Hoe werkt de Rohloff naaf?
Wereldfietsers die lang op reis gaan, zweren bij de Rohloffnaaf. In deze naaf in het achterwiel van een trekkingfiets zitten veertien versnellingen. Maar hoe zit dit technisch vernuft in elkaar?
1 De raaf
Al heel lang heeft de familie Rohloff een raaf als huisvriend en daarom is het hun logo geworden. De raaf staat symbool voor vriendschap en eigenzinnigheid. Hij is bovendien slim, wendbaar, past zich aan omstandigheden aan en gaat er soms met de buit vandoor die anderen laten liggen. Het plaagstootje met het veel grotere Shimano is gemaakt.
2 Werking
Een Rohloffnaaf werkt anders dan een traditionele versnelling met kettingwielen en derailleurs. Bij een traditionele versnelling zitten kettingwielen van verschillende grootte vast aan de trapas en het achterwiel. Bij elke omwenteling van het achterwiel draaien ook de kettingwielen helemaal rond. Door te schakelen, verleg je de ketting naar een kettingwiel met meer of minder tanden en verandert de overbrengingsverhouding; je trapt lichter of zwaarder. Bij een Rohloffnaaf zitten al deze tandwielen in de naaf in verschillende combinaties.
3 Het naafhuis
Gemaakt van aluminium en biedt plaats aan alle tandwielen, asjes en lagers. Er zijn verschillende modellen afhankelijk van hoeveel spaken je wiel nodig heeft. 32 Gaten voor mountainbikes, 36 voor trekkingfietsen en 48 voor de tandemnaaf.
4 Afdekplaat
Zorgt ervoor dat het naafhuis wordt afgedicht. Bij fietsen met een schijfrem wordt een andere afdekplaat gebruikt.
5 Kettingwiel
Rohloff levert de naaf met een kettingwiel of een riemtandwiel.
6 Aandrijftandwiel
Het ketting- of riemtandwiel is verbonden met het aandrijvingstandwiel in de naaf. Deze drijft, afhankelijk van de gekozen versnelling, een combinatie van tandwielen in de naaf aan.
7 Koppelingsmechanisme
Hoewel je bij een Rohloffnaaf doorgaans kunt schakelen, terwijl je kracht op de pedalen zet, is het bij de overgang van 7 naar 8 (dus met de derde planeetaandrijving erbij, zie punt 9) toch aan te raden dit niet te doen. Als er geen kracht op staat, zorgt de veer dat het schakelmechanisme ontkoppelt, net als het koppelingspedaal in de auto doet, waardoor je soepel kunt schakelen.
8 Schakelas
Om te schakelen, draai je op het stuur aan een schakelhendel. Deze hendel bedient een kabel die in de naaf de schakelas beweegt. Deze as schakelt de versnelling in die je gekozen hebt.
9 Planeetaandrijving
De naam verwijst naar de manier waarop de tandwielen in de naaf zijn geordend. Een planeetaandrijving bestaat uit een centraal tandwiel waaromheen meerdere tandwielen draaien. Net als bij een planetenstelsel dus. Een Rohloffnaaf heeft drie verschillende planeetaandrijvingen. De eerste twee vormen de eerste zeven versnellingen en het derde planeetwiel verdubbelt het aantal versnellingen naar veertien.
10 Zonnewiel
Net als bij ons zonnestelsel is het centrum van de planeetaandrijving het zonnewiel. Een Rohloffnaaf heeft drie zonnewielen die elk uit twee tandwielen bestaan. Door de vertanding van de twee naast elkaar liggende tandwielen net iets anders te kiezen, verandert de overbrengingsverhouding.
11 Planeetwiel
Om het zonnewiel draaien drie planeetwielen. Net als bij het zonnewiel bestaat elk planeetwiel uit twee naast elkaar liggende tandwielen met elk een eigen vertanding, waardoor de overbrengingsverhouding verandert. In totaal heeft een Rohloffnaaf dus negen planeetwielen.
12 Hol tandwiel
Het laatste tandwiel dat om of waarin (afhankelijk van de versnellingskeuze) de planeetwielen draaien. Het tandwiel dankt zijn naam aan het gegeven dat het slechts aan de binnenzijde een vertanding heeft. De buitenzijde is glad en past precies in het naafhuis. Er zijn drie holle tandwielen.
13 Planeethuis
Alle planeetwielen zitten in een planeethuis. De twee planeetaandrijvingen van de eerste zeven versnellingen zitten samen in een planeethuis. De aandrijving van de overige zeven zit in een eigen tweede planeethuis. Deze laatste is groter en maakt met bussen contact met het naafhuis.
14 Bussen planeethuis
Het planeethuis zit met bussen in het naafhuis. Deze bussen zorgen ervoor dat het hele binnenwerk goed in het naafhuis blijft zitten. Als er teveel kracht op de bussen komt te staan, breken ze en blokkeren de beweging van het binnenwerk. Dit is een voorzorgsmaatregel en voorkomt dat bij een te grote belasting de tandwielen zelf beschadigen. Defecte bussen repareren is makkelijker en goedkoper dan een heel binnenwerk.
15 Gewicht
De krachten die in een Rohloffnaaf worden verwerkt, zijn enorm. Dat is ook de reden dat de Rohloffnaaf zo zwaar is gebouwd en zo’n 1700 gram weegt. De zwaar belaste tandemnaaf krijgt tot 400 Nm aan koppel te verduren. Zelfs de nieuwste 350 pk sterke Porsche 911 Carrera 4 produceert ‘slechts’ 390 Nm.
16 Imbusbouten
Acht inbusbouten verbinden de afdekplaat met het naafhuis.
17 Lagers
Om het gehele binnenwerk soepel te laten draaien, zitten er in de naaf 5 zware kogellagers. Daarnaast heeft elk planeetwiel
zijn eigen naaldlager. Negen stuks dus in totaal.
18 Schakelmechanisme
Afhankelijk van het soort schakelmechanisme dat je kiest, heb je een naaf waar de schakeling als een soort doosje aan de buitenzijde van de as zit, of in de naaf zit geïntegreerd, zoals bij dit exemplaar.
Blijf op de hoogte
Ontvang iedere twee weken tips en inspiratie over de mooiste bestemmingen in je mailbox.
