermeer herten, dassen, everzwijnen, paarden en vossen. Je kunt ook veel vogels spotten, onder andere pelikanen en valken.

Meer over Toscane op Oppad.nl:

• Wandelen op Elba

12. Amalfi, regio Campania

De Amalfikust ligt ten zuiden van Napels en bestrijkt het gebied tussen Positano en Vietri sul Mare, een strook van ongeveer 40 kilometer. De Amalfikust wordt om z'n indrukwekkende natuur en cultuur beschouwd als een van de mooiste kusten ter wereld. Ze staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO en ontleent de naam aan het stadje Amalfi, de kern van het gebied.

Positano is het mooist gelegen en zodoende het populairste én drukste dorp langs de Amalfikust. Praiano is een stuk rustiger. Het dorpje Ravello is na Positano een van de bekendste highlights aan de Amalfikust, en dat komt vooral door haar ligging, hogerop in de bergen met prachtige uitzichten. Het landschap? Hellingen die aflopen naar ze met citroengaarden. Knotsen van citroenen.

Wandelen langs de Amalfikust

De Amalfikust wordt ook wel 'verticale kust' genoemd omdat de meeste paden over steile, hoge rotswanden voeren. Amalfikust-wandelaars moeten heel veel trappen lopen, 280 treden op, 195 treden af en dat een aantal keer per wandeling. Dat maakt de wandelingen aan de Costa Amalfitana niet licht. Wel fijn is dat je krijgt loon naar werken krijgt, want alle wandelingen leveren adembenemende uitzichten op, altijd over zee, soms op een van de vele kleurrijke Amalfitaanse dorpen. De vissers- en bergdorpen zijn verbonden door eeuwenoude paden, wat wil je nog meer?

Wandelroutes Amalfikust
Een schitterende, populaire wandeling die je langs de Amalfikust kan maken is de Sentiero degli Dei, het 'Godenpad'. Het is een pittige wandelroute van 12 kilometer, waarbij je van Praiano naar Positano wandelt, dwars door de bergen met flinke hoogteverschillen die je overbrugt met duizenden traptreden.

Andere mooie wandelroutes voeren naar Punta Campanell (het uiterste puntje van het schiereiland van Sorrento, waar Odysseus bijna bezweek voor de zang van de Sirenen), de Valle delle Ferriere (door natuurreservaat Monti Lattari, loofbossen en oude ijzermijnen, watervallen en woeste riviertjes); via het plaatsje Maiori over een oud pelgrimspad naar de top van de Monte Falesia (800 meter); in de Melkbergen (Monti Lattari), vanwege de romantische dorpen en malsgroene weilanden.

13. Sicilië

Door haar strategische ligging in het midden van de Middellandse Zee is Sicilië door allerlei volkeren veroverd. De geschiedenis van het eiland is gemaakt door roemruchte volkeren als de Grieken, Romeinen, Vandalen, Byzantijnen en Noormannen. Uit de smeltkroes aan culturen heeft het eiland haar eigen rijke cultuur ontwikkeld. Even turbulent is de geologische geschiedenis die een grote variatie aan landschappen heeft nagelaten: vurige vulkanen naast zacht glooiende leemheuvels, kale kalkplateaus afgewisseld met koele beboste bergruggen. In het zuiden van dit weerbarstige eiland ligt het Ragusa-plateau. Wandelend door een van de diepe, koele kloven die dit uitgestrekte kalkplateau doorsnijden, kom je langs de dodenstad Pantalica, waar de vroegste eilandbewoners hun doden in holen in de loodrechte wanden begroeven. Boven over het plateau ligt het honinggele barokstadje Ragusa Ibla. Onderweg naar Enna dat als een adelaarsnest boven de glooiende leemheuvels uit steekt, vind je de fameuze Griekse tempelvallei van Agrigento.

De vulkaan Etna, in het oosten van Sicilie, is alom aanwezig. Op de vruchtbare vlaktes rond de vulkaan wordt veel fruit verbouwd, vooral citroenen en sinaasappels. In het noorden vind je uitgestrekte groene bossen, vooral op de berghellingen van de Madonie, Nebrodi en Peloritani. Precies in het midden van Sicilië ligt het Lago Pergusa, een meer waaromheen een circuit voor autoraces is aangelegd. In het zuiden van het eiland strekken lange stranden zich uit tussen rotsige kliffen. Het binnenland is bezaaid met olijfbomen, pistachebomen en citrusbomen. Niet ver weg van Sicilië ligt de actieve eilandvulkaan Stromboli. Op Sicilië heerst een Middellandse Zeeklimaat met warme zomers en zachte regenrijke winters.

Wandelen op Sicilië, de mooiste gebieden:

1. Etna beklimmen
   De Etna, ter plekke ook Mongibello genoemd, domineert met haar rokende lijf en hoogte van 3326 meter het landschap van Sicilië. Zwarte, gestolde lavatongen overal op de flanken van deze vulkaan zijn de bewijzen van recente uitbarstingen, de laatste eruptie in de winter van 2008-2009. De Etna beklimmen kan iedereen die fit is, nergens zijn de hellingen erg steil of de wandelpaden zwaar. Vanaf 2900 meter hoogte (dit punt is bereikbaar met kabelbanen en jeeps) is het nog 5 tot 6 uur wandelen. De wandelpaden voeren langs boomgaarden en beboste hellingen, hier en daar langs een hoopje eeuwige sneeuw. In de buurt van de top krijgt het landschap iets buitenaards, je vindt er as en lava, stomende gaten en felgekleurde oranje en gele sulfaten en oxiden. 

2. Wandelen op de Eolische Eilanden
   De vulkanische eilanden zijn eveneens onderdeel van de Toscaanse Archipel en vormen een prachtig wandelgebied met elk haar eigen kenmerkende landschap. Het eiland Lipari is een paradijs van zwarte vulkanen en stranden, gele zwavelafzettingen en een overweldigende massa bougainville en oleanders. Het eiland Vulcano valt op door z'n dampende krater (Gran Catere) en op Salina voeren wandelpaden langs wijngaarden, bossen, velden en twee vulkanen. Op Stromboli schakel je het best een gids in als je de vulkaan op wilt. De Stromboli is een van de actiefste vulkanen van Europa. 

3. Wandelen bij Taormina, oost-Sicilië
   Het oostelijk gelegen Taormina is een goede uitvalsbasis voor wandelingen. Je kunt bijvoorbeeld naar Isola Bella, een fraai eilandje voor de kust, of naar de Alcantarakloof, een grote kloof met lava rotsen waar de rivier tussendoor stroomt. Vanaf het plaatsje Novara di Sicilia, 60 kilometer landinwaarts, kun je de Rocca di Novara kan beklimmen, een piek van 1340 m hoog in het Peloritani-gebergte.

4. Parco delle Madonie, noord-Sicilië
   De kalkbergen van de Monte Madonie zijn een fraai, nog onbekend en rustig wandelgebied ten oosten van Palerm. Het bestaat uit grillige kalkkliffen en scherpe bergkammen die tot 2000 meter hoog reiken wat garant staat voor prachtige panorama’s, ver over de azuurblauwe Thyrreense Zee. Als adelaarsnesten liggen bergdorpjes tegen de berghellingen verspreid. Dorpelingen houden hier nog graag vast aan eeuwenoude rituelen en gebruiken, leven van wat de natuur te bieden heeft en verbouwen op hun akkertjes en tuinen de eigen groentes. Overal kom je gaarden tegen met bomen vol olijven, vijgen, amandelen, granaatappels, hazelnoten en druiven. 

14. Umbrië

Een reis door Umbrië is een reis door het groene hart van Italië. Het is er minder druk en duur dan in buurregio Toscane maar het landschap - dat van de ansichtkaarten - is bijna inwisselbaar: licht glooiend, met uitgestrekte wijngaarden, smalle weggetjes en kleurrijke bloemenvelden. Daarnaast is Umbrië ook de streek van de lokale wijnen, de heerlijke streekgerechten (de beste van Italië volgens sommige ingewijden) én van de heiligen. Een pelgrimstocht door Umbrië brengt je al gauw bij de heiligen Franciscus, Sancta Rita en Benedictus en bij het beroemde pelgrimsoord Assisi. Niet te missen moois zijn de basiliek van de heilige Rita en Valnerina - ooit een toevluchtsoord voor kluizenaars en monniken - en het wonderbaarlijk mooi gelegen, middeleeuwse stadje Gubbio. Andere sfeervolle plaatsen zijn Perugia, Orvieto, Spoleto en Norcia. 

Mooie wandelgebieden in Umbrië 

1. Nationaal Park Monti Sibillini
   Umbrië is groen, heeft veel bossen en bergen, meren en rivieren en je vindt er één van de mooiste nationale parken van Italië: de Monti dei Sibillini. Aan de ene kant van de bergkam ligt dit park in Umbrië, aan de andere kant in de Marken. De Monti Sibillini bergketen in het hart van Italië hoort bij de zuidelijke Apennijnen. De hoogste top is de Monte Vettore (2476 m). Je kunt er prachtige wandelingen maken, zoals de meerdaagse Grande Anello dei Monti Sibillini die in acht dagen om de Monte Vettore voert. Je kunt de wandeling verzwaren door de toppen (waar de route onderlangs loopt) te beklimmen, of verlichten via afstekers naar het dal. 
   
   In het voorjaar verdwijnen de paden bijna onder kniehoog staande kruiden, grassen en bloemen. En wie goed oplet spot misschien een wolf, lynx, gems of steenarend. Het misschien wel mooiste deel van de wandelroute is de Piano Grande, een  glooiende vlakte met linzenvelden rond Castelluccio di Norcia. Wanneer de linzen eind voorjaar in volle bloei staan kijk je uit over een zee aan rode, paarse, gele, groene, zware, witte bloemen. Castellucio werd door de aardbeving in 2016 gedeeltelijk weggevaagd, maar in vier jaar tijd hebben de locals gewerkt aan de opbouw en worden toeristen weer met liefde ontvangen. 
2. Lago Trasimeno
   Het Lago Trasimeno is een groot zoetwatermeer vol vis. De moerassen langs de oevers zijn belangrijke rustplaatsen voor miljoenen trekvogels. Met een boot kun je naar Isola Maggiore varen, het tweede grootste eiland in het Trasimeno Meer, en eveneens broedplaats van veel en bijzondere watervogels. Rondom het meer zijn allerlei wandelingen te maken, van enkele kilometers tot pittige dagtochten. Een selectie van 30 wandelroutes vind je op hier. 
3. Parco del Monte Cucco
   De Monte Cucco, een 1566 meter hoge berg in de Apennijnen, overheerst het noorden van Umbrië. Vanwege de grotten, minerale bronnen en fossielen is dit gebied het neusje van de zalm voor geologen. Speleologen watertanden bij de grot van Monte Cucco, die is wereldberoemd, vanwege de gangen die meer dan 30 kilometer beslaan en meer dan 900 meter diep zijn.
   Maar ook onder (berg)wandelaars is de Monte Cucco een 'moetje'. Googlend vind je vele routes, vaak met Sigillo als uitvalsbasis. 
   Door het gebied loopt ook de Sentiero Italia, een wandelroute van 6166 kilometer die heel Italië doorkruist, door 6 UNESCO-werelderfgoed gebieden, 15 nationale parken en een veelvoud aan natuurgebieden. Helaas zijn grote delen nog ongemarkeerd, andere zijn aangegeven met het rood-wit-rood, zoals die van de CAI. Op 30 kilometer afstand van de Monte Cucco ligt het schitterende plaatsje Gubbio.
4. Parco del Monte Subasio
   In het hart van de Umbrië vallei ligt de Monte Subasio (1291 m). Aan de voet van de berg liggen de plaatsen Assisi, Spello, Valtopina en Nocera Umbra. Het is een fraai gebied waar je al wandelend de heuvels in allerlei zones doorkruist, van olijfbomen aan de voet, via eiken en beuken van een uitgestrekt loofbos naar de open weidegronden bovenop. De Italiaanse Bergsport Vereniging (Club Alpino Italiano, CAI) heeft er een groot aantal wandelroutes uitgezet. 
5. Wandelen (als een pelgrim) door Umbrië
   Umbrië heeft prachtige wandelgebieden maar wordt door wandelaars vooral doorkruist via de beroemde pelgrimspaden. 
   De twee beroemdste zijn de Via Francigena en de Via di Francesco, die deels meelift op de bewegwijzerde Via Francigena.
   De Via Francigena is een oude pelgrimsroute die loopt van Canterbury naar het Vaticaan in Rome (1700 km) via Frankrijk, Zwitserland en Italië. Deze route is al in 990 beschreven door een Engelse aartsbisschop. Borden markeren de pelgrimsroute.
   De Via di Francesco rijgt de belangrijkste plaatsen aaneen uit het leven van St. Franciscus (12e eeuw). De route, een klassieker, is ca 500 km lang en loopt van het heiligdom van La Verna (provincie Arezzo) naar Rome. In Umbrië voert de pelgrimsroute van Citta di Castello via Assisi (geboorteplaats Franciscus) naar Spoleto. Onderweg handenvol kapelletjes, kerken, grotten en kloosters. En ook Gubbio, een van de mooiste middeleeuwse steden van het land.

Meer over Umbrië op Oppad.nl:

• Wandelroutes Monti Sibillini 
• Het hoge noorden van de Monti Sibillini