Sneeuwschoenwandelen Zwarte Woud

Korte impressie van het gebied

Het Zwarte Woud (Duits: Schwarzwald) is een dicht bebost middelgebergte in het zuidwesten van Duitsland, gelegen in de deelstaat Baden-Württemberg, aan de Rijn en aan de Franse grens. Het is ca. 200 km lang en op z’n breedst 60 kilometer (in totaal een oppervlakte van 11400m2) en verdeeld in een aantal verschillende gebieden. Het is het grootste middelgebergte in Duitsland en geologisch verwant aan de Vogezen. De hoogste top van het Zwarte Woud is de Feldberg met een hoogte van 1493 meter boven NAP. Andere hoge toppen zijn de Seebuck (1448 meter), Belchen (1414 meter) en de Herzogenhorn (1415 meter). Voor de liefhebbers van ‘de hoogste toppen’: Hoogste bergen Zwarte woud.
Het hoogste deel van het Zwarte Woud heet het Hochschwarzwald en herbergt sinds 10 jaar het Naturpark Südschwarzwald (www.naturpark-suedschwarzwald.de); het op twee na grootste natuurpark van Duitsland. Een Naturpark heeft een andere status dan een National Park waar de strikte bescherming van de natuur voorop staat. In een Naturpark is ook ruimte voor ontwikkeling van verschillende soorten recreatie en ecologische landbouw, naast de bescherming van de natuur uiteraard. Het Zwarte Woud bestaat hoofdzakelijk uit dennen- en sparrenbomen. Tegenwoordig is het een van de populairste toeristenbestemmingen in Duitsland. De Romeinen noemden het dicht beboste gebergte met zijn kenmerkende donkere naaldbomen Silva Nigra - het Zwarte of Donkere Woud- dat voor hen onheilspellend en bijna ondoordringbaar was.
(bron: deels Wikipedia)

De tochten

Sneeuwschoenwandelen in het Zwarte Woud is geen onbeperkte bezigheid, zoals bijvoorbeeld in de Scandinavische landen. Er ligt zeker niet altijd genoeg sneeuw en wat dat betreft is een sneeuwschoentocht lastig te plannen. De sneeuwberichten goed in de gaten houden is onze enige tip (bijvoorbeeld via www.sneeuwhoogte.nl). De grootste sneeuwzekerheid vind je zonder enige twijfel rondom de Feldberg. Dat is het hoogste deel van het gebied en derhalve het meest betrouwbaar qua sneeuw. Niet vreemd daarom ook dat hier de meeste skiliften liggen.
Als er voldoende sneeuw ligt, kun je in het Zwarte Woud een aantal dagen mooie tochten maken. Het is geen bestemming om dagen doorheen te trekken zoals de Jura of de Vercors; het Zwarte Woud is vooral geschikt voor een lang weekend of een midweek. Wij hadden drie dagen de tijd en maakten daarin drie tochten; twee halve dagtochten en één volwaardige lange dagtocht. Groot voordeel van onze standplaats was dat we vanaf de voordeur konden beginnen en dus geen tijd kwijt waren met reizen van- en naar het startpunt.

Zwaarte moeilijkheidsgraad

Middelzwaar, iedere geoefende wandelaar kan ook op sneeuwschoenen lopen. De klim op de eerste dag naar de top van de Feldberg is pittig. De tweede dag is vooral lang.

Navigatie

Wandelkaart is voldoende. Ervaring met oriëntatie is aan te bevelen, daar in de winter markeringen vaak onzichtbaar zijn. Gps-track beschikbaar via www.oppad.nl.

Auto:

Vanaf Utrecht is het een kleine 700 km met de auto naar Hinterzarten.

Trein:

Hinterzarten heeft ook een station. Dagelijks rijden er treinen vanaf Utrecht richting Freiburg, daar overstappen richting Titisee en uitstappen in Hinterzarten (is
één halte voor Titisee). Tickets vanaf € 46,- enkele reis. Meer informatie bij NS-Internationaal (NS-Hispeed): 0900-9296 (35 cpm).
Vanaf Hinterzarten rijdt er vier keer per dag de Freizeitbus 9005 naar Rinken. De bus stopt bijna letterlijk voor de deur van Pension Gasthaus Jägerheim wat onze standplaats was. Vanaf hier maakten we ook alle wandelingen. De bus rijdt van 24 december tot 1 maart en van 1 mei t/m 1 november en doet er 17 minuten over. Een kaartje kost € 3,- (informatie september 2009). Meer informatie vind je op www.rvf.de/Sonderverkehre.php. Iedereen die Kurtax (toeristenbelasting) betaalt, ontvangt een zogenaamde Konuskaart die recht geeft op gratis openbaar vervoer in bus en trein in het Zwarte Woud. Handig als je op een ander punt wilt instappen. Eigenaar Roland Bindsbergen kan je eventueel ook vanaf het station in Hinterzarten afhalen en wegbrengen. Dat is gratis. Voor eventueel bagagetransport tussen hutten of hotels brengt hij wel kosten in rekening (minimaal € 10,-).

Beste tijd

Uiteraard als er sneeuw ligt, grofweg tussen november en maart en vaak pas vanaf ca. 1000 meter rondom Feldberg. Het Zwarte Woud is niet sneeuwzeker, de meeste kans maak je op en rondom de Feldberg en Herzogenhorn. .

Overnachten

Rondom de Feldberg ligt het toeristische zwaartepunt in het Zwarte Woud. Titisee is zeer bekend en daarom ook zeer druk. Voor een standplaats in de winter is Titisee niet geschikt en moet je het hogerop zoeken. In het ´berggebied´ zijn enkele hutten die ook in de winter open zijn. Op tijd boeken lijkt het devies want veel hutten zijn volgeboekt in de winterperiode en dan met name in de weekends. Adressen, openingstijden etc. van de hutten in het Zwarte Woud vind je op de website www.schwarzwald-huette.de. Op de website www.hinterzarten.de vind je informatie over hotels, pensions e.d.

Standplaats

In Pension Gasthaus Jägerheim in het gehucht Rinken (1196 meter) vonden wij een uitstekende uitvalsbasis voor al onze tochten. Het Gasthaus ligt letterlijk aan de voet van de Feldberg en is het eindpunt van een verharde weg vanuit Hinterzarten waar ook een postbus stopt. Veel wandel- (dus ook sneeuwschoenwandel-) tochten starten vanuit Rinken. Het pension is sinds oktober 2008 in handen van een Nederlander, Roland Bindsbergen. Een kamer kost voor één persoon vanaf € 37,- per nacht incl. een prima ontbijt en voor € 17,- heb je er een warme maaltijd bij. Een lunchpakket is geen probleem. Wij voelden er ons snel thuis, zeker omdat er ’s avonds nog wel eens wat locals en wandelaars aanschuiven in de Gaststube. Het Gasthaus telt 32 bedden, kamers hebben altijd douche en toilet en soms een balkon.
Adres:
Gasthaus Jägerheim
Ronald van Bindsbergen
Rinken 9, 79856 Hinterzarten
www.jaegerheim.de

Huur van sneeuwschoenen

Sneeuwschoenen kun je prima huren bij het Jägerheim. De huurprijs bedraagt € 5,- per dag incl. stokken. Niet-gasten betalen € 10,- per dag met een verplichte borg van € 50,-. In Hinterzarten zijn twee sportwinkels en op de Feldberg twee verhuurbedrijven die sneeuwschoenen verhuren en verkopen. Huurprijzen tussen de 10 en 15 euro per dag.
Verhuuradressen in Hinterzarten:
www.skiclub-hinterzarten.de
www.skizentrum-thoma.de

Begeleide sneeuwschoenwandeltochten

Roland Bindsbergen werkt samen met het Duitse Naturfreundenhaus. Gidsen van deze organisatie kennen het gebied uitstekend en gaan regelmatig met groepen op pad. Zij geven ook langlauf- en tourskiles. In het Jägerheim kun je informeren over de mogelijkheden, kosten e.d.

Kaarten en gidsen

Kaarten:

• Wandern & Erleben Schwarzwald, uitg. Bruckmann, 1:200.000, € 7,-. Ongeschikt om op te wandelen, maar goed als overzichtskaart.
• ADAC Freizeitkarte nr. 26 Schwarzwald , schaal 1:100.000, € 7,95, goede overzichtskaart voor het hele Schwarzwald-gebied.
• Kompass 771, Schwarzwald Südblatt 771, Wander- und Radkarte, schaal 1:75.000, €8,95. Redelijk gedetailleerde kaart van het zuidelijke deel van het Zwarte Woud.
• Freizeitkarte 505 Freiburg of 508 Lörrach, uitgeverij Landesamt für Geoinformation und Landentwicklung Baden-Württemberg, (Offizielle Karte des Naturparks, Karte des Schwarzwaldverein), schaal 1:50.000, €8,70. Goede detailkaart voor Feldberg. Op kaartblad 505 ligt Feldberg in het onderste deel van de kaart, en op 508 in het bovenste deel van de kaart.
• Wanderkarte Hochschwarzwald Feldberg Schluchsee, uitgeverij Landesamt für Geoinformation und Landentwicklung Baden-Württemberg, (Karte des Schwarzwaldverein), schaal 1:35.000, € 6,20. Gedetailleerde wandelkaart voor de omgeving van de Feldberg en de Herzorgenhorn. Met deze kaart kunnen alle tochten worden gelopen. Ook ter plekke verkrijgbaar.
• Kompass WK 898 Titiesee-Neustadt, 1:25.000, € 8,95. Deze kaart omvat het noordelijk deel van het in het artikel beschreven wandelgebied, vooral rondom de Feldberg.
• Kompass WK 898 St.Blasien-Todtmoos, 1:25.000, € 8.95. Deze kaart omvat het zuidelijk deel van het in het artikel beschreven wandelgebied, vooral rondom de Herzogenhorn.

Gidsen:

• Merian live! Zwarte Woud, uitgeverij Deltas, beknopte gids voor het Zwarte Woud, €9,50.
• ANWB Actief Zwarte Woud, uitgeverij ANWB, reisgids met 30 dagtochten, waaronder autotochten, fietstochten en wandelingen, €10,75.
• Süd-Schwarzwald Wandern Kompakt, uitgeverij Bruckmann, €7,50. Duitstalige wandelgids met 30 wandelingen in het zuidelijke deel van het Zwarte Woud, helaas geen sneeuwschoenwandelingen.
• Wanderführer Schwarzwald, Schwäbische Alb, Vogesen, uitgeverij Stadtler, €23,95. Duitstalige wandelgids voor het gebied tussen Karlsruhe, Ulm, Mulhouse en Konstanz. Bevat 65 wandelingen, waarvan 10 Schneeschuh-wandelingen, waaronder één op de Feldberg.
• Winterwandern Reise Know-How Praxis, uitgeverij Reise Know-How, € 8,90. Praktisch, Duitstalig gidsje over winterwandelen in het algemeen, van winterkleding tot iglo bouwen. Ook voor sneeuwschoenwandelaars interessant.

Adressen:

• Duits Verkeersbureau, Haaksbergweg 51, 1101 BR Amsterdam-Zuidoost, Postbus 12051, 1100 AB Amsterdam-Zuidoost. Het Duits Verkeersbureau is niet voor publiek geopend. Voor het aanvragen van folders, brochures, bestellen van boeken en al vragen m.b.t. Duitsland, kun je contact opnemen met de klantenservice of onze websites raadplegen. Klantenservice: 020-697 80 66 (ma.-vrij., 09.30 - 12.30 uur). E: duitsland@d-z-t.com. I: www.duitsverkeersbureau.nl.
• Hinterzarten Breitnau Tourismus, Freiburger Straße 1, D-79856 Hinterzarten, I: www.hinterzarten-breitnau.de, E: tourismus@hinterzartenbreitnau.de. Uitstekend gesorteerde Information waar ook voldoende wandelkaarten aanwezig zijn. Ook op zondag tussen 10.00 en 12.00 uur geopend. Op zaterdag tot 13.00 uur.
• Haus der Natur. Informatiecentrum tegenover het Feldbergerhof in de buurt van de B317. Hier worden ook kaarten verkocht en kun je gedegen informatie krijgen over het gebied. Daarnaast is er een aardige tentoonstelling ingericht over de flora en fauna in het gebied. Het prachtige gebouw dissoneert nogal met de drukke parkeerplaats en de skiliften in de buurt.
  Adres: Dr.-Pilet-Spur 4, 79868 Feldberg, (++49) 7676 9336-30

Websites

• www.schwarzwald-tourismus.info. De officiële site van het Schwarzwald. Pagina’s zijn ook in het Nederlands te bekijken. Op deze site is vooral goede informatie te vinden over overnachtingadressen.
• www.naturpark-suedschwarzwald.de. Site over het zuidelijk gelegen Naturpark Südschwarzwald. Ook met zeer gedetailleerde kaarten.
• http://de.wikipedia.org/wiki/Schwarzwald. Zeer uitgebreid artikel over het Zwarte Woud op de Duitse Wikipediapagina.
• www.liftverbund-feldberg.de. Pagina met informatie over de skimogelijkheden in het gebied rondom de Feldberg.
• www.feldberg-schwarzwald.de. Officiële site van Hochschwarzwald Tourismus (het gebied rondom de Feldberg) met veel aandacht voor wandelen, mountainbiken én sneeuwschoenwandelen.
• www.schneeschuhe.de. Uitstekende Duitse site over sneeuwschoenen en sneeuwschoenwandelen.

Van dag-tot-dag routebeschrijving

In de winter is het niet altijd nodig (en soms ondoenlijk) om exact het pad van een bestaande en gemarkeerde route te nemen. Zeker in een afdaling door de sneeuw kan het handig zijn om een rechtstreekse (en vaak steile) route te kiezen. De gegeven routebeschrijving is dan ook een beschrijving in hoofdlijnen; de daadwerkelijke route kan op punten afwijken (zie ook de GPS-track) en zal naar gelang de omstandigheden ter plekke aangepast dienen te worden.

Dag 1: Feldberg
(8 km, +770, -770).
Vertrekpunt Rinken. Baldenweger Hütte – Zastler Hütte - Sint Wilhelmer Hütte). Beklimming van de van de Feldberg (1493 meter) via de westkant. Naar beneden via de oostkant, links van het Grüblesattel (blauwe wybertjes volgen) en afdalen naar opnieuw de Baldenweger Hütte en over dezelfde weg terug naar Rinken. Bij slecht weer of (sneeuw)storm kan het zeer lastig oriënteren op de top zijn!

Dag 2: Herzogenhorn
(22 km, + 1010, -1010)
Vertrekpunt Rinken. Heen via Raimartihof en langs de linkeroever van de (schitterende gelegen!) Feldsee. Prachtige Karl Egon Weg door het bos naar Haus der Natur. Hier de drukke (!) B317 oversteken en via de Menzenschwander Hütte zelf je weg vinden door het skigebied. Richting is Herzogenhorn. Lunch bij Gasthaus Herzogenhorn en vervolgens beklimming Herzogenhorn (1415 meter). Heerlijk uitzicht op de Alpen! Steil door het bos afdalen aan de oostkant en naar de Krunkelbach Hütte. Dan opnieuw lange tijd door het bos (zelf de weg zoeken) en wederom langs de Menzenschwander Hütte, Haus der Natur en Feldsee. Zeer lange dag, vroeg vertrekken!

Dag 3: Hinterwaldkopfsattel
(10,7 km, +550, -550)
Vertrekpunt Rinken. Over de Dr. Ganter Steig. Ontspannen op bijna gelijke hoogte door het bos, en vervolgens licht stijgend en dalend naar Hinterwaldkopf Sattel op 1125 meter. Koffie bij Hinterwaldkopf Hütte (beperkt open!). Terug over de Bankgalliweg (blauwe wybertjes) opnieuw door bos. Deze tocht is eenvoudig uit te breiden via het westen (Stollenbacher Hütte) of oosten (Alpersbach).