Bergwandelen IJzer- en Reuzengebergte

‘Zeg Andries, hoe zou jij de route van vandaag omschrijven?’
‘Dennenbomen….’
Ik kijk verbaasd opzij naar Andries die voor de derde avond op rij een schnitzel met kruimige aardappels en koolsalade voorgezet krijgt. ‘Ehm, meer niet?’, vraag ik na een stilte.
‘Ja, nog meer dennenbomen en oh ja, schnitzels.’

Ik schiet in de lach als hij de lap vlees demonstratief met zijn vork omhoog tilt en - aan het alleen Pools sprekende - keukenpersoneel van de berghut probeert te vragen of ze per ongeluk nog wat anders hebben liggen. Hij heeft wel een beetje gelijk, wat de dennenbomen betreft dan. We lopen nu drie dagen in Polen door alleen maar naaldbossen. Aan het einde van de etappe van vandaag stegen we voor het eerst boven de boomgrens uit. Ongemerkt lieten we het IJzergebergte achter ons en liepen we het Reuzengebergte in, het kleinste hooggebergte van Europa. Vooral ’s winters kan het klimaat er zeer extreem zijn, doordat het land- en het zeeklimaat het hooggebergte gelijktijdig beïnvloeden. Hierdoor ligt de boomgrens een stuk lager dan in de Alpen. 
De bomen verveelden mij nog niet, maar nu begrijp ik waarom gids Emile vanmorgen zo enthousiast vertelde dat we deze dag boven de boomgrens uit zouden komen. Het uitzicht is grandioos. Als het helder is, kun je 35 kilometer ver kijken, tot aan Neder Zilesië aan toe. Een gebied dat onmiddellijk hoog op mijn verlanglijst met nog te bezoeken plaatsen komt te staan als Emile vertelt over de vele kastelen, kerken, festivals, bergen en ongerepte natuur.

Apenrots

Boven de boomgrens zien we ook direct naast het wandelpad opeens meer dan alleen naaldbomen en bosbessen. De rotsformatie Trzy Świnki (drie varkens) langs de route doet me denken aan de apenrots in Blijdorp, zonder hek eromheen. Ondanks dat het al laat is en we al ruim 25 kilometer in de benen hebben, kunnen wij ons niet beheersen. Klimmend, klauterend en fotograferend is er zo weer een uur voorbij. Vermoeid, maar met een gelukzalige glimlach lopen we de berghut weer binnen. 
Pod Łabskim Szczytem verschilt weinig van de twee voorgaande berghutten. Per kamer staan zoveel mogelijk stapelbedden en op de gang zijn twee douches. Jammer genoeg is hier geen hout voor een kampvuur. Dat is een nadeel van boven de boomgrens uitkomen. Als we de kamer binnenlopen waar nog bedden vrij zijn, worden we verwelkomt door een stevige walm van tijgerbalsem. ‘If your nose is running and your feet’s smell, you must be upside down’, mompelt Andries. 

Diepzeerif

De volgende morgen begint met vijftig minuten klimmen over een stenen trap met onregelmatige en hoge treden. Regelmatig ga ik even stilstaan met het excuus ‘even van het uitzicht te willen genieten’ De uitpufplek aan het einde van de trap is meer dan de moeite waard. Bij een radio- en televisiezendstation staan we plotseling aan de rand van ‘De Grote Ketel’, een groot keteldal. Vanaf het randje storten rotsen honderden meters loodrecht naar beneden. Een klein hekje moet onvoorziene valpartijen voorkomen. Over en net onderlangs een bergkam wandelen we verder. Kilometers lang over een smal pad van grote en kleine stenen. Speciaal aangelegd voor wandelaars. Overal groeien intens blauwe gentianen. Emile legt uit dat hij niet zoveel heeft met de bloemen. ‘Ze kondigen kou en sneeuw aan. Het zijn de laatste bloeiers van de zomer.’ 

Kinderwagens

De voorlaatste dag komen we bij drukbewandelde paden aan. De hoogste top van het Pools Reuzengebergte, de Snieżka van 1602 meter, is een trekpleister. De twee paden die we vanaf hier naar de top zien lopen doen van veraf denken aan een mierenhoop, van dichtbij aan de A12. Zelfs kinderwagens worden omhoog gezeuld over stenen van soms wel zestig centimeter hoog. Wij houden een kort Kodak moment op de top en lopen snel verder. De afdaling is het tegenovergestelde van de ‘beklimming’: veel groen, weinig mensen en geleidelijk aan naar beneden. Toch moet je hier ook uitkijken voor onverwachte obstakels. Naast en soms midden op het pad staan kleine paaltjes die de grens tussen Tsjechië en Polen aangeven. 

Tegenstellingen

Bij het kampvuur in de laatste berghut stel ik Andries opnieuw de vraag ‘wat zal jij je altijd aan deze reis herinneren?’
Geen abrupt antwoord, maar een lange stilte terwijl hij in de vlammen staart. ‘Tegenstellingen, zoals tussen de dichte groene bossen en juist kale stenen vlakten. Of de kou ’s nachts en de warmte overdag.’
Knikkend vul ik hem aan. ‘Geen tien meter om je heen kunnen zien of juist 35 kilometer ver. Lange avonden in een berghut of te korte avonden bij een kampvuur.’
‘Oh ja’, grinnikt Andries, ‘en vergeet de zoute schnitzels van de eerste drie dagen tegenover zure koolsalade natuurlijk niet.’

De etappes 

• Dag 1
  Veel stijgen over asfalt en gravel, vooral laatste stuk is flink stijl. Voornamelijk door bos.  16 km.
• Avondwandeling naar top Heufuder (1107 m.)
  7,5 km. (heen en terug)
• Dag 2
  Redelijk vlak pad, eerst langs bergflank, later door dal langs rivier, 19,5 km.
• Dag 3
  Van IJzergebergte naar Reuzengebergte. Saaie start later gevarieerder landschap: rotsblokken en boven boomgrens dus weids uitzicht ipv dennenbomen, 28 km.
• Dag 4
  Het Karkonoski Nationaal Park in, eerste 2,5 km over stenen trap omhoog, daarna flink stuk stenen pad over bergrug boven boomgrens, 23 km.
• Dag 5
  Druk pad over de top van  de Śnieżka, de hoogste berg (1603 m) van de Sudeten (groep bergketens waaronder het IJzer- en Reuzengebergte), 14 km.
• Dag 6
  Gestaag dalen door het bos naar de bergplaats Karpacz, 12,5 km.