Wandelen op natuureiland Tiengemeten

Het feest begint al op de pont over het Haringvliet, want zo’n oversteek voelt meteen alsof je op vakantie bent. Sterker: alsof je een andere wereld binnengaat. In dit geval ligt aan de overkant ligt niet alleen een heerlijk eiland, je maakt ook nog eens een reis door de tijd, want op Tiengemeten, is de belofte, kun je Nederland ervaren zoals het vroeger was.

Een gemet, twee gemeten

‘Waar gaan we eigenlijk heen, Tiengemeenten?’ Néé. Het komt van ‘gemet’, een oude oppervlaktemaat die je kunt vergelijken met de Angelsaksische ‘acre’ en die overeenkwam (we zoeken het even op) met de hoeveelheid zaailand die een span paarden tussen zonsopgang en zonsondergang kon omploegen. Iets minder dan een halve hectare.

‘Tien gemeten’ is dus pakweg vijf hectare, maar dat klopte alleen in de zeventiende eeuw, toen de slikplaat in het Haringvliet droogviel. Die slikplaat groeide al snel aan tot een ruig eiland van 116 hectare. In de 18de eeuw werden de eerste stukken land ingepolderd.

We lopen even het bezoekerscentrum binnen voor een educatief moment (en voor koffie): begin negentiende eeuw gingen zeeschepen hier in quarantaine, voor ze door mochten varen naar de haven van Rotterdam. In de tweede helft van de negentiende eeuw nam de bevolking toe en na dijkdoorbraken bij de watersnoodramp in 1953 werden historische dijken afgegraven om de buitendijk te verstevigen. Vervolgens brak een periode aan van moderne akkerbouw en schaalvergroting en het had kennelijk ook nog weinig gescheeld of Tiengemeten was een depot voor baggerslib geworden. Of een vrachtvliegveld. Of er was een kerncentrale gebouwd.

Weemoed, Wilde, Wildernis

Maar Tiengemeten werd een natuureiland, met dank aan Natuurmonumenten. De dijk werd doorgeprikt, er kwamen weer getijden in een deel van het gebied. Het eiland werd onderverdeeld in drie delen: aan de oostkant (vanaf de pont links) zijn de oude polders nu onderdeel van het gebied ‘Weemoed’, je ervaart daar hoe Nederlandse platteland er pakweg honderd jaar geleden uitzag. Denk: akkers met boekweit en vlas, trekpaarden, heggen, akkervogels. In het westen (vanaf de pont rechtsaf) liggen de in de gebieden Weelde en Wildernis. Kort samengevat: Weelde is ruige natuur, Wildernis is zoetwatergetijdegebied. Maar het zijn namen die we onderweg vergeten: alles is weelde, alles is wildernis.

We volgen de ‘Wandelroute rond Wildernis’ (tien kilometer). Eerst over de dijk, langs rietlanden, kreken en Schotse hooglanders. Een ploegje fotografen richt de lenzen op het riet. Het is echt een zoekplaatje, dan ontdekken we ineens twee bruine oren: een ree. Verderop verbazen we ons over de vlinders. Dagpauwogen, vooral. Tientallen.

Lome Zomerdag

Het wordt een heerlijke lome zomerdag op Tiengemeten: wandelen, kletsen, picknick onder een boom aan de voet van de dijk, bramen plukken, op je rug in het gras liggen met een strootje in je mondhoek en naar de wolken kijken (of een dutje doen), hopen dat je misschien een zeearend ziet overkomen (we zien wel een buizerd). Het ruikt naar watermunt.

Op de terugweg naar de pont pauzeren we nog even om watervogels te spotten. ‘Kijk, een tureluur!’ Maar wat is dat daarachter? Aan de rand van het riet scharrelen twee vreemde vogels rond. Ze zien er een beetje koddig uit. Flinke snavels, waarmee ze gedecideerd in de modder prikken, wipstaart, poten die te kort lijken voor dat gedrongen lijfje. Plotseling valt het vogelboek open op de goede bladzijde: het zijn waterrallen. Waterrallen! ‘Jongens, weten jullie wel hoe bijzonder dit is? Waterrallen, die zie je anders nóóit, die houden zich altijd verscholen in het riet!’

Enfin, je hoopt dat ze d’r wat van meekrijgen, maar eigenlijk lopen de huisgenootjes vooral met elkaar het leven te bespreken, dat is veel belangrijker. Op het pontje terug over het Haringvliet, iedereen vrolijk en uitgerust en rozig, voel je een lichte droefenis opkomen. Hoe vaak krijg je de huisgenootjes nog mee op excursie? Volgend jaar zijn ze vast weer druk met de feesten en festivals en buitenlandse reizen. Maar deze dag pakt niemand ons af en op Tiengemeten komen we vast nog wel vaker. Weet je wat? Volgende keer doen we Weemoed.

Praktische Informatie

• Overnachten op het eiland kan in de Herberg Tiengemeten, er is ook een kleine camping.
• De pont naar Tiengemeten vertrekt vanaf Nieuwendijk, de overtocht duurt een minuut of tien. Reserveren is verplicht en neem een mondkapje mee (voor iedereen van 13 jaar of ouder). Meer informatie over tickets en vertrektijden.
• Er is een grote natuurspeeltuin, waar kinderen (én ouders, doe eens gek!) in de blubber kunnen spelen. Neem schone kleren mee!
• Verdere praktische informatie vind je op de website van Natuurmonumenten.