Fietsen Schotland: langs Highlands en Islands

In Wemyss Bay weten ze het zeker: hier staat het mooiste station van Schotland. We stappen met de fietsen uit de trein en lopen onder stalen bogen en glazen luifels naar de veerboot. In de verte zien we al Bute liggen. Het eiland verrast ons met een zomerse avond. Op de kermisloze promenade van Rothesay met Victoriaanse gevels en wuivende palmboompjes wanen we ons op Jersey in de jaren vijftig.

Drie veerboten en tachtig fietskilometers verder bereiken we buureiland Arran. Rond het haventje van Lochranza is alles op en top Schots. Witte huisjes, bloeiende gaspeldoorns en een ruïne aan het strand die model zou hebben gestaan voor het kasteel in het Kuifje-album 'De zwarte Rotsen'. Kapitein Haddock zou vast en zeker ook een bezoek hebben gebracht aan de distilleerderij van Arran Malt whisky, een kilometer verderop. Er ligt een mooie camping tegenover, waar herten tussen de tenten grazen.

Zompige berghellingen, kliffen en stranden

Een rondje Arran is al gauw een hele dag fietsen langs zompige berghellingen, kliffen en stranden. Goed voor wel duizend hoogtemeters, maar voor Britse maatstaven niet heel zwaar. Dat laatste geldt ook voor het vervolg van onze tocht langs de westkust van Knapdale, totdat we Ellery Estate bereiken. Daar eindigt de smalle weg bij een grindpad, dat steil omhoog gaat. Even is het zo steil, dat we besluiten om met z'n tweeën één fiets omhoog te duwen. Wanneer we boven zijn, worden we begroet door Amy, een jonge vrouw die ons vanaf een bankje heeft zien zwoegen. Zij heeft nog veel meer voor de boeg dan wij. In acht maanden wil ze de hele Britse kustlijn aflopen voor een goed doel; ze is nu bijna halverwege. We vervolgen onze tocht langs Loch Sween, waar we de rest van de middag meer zeehonden dan auto's tegenkomen. In Crinan krijgen we de laatste kamer in een mooi oud hotel aan de haven. We zien de zon er wegzakken achter de bergen van het whisky-eiland Jura, waar George Orwell zijn roman Nineteen Eighty-Four voltooide.

In Oban moeten we wennen aan de drukte. Auto's, treinen en veerboten zorgen hier voor een continue stroom van reizigers. Voor auto's en campers zijn veerboten duur en tijdrovend, maar voor ons is veertig minuten varen een leuke en snelle manier om in alle rust verder te kunnen fietsen op het eiland Mull, dat zich nu van zijn zonnigste kant zien. Dat het ook anders kan, verraadt de eindeloze 'blanket bog', een metersdik veendek dat hier als een deken over de bergen lijkt te zijn uitgerold en zich als een spons kan vullen met regenwater. Het is de ideale biotoop voor midges. Die houden echter niet van wind. Zolang we het witte veenpluis heen en weer zien wapperen, kunnen de hoofdnetjes in onze tassen blijven.

Duizenden vogels op vogeleiland Lunga

Lochs dringen hier landinwaarts als fjorden en zijn bezaaid met eilandjes, waar duizenden zeevogels broeden. We laten de fietsen een dag staan en maken een boottocht naar Staffa en Lunga. Staffa is een nietig eiland met de wereldberoemde Fingal's Cave, een natuurlijke kathedraal met orgelpijpen van basalt. Felix Mendelssohn aanschouwde dit in 1829, wat hem inspireerde tot het componeren van de concertouverture 'Die Hebriden'. Jules Verne was hier tien jaar later. De grot is een surrealistisch decor in zijn boek 'Le Rayon vert' geworden. Acht kilometer westwaarts ligt het vogeleiland Lunga. Duizenden papegaaiduikers, zeekoeten, alken en aalscholvers broeden hier op de kliffen. We lopen achter een groep fotografen aan die zware telelenzen meezeulen, maar die heb je hier niet nodig. De papegaaiduikers zijn hier zo gewend aan bezoekers, dat ze zich van heel dichtbij met een stuurtasvriendelijke zoomlens laten portretteren. Soms lijken ze bijna te poseren! Terug op Mull fietsen we langs zoute en zoete lochs naar Tobermory, een vis- en whiskystadje met pastelkleurige huisjes. Hemelsbreed ligt dit 26 kilometer van Lunga, maar het voelt of we van IJsland naar Corsica zijn gevlogen.

We varen ook een stukje

Van Tobermory varen we naar Ardnamurchan, de meest westelijke uithoek van het Britse vasteland. Een dag later nemen we de pont naar Skye, waar een harde wind en dramatische luchten de Schotse zomer een tikje guurder, maar ook fotogenieker maken. We laten de twintig jaar oude brug, die dit mooie eiland drukker heeft gemaakt dan ons lief is, links liggen en nemen de stillere route naar Glenelg, waar de dorpsgemeenschap een antiek pontveer voor opheffing heeft behoed. Een kille miezerregen valt op het grauwe water Loch Duich, maar dat duurt niet lang. Een uur voor zonsondergang breken de wolken open en komen de bergen aan de overkant van het loch, de Five Sisters of Kintail, in warmgeel avondlicht tevoorschijn onder een schitterende regenboog. Ook deze dag kan niet meer stuk.

Het is flink klimmen en dalen op de smalle weg die ons in staat stelt de A87 zoveel mogelijk te vermijden. Onze moeite wordt beloond met weidse vergezichten over de wateren rond Eilean Donan Castle, het meest gefotografeerde kasteel van Schotland. Minder bekend en juist daarom een kleine omweg waard, is het pittoreske Plockton aan Loch Carron. Het enige wat er ontbreekt, is een fietspont naar de overkant, waardoor we nu om het hele loch heen moeten fietsen.

Applecross: bergpas met groot hoogteverschil

Geen andere bergpas op de Britse Eilanden overbrugt een groter hoogteverschil dan de steile kronkelweg naar Applecross, met de mooie Schotse naam Bealach na Ba: in 9 kilometer stijgen we van nul tot 626 meter hoogte. Half fietsend en half duwend bereiken we in drie uur de top. Twintig minuten later zijn we weer terug op zeeniveau in Applecross. Het is vier uur, we hebben 30 kilometer afgelegd en willen nog verder fietsen naar Shieldaig, 40 kilometer verderop. De verlaten kustweg is prachtig, maar schiet niet erg op. Ervaring leert dat veel B&B's al vroeg in de middag een bordje 'no vacancies' ophangen, maar zelfs die komen we hier niet tegen. We zijn heel blij als we halverwege de avond, nog 15 pittige kilometers voor Shieldaig, twee bordjes boven elkaar zien hangen: 'caravan to let nightly' en 'vacant'. Even later zitten we in een stoffige, stokoude caravan in de tuin van een hoogbejaard stel. Toilet, douche en keukentje zijn ruim voorzien van briefjes met instructies, doorspekt met 'sorry', 'unfortunately' en 'hopefully', maar met wat kunst- en vliegwerk krijgen we alles wat we nodig hebben aan de praat.

De fietsroute wordt drukker

Na Shieldaig wordt de weg drukker. Er gaan geen vijf minuten voorbij zonder dat er auto's, campers of motoren passeren. Schotten hebben ons verteld dat de hele maand juni hier hoogseizoen is, omdat de midges dan nog niet zo actief zijn als later in de zomer. Anderen zeggen dat het hier pas goed gaat regenen wanneer de schoolvakanties begonnen zijn. Wat er ook van waar mag zijn, de rust van de eerste week lijkt nu voorbij. Gelukkig blijven de landschappen fascineren.

Onder een loodgrijze lucht rijden we Ullapool binnen. Dan is het ineens een half uurtje zonovergoten, lang genoeg om op een luw terras op te warmen met koffie met carrot cake. Op de weerapp zien we dat de rest van Europa nu gebukt gaat onder hittegolven en wolkbreuken. We tellen onze zegeningen.

Verder in de overlevingsmodus

De volgende ochtend beginnen we in de overlevingsmodus: 15 kilometer noordwaarts in de stromende regen langs de drukke A835. Bij Drumrunie kunnen we verder over een stille single track road. Nu ontdekken we hoe mooi het hier is. De smalle weg wordt omzoomd door knalgele gaspeldoorns, die fel afsteken tegen de grauwgroene bergen. Het lijkt nu ook minder hard te regenen, we hebben er sowieso geen last meer van. In de verte komt iemand ons tegemoet. Dan horen we muziek. Even later groeten we een zwaarbepakte fietser met gettoblaster. Hij heeft nog een lange reis naar het zuiden van Engeland voor de boeg. Als hij straks langs de A835 moet, zet hij vast de volumeknop nog wat hoger.
Bij Lochinver klaart het weer op. Lochs en bogs liggen te dampen in de Schotse zomerzon. De B869 langs de kust van Assynt is berucht vanwege de vele bochten, hellingen en loslopende beesten: niet geschikt voor brede campers, maar des te mooier om te fietsen. Schapen rennen blatend voor ons uit, herten staan bovenop de rotsen, zeeschuim rolt over de verlaten bountystranden van Stoer en Clashnessie. 's Avonds om elf uur zitten we nog voor onze tent te kijken hoe de zon in de oceaan verdwijnt.

Waar John Lennon als kind vakantie vierde

Veel verder dan Durness kun je op het Schotse vasteland niet komen. John Lennon bracht hier als kind veel vakanties met zijn familie door. In de lokale supermarkt treffen we een flinke voorraad spam en corned beef aan, waarmee het hele dorp een lange Schotse winter of een vastgelopen Brexit kan overleven. Wij gaan toch liever naar het Craft Village, een stukje verderop in een voormalig legerkamp, waar in het atelier van Cocoa Mountain verrukkelijke truffels met de hand worden gemaakt; ook de kleine John zou daarvan helemaal zen zijn geworden.

Praktische informatie over fietsen in Schotland

Van deze fietsroute in Schotland hebben we uitgebreide praktische info verzameld. Bekijk alle informatie hier.