Dwars door Engeland: de Coast-to-Coast Walk

Hoe lang is de Coast-to-Coast wandelroute?

309 kilometer, van het plaatsje Saint Bees Head aan de westkust (Ierse Zee) tot Robin Hood's Bay aan de oostkust (Noordzee). Of andersom. Sommige recente gps-metingen geven 320 kilometer aan.

Hoe loopt de C2C?

De Coast-to-Coast voert door Noord-Engeland en doorsnijdt het Engelse eiland ongeveer halverwege. De wandelroute doorkruist drie natuurgebieden, van west naar oost zijn dat het Lake District, The Yorkshire Dales en The North York Moors. Plaatsen op de route zijn St. Bees (start/einde), Ennerdale, Rosthwaite, Grasmere, Patterdale, Burnbanks, Shap, Orton, Kirkby Stephen, Keld (halverwege), Reeth, Richmond, Ingleby Cross, Claybank, Glaisdale, Littleback en Robin Hood's Bay (einde/start).

Het grootste deel van de route gaat over onverharde paden. De trajecten door de dorpen en stadjes vormen daarop de grootste uitzonderingen.

Door wat voor gebied gaat de Coast-to-Coast?

De C2C doorkruist drie Nationale Parken:

• 1. Het Lake District (Merengebied) | bergen en meren

Het Lake District is een bergachtige streek die alle toppen van Engeland omvat die hoger zijn dan 900 meter boven zeeniveau. De hoogste is Scafell Pike (978 m). De bergen van het Lake District zijn misschien niet hoog, maar wel ruig. Bekende heuvels in het Lake District zijn Coniston Old Man, Scafell, Scafell Pike, Skiddaw, Great Gable en Helvellyn.

Het Lake District heet zo vanwege de vele meren, zestien in totaal. De meeste zijn langwerpig van vorm wat komt door de werking van gletsjers in de ijstijd. Enkele van de mooiste zijn Windermere (met 14,7 km² het grootste natuurlijke meer in Engeland), Coniston Water, Ullswater, Thirlmere, Derwent Water en Bassenthwaite Lake. Maar ook Buttermere, Crummock Water en Loweswater - alle drie langs de C2C-wandelroute zijn pareltjes.

Het Lake District is berucht om het weer. Het kan er veel regenen en sneeuwen. Op plekken waar de warme, vochtige oceaanwind (effect Golfstroom) tegen de heuvels opwaait en bij het opstijgen en afkoelen zijn vocht verliest, valt per jaar 3000 mm neerslag (Nederland: 700–800 mm). Vandaar ook het prachtige groene landschap.

• 2. Yorkshire Dales | lieflijke dalen en stapelmuurtjes (drystone walls)

National Park Yorkshire Dales ligt grotendeels ten oosten van de waterscheiding van het Penninisch Gebergte (de 'ruggengraat' van Engeland). Het landschap bestaat uit imposante heuveltoppen, steile hellingen en groene dalen met stapelmuurtjes die fraai meedeinen met de contouren van het terrein. En overal schapen! Vier grote en talloze kleinere dalen, omringd door heuvels, vormen de 'dales'. Het brede en beboste Wensleydale loopt dwars door het gebied en staat bekend om de kastelen, watervallen en de kaas. Het smalle Swaledale is een ongerepte, desolate vallei, afgekant met steile hellingen. Dan is er het lange en kronkelende Wharfedale in het hart van de Yorkshire Dales. Je wandelt er langs pittoreske dorpjes. Het uitzicht vanaf de Cow en Calf Rocks (bij Burleigh Woodhead) is een van de hoogtepunten voor C2C-wandelaars. Het Ribblesdale tot slot ligt in een glooiend landschap doorsneden door kalksteen kloven en verfraaid met hoog oprijzende toppen, zoals Ingleborough Hill. Stunning views!

• 3. The North York Moors | uitgestrekt golvend heideveenland

The North York Moors bestaan uit heuvels, hoogvlaktes, graslanden, bos, kust en de beroemde 'moors': uitgestrekte glooiende heidevelden helemaal tot aan de Noordzeekust. Ze behoren tot de grootste heidevelden ter wereld. De kuststrook van het nationale park wordt ook wel 'the heritage coast' genoemd. Die is 65 kilometer lang en herbergt sfeervolle vissersdorpjes en ruïnes van eeuwenoude abdijen. Oude smokkelpaden verbinden de plaatsen langs deze kust, waaronder eyecatchers Whitby, Scarborough, Runswick Bay en Robin Hood's Bay.

Waar overnacht je langs de Coast-to-Coast?

De C2C is een populaire, druk belopen route met een groot tekort aan accommodaties. Het is aan te raden bijtijds je overnachtingen te boeken. Langs de route vind je in de meeste plaatsen wel een B&B, guesthouse of hotelletje, soms heeft de pub een of meer kamers. Kijk hier voor meer info. 

Ook zijn er bunkhouses, hostels en (boerderij)campings langs de route, waarvan je hier een overzicht vindt

Wildkamperen is sinds kort overal in Engeland en Wales verboden. Voorheen werd het - met instemming van de eigenaar - toegestaan. Niet dat er niet wild gekampeerd wordt. Engelands right to roam (het recht te struinen, dus van de paden af te gaan) wordt door veel ramblers (wandelaars die aan struinen doen) ook opgevat als het recht wild te kamperen.

Wil je de lol maar niet de lasten (zware bagage) van het kamperen, schakel dan een bagagetransportbedrijf in of boek een georganiseerde wandelvakantie. Ook accommodaties bieden vaak die service aan.

• Bagagetransport: onder andere bij Sherpavan
• Georganiseerde wandelvakantie: SNP Natuurreizen biedt 3 Coast-to Coast- reizen aan.

Waar eet/drink je onderweg langs de Coast-to-Coast?

Iedere dag komt de C2C wel door of langs een dorp. In bijna elk groter dorp of stadje kun je proviand kopen. Soms moet je er een stukje voor van de route af. Toch is het verstandig genoeg snacks, eten en drinken bij je te hebben voor de hele dag. Veel B&Bs bieden tegen betaling een lunchpakket aan. Langs de Coast-to-Coast zijn niet veel cafés of pubs open overdag ('So when you do encounter one take the full advantage...')

Is de route gemarkeerd?

Nee, het pad is dus formeel niet gemarkeerd zoals de national trails waarbij je op elke keuzeplek een merkteken vindt. De ruim 300 km lange C2C heeft wel tientallen richtingwijzers, met daarop de aanduiding CtC, C2C of Coast to Coast. Pas veertig jaar na het verschijnen van Wainwrights routegidsje zijn die geplaatst. Voor het volgen van de route heb je dus een routegids en topokaart (Ordnance Survey) nodig, aangevuld met een kompas of gps.

Hoe zwaar is de C2C?

De C2C is een pittige route, met nogal wat klimwerk en (soms steile) afdalingen. Op de 309 kilometer lange route stijg je tussen de 6000 (low-route) en 7000 (high-route) meter. Er zijn vier dagen waarop je ongeveer 500 hoogtemeters (ca 1,5 uur) aaneen stijgt, onder meer naar Kidsty Pike (780 m, het hoogste punt op de C2C). Veel wandelaars vinden de route zwaarder dan verwacht, met name het deel door het ruige Lake District. Dat is ook de reden waarom veel C2C-wandelaars ervoor kiezen om de route van oost naar west te lopen. Anderen noemen als nadeel dat je de wind/regen/hagel dan vooral tegen in plaats van mee zult hebben.

In het Lake District wandel je op hoogte; vaak blootgesteld aan weer en wind. Navigeren is er soms lastig. Het weer is onvoorspelbaar, het zicht kan zomaar omslaan naar slecht. Er zijn steile klims en pittige afdalingen en ook het zuigende veen van de desolate North York Moors kan van de route plaatselijk een workout maken. Kortom: ga goed voorbereid op pad, onderschat de route niet en kies alleen voor de hoogte-trajecten (zie De etappes) als je een ervaren wandelaar bent. Je moet fit zijn, en goed kunnen navigeren. Ben je beginnend langeafstandwandelaar, start dan met een eenvoudiger pad. Voor kinderen en honden is de route niet geschikt.

'Just be warned - Wainwrigt's Coast to Coast walk is not a beginner's hike. If you're new to long-distance walking, cut your teeth on an easier path first.'

Hoe bereik je de route?

St Bees aan de westkust heeft een treinstation, bereikbaar vanaf Newcastle upon Tyne (aankomst veer vanuit IJmuiden) in ca 3 uur tijd. Robin Hood's Bay heeft geen station meer. Vanaf het gehucht rijden er regelmatig bussen naar Whitby en Scarborough waar je op de trein kunt stappen terug naar Newcastle upon Tyne.

Wat is de beste periode om de C2C te lopen?

Dat zijn de maanden mei, juni, juli, augustus, september.

Tot en met juli zijn er veel korte regenbuitjes. Daarna volgen ronduit natte maanden, maar wil je alle nattigheid voorkomen dan kun je beter thuisblijven. In de zomermaanden is het druk op de route, kies voor het voor- of najaar.

Zie ook: www.metoffice.gov.uk/

• Tip: de hei in de North York Moors staat grofweg tussen 8/8 en 9/9 in bloei.

Wat zijn de etappes van de Coast-to-Coast?

Wainwright deelde zijn coast-to-coast walk op in 12 trajecten, goed te doen voor ervaren, sterke wandelaars. Wie het wat rustiger aan wil doen, splitst de route op in 14 - 16 trajecten.

Wainwrights originele 12 etappes:

1. St Bees - Ennerdale Bridge, 23 km

2. Ennerdale - Rosthwaite, 24 km

3. Rosthwaite to Patterdale, 27 km

4. Patterdale - Shap, 27 km

5. Shap - Kirkby Stephen, 32 km

6. Kirkby Stephen - Keld, 19 km

7. Keld - Reeth, 18 km

8. Reeth - Richmond, 18 km

9. Richmond - Ingleby Cross, 37 km

10. Ingleby Cross - Clay Bank Top, 19 km

11. Clay Bank Top - Glaisdale, 31 km

12. Glaisdale - St Robin's Hood Bay, 31 km

Relaxter en populairder is een opdeling in 14 dagetappes:

• 1. St Bees ― Ennerdale Bridge, 23 km, 625 m ↕

Na het 'steen en teen'-ritueel (zie 'Wat iedere C2C-er weten moet' aan het einde van dit artikel) kun je meteen je energie kwijt op de klim naar St Bees Head. Vervolgens voert C2C je over kliffen naar de St Bees' vuurtoren, gaat dan landinwaarts door enkele dorpjes en leidt je via een steile klim de Dent Hill op. Bij helder weer heb je fraai uitzicht over het Lake District, totaan Schotland, en zelfs het eiland Man kan te zien zijn. Een relaxte wandeling via de Nannycatch vallei komt uit op de weg die naar Ennerdale Bridge leidt.

• 2. Ennerdale Bridge ― Stonethwaite, 22 km, 600 m ↕

Een kalme dag door een ruig bergachtig landschap. De C2C voert langs de rotsachtige oevers van het meer Ennerdale Water, volgt een pad door het bos en leidt je daarna over de steile Blacksail Pas. Uiteindelijk daal je via het mooie Borrowdale af naar Stonethwaite.

Hoogtevariant: in plaats van de oevers van Ennerdale Water te volgen kun je een veel zwaarder traject volgen via Haystacks. Dat gaat via Red Pike, High Stile en High Crag. Veel klimwerk, soms steile afdalingen, maar 'great views' over Ennerdale Water and de Buttermere vallei.

• 3. Stonethwaite ― Grasmere, 14 km, 650 m ↕

Een korte etappe door de bergen. Keuze aan routevarianten. Een zwaardere maar technisch niet moeilijke variant volgt de bergkam naar Helm Crag, herkenbaar aan de karakteristieke rotsige piek The Howitzer. Onderweg prachtige vergezichten over het Lake District. Een eenvoudigere variant gaat onderlangs Far Easedale.

• 4. Grasmere ― Patterdale, 14 km, 650 m ↕

Opnieuw een inspannende maar fraaie bergetappe op weg naar het grote Ullswater. Je hebt de keuze uit twee routes naar Grisedale Tarn, beide behoorlijk steil. Vanaf de Tarn voert de standaard C2C via de Grisedale-vallei naar Patterdale. Wil je het inspannender en avontuurlijker kies dan voor het traject met de klim naar Helvellyn gevolgd door de traverse van Striding Edge, een adembenemende hike door nogal verlaten open terrein over een smalle rotsige kam. Oppassen geblazen. Je kunt ook kiezen voor de lichtere optie via St Sunday Crag. Ook nu weer 'great views', deze keer over Ullswater, volgens velen het hoogtepunt van de C2C.

• 5. Patterdale ― Shap, 25 km, 890 m ↕

De laatste ‘bergbarrière’ van de Coast-to-Coast-route.

Eenmaal op de top van Kidsty Pike (780m) heb je het hoogste punt van de C2C bereikt. Je daalt dan steil af naar Haweswater, en wandelt vervolgens naar Burnbanks. Hier verlaat de C2C het Lake District waarna de wandelroute door boerenland naar de indrukwekkende ruïne van Shap Abbey voert.

• 6. Shap ― Kirkby Stephen, 32 km, 530 m ↕

Een lange maar mooie en afwisselende wandeldag naar de Yorkshire Dales. Na de start in Shap steekt de C2C de snelweg (M6) over en voert door uitgestrekt veenland waar de witte kalkstenen bodem hier en daar goed zichtbaar is. Een heerlijke, eenzame wandeling met in de verte de aanlokkelijke contouren van het Pennines Gebergte. Voordat je Kirkby Stephen bereikt kom je via de fraaie Smardale Bridge in Smardale.

• 7. Kirkby Stephen - Keld, Yorkshire Dales, 22 km, 630 m ↕ (halverwege)

Vlak na Kirkby Stephen bereik je via een pittige klim de top van de Pennines bij de mysterieuze Nine Standards Rigg (622 m). De 'standards' zijn negen steenstapels met een raadselachtige oorsprong. Je bent hier op ongeveer de helft van de Coast-to-Coast. Mooi zijn de tientallen kilometers los gestapelde stenen muurtjes in het landschap.

Het terrein rondom de steenpilaren is berucht om het zuigende veen. Er zijn verschillende routevarianten. Volg de flagstones om de diepste blubber te ontwijken, maar natte voeten zijn onontkoombaar. De groene route voert onderlangs de Riggs en blijft laag, aanbevolen als het zicht slecht is. Eenmaal voorbij Ravenseat Farm gaat het helemaal naar Keld min of meer downhill.

• 8. Keld - Reeth, Yorkshire Dales, 18 km, 600 m ↕

Vlak nadat je Keld hebt verlaten kruist de C2C een ander beroemd langeafstandwandelpad, de Pennine Way. Vandaag zijn er opnieuw verschillende route-opties: je kunt de rivier de Swale volgen tot Reeth waarbij je door leuke Dales-dorpen met tearooms komt. De 'high route' (originele Wainwright-traject) voert steil omhoog door verlaten veenvlaktes en komt langs enkele indrukwekkende ruïnes van de Swaledale loodmijnen.

• 9. Reeth - Richmond, Yorkshire Dales, 16 km, 300 m ↕

Een korte etappe die uitkomt in Richmond, de grootste plaats op de C2C. Eerst volg je weer de rivier de Swale voordat je de Nuns Steps beklimt, in de bossen van Marrick Priory. Een relaxt traject voordat je na Marske aan de klim naar Applegarth Scar begint. Na het verlaten van de bossen heb je een indrukwekkend uitzicht over Richmond en het kasteel.

• 10. Richmond - Ingleby Cross, 35 km, 300 m ↕

Een lange maar makkelijke wandeldag door een aangenaam golvend landschap. De C2C voert door de Vale of Mowbray (zo plat als een pannenkoek) naar de Cleveland Heuvels. Bergen en veen maken plaats voor velden en vlak land. Wainwright zou deze etappe haten! Toch valt er ook te genieten van de landelijke rust, ondanks de vierbaans A-10 voordat je Ingleby Cross bereikt, aan de voet van de Yorkshire Moors.

• 11. Ingleby Cross - Clay Bank Top, 19 km, 600 m ↕

Het eerste deel gaat door de bossen, met een steile klim door Arncliffe Woods. De C2C loopt dan parallel aan de Cleveland Way door de golvende met hei bedekte Cleveland Hills. Onderweg over de heuvels heb je fenomenale uitzichten. Eenmaal in Carlton Bank kun je misschien al een glimp opvangen van de Noordzee. Met wat eenvoudig klim- en klauterwerk kom je bij de vreemd gevormde Wainstones voordat je het pad neemt dat afdaalt naar de weg naar Clay Bank Top (een plek zonder accommodatie, maar ruim een kilometer verderop kun je overnachten in Maltkiln House, of iets verder weg (3,5 km) in Great Broughton of Kirky).

• 12. Clay Bank Top - Glaisdale, North York Moors, 29 km, 400 m ↕

De York Moors in optima forma, uitgestrekte heidevelden met uitzichten over valleien. De C2C-route start steil omhoog naar Urra Moor, waarna je in Bloworth Crossing afscheid neemt van de Cleveland Way. Een oud treinspoor volgend kom je bij de Lion Inn in Blakey Ridge. Mooie uitzichten over Farndale.

• 13. Glaisdale - Grosmont - Littlebeck, North York Moors, 13 km.

Fraai loofbos en bruisende rivieren. Een korte ontspannen etappe die begint met nog wat kilometers door veenland, en dan bovenlangs Great Fryup Dale voert. Daarna volgt een lang, stenig pad afdalend naar Glaisdale. Onderweg kom je ook door het plaatsje Grosmont, waar je een rit op een oude stoomtrein kunt boeken. De klim Grosmont uit is een kuitenbijter!

• 14. Littlebeck - Robin Hoods Bay, North York Moors, 19 km, 150 m ↕

De laatste etappe van de Coast-to-Coast voert je uiteindelijk via hoge kliffen aan de Noordzee naar het vriendelijke Robin Hoods Bay. De C2C trakteert je vandaag eerst nog op wat zeer drassige veengrond voordat je het dorp Hawsker’s bereikt. Toch weer natte voeten… Erger dan dat is misschien wel het caravanpark dat je moet doorkruisen voordat de C2C, hand in hand met de Cleveland Way, je langs de kust naar Robin Hood’s Bay voert. Voeten dippen, steen droppen en de C2C is done!

Wat móet ik meenemen als ik de Coast-to-Coast wandelroute ga lopen?

De Coast-to-Coast-walk, met name het traject door het Lake District, kan nat en winderig zijn. Zelfs als je in de zomer gaat moet je voorbereid zijn op kou, wind en regen. Ervaren C2C-wandelaars (er zijn er die jaarlijks de route lopen) adviseren goede waterdichte kleding, waterdichte handschoenen ('if the cloud comes down and the weather closes in, temperatures can drop drastically on high exposed ground even in the summer'), waterdichte pakzakken, eventueel wandelstokken (oa voor het oversteken van onstuimige rivieren), waterdichte schoenen met stevige profielzolen, met name als je kiest voor de rotsachtige hoogtetrajecten, zonnebrand, zonneklep, muggenwerend middel en vergeet ook je EHBO-set, extra snacks, fluitje en topokaarten en/of gps niet. De C2C is schaars bewegwijzerd en navigeren op alleen je mobiel is geen goed idee in de soms desolate gebieden die je doorkruist met grote kans op 'gnarly weather'. En neem voldoende cash mee. Pinautomaten zijn schaars en het kan nog steeds voorkomen dat je niet met je bankkaart of telefoon kunt betalen.

• Tip: Handig is deze paklijst van Op Pad, speciaal opgesteld voor wandelreizen

Steen en teen, wat is dat?

Je kunt pas echt je C2C-walk afvinken als je bij de start je schoenen onderdompelt in de Ierse Zee en dit ritueel herhaalt aan het eind van de route in de Noordzee. Bij het eerste dompelen neem je een steen mee. De steen die je aan de westkust hebt opgepikt en de hele wandeling hebt meegedragen, laat je weer achter aan de oostkust bij Robin Hood's Bay. Of andersom.