Wandelen Lago Maggiore

Beste seizoen

Van april tot juni, dan is het voorjaar op z’n mooist. Eind juni zijn ook de laatste resten sneeuw op de toppen boven het meer gesmolten en staan de alpenrozen in volle bloei. In de nazomer kan het nog lang mooi weer blijven, zeker in de lagere delen rond het meer.

Navigatie

In het veld zijn de routes rood-wit gemarkeerd en op belangrijke knooppunten van paden staan gele richtingsborden. Daarnaast heb je een gedetailleerde wandelkaart nodig. Per route wordt hieronder de benodigde kaart vermeld.

Vervoer naar Lago Maggiore

Auto: via de Gotthard (tunnel of pas) naar Ticino. Vanuit Nederland een kleine 1000 km.
Trein: Heerlijk relaxt reizen naar Locarno is het met de trein. Check de site van de Schweizerische Bundesbahnen SBB. Daarvandaan verder met bus, boot of kabelbaan naar de verschillende startpunten. De Ticino Discovery Card kan gunstig zijn. Voor 70 Zwitserse Frank mag je drie dagen onbeperkt gebruik maken van skiliften en boten, plus toegang tot talloze musea. Voor 18 Frank meer heb je ook onbeperkt toegang tot bus, trein en postbus. Meer info: Ticino Discovery Card.

Over de gemaakte wandelroutes rond Lago Maggiore

Tocht 1, naar de top van de Cimetta (1.671 meter)

 11,5 km, 1.300 m stijgen/dalen, 3.30 uur
Er is nauwelijks een top te vinden boven het Lago Maggiore die zo makkelijk te bereiken is als Locarno’s huisberg. Het grandioze panorama vanaf de Cimetta is ’s morgens op zijn best.

Zwaarte/moeilijkheidsgraad: Lange, uitzichtrijke tocht, in bovenste deel stenige paden waarvoor enige tredzekerheid vereist is. Afwisselend steile afdalingen en gemakkelijke hoogtepaden.
Er naartoe: Van Locarno met FART-buslijn 2 of per tandradkabeltrein naar Orselina en naar het dalstation van de Cardada-kabelbaan. Wie met de auto naar Orselina rijdt en in de parkeergarage parkeert, krijgt in het kabelbaanstation 50% korting op het parkeren. (Deze info stamt uit 2013.) Eerst per kabelbaan naar Cardada, dan verder met de stoeltjeslift.
Startpunt: Bergstation Cimetta (1.671 m).
Horeca: Bergstations Cardada en Cimetta. Alpe Cardada: Capanna Lo Stallone, Grotto Monti di Lego. Val Resa: Al Grotto Cafe (aanbevolen vanwege Slow Food, ma/di gesloten), Ritrovo La Mondanina boven Brione (ma/di gesloten).
Overnachten: Capanna Cimetta op het hoogste punt, T: +41 (0)91 743 04 33. Capanna Lo Stallone op Alpe Cardada, Misschien het mooiste: Capanna Grotto Monte di Lego.
Kaarten: Kompass nr. 110 Valle Maggia/Val Verzasca, 1:50.000, € 12,90, of Swisstopo Blatt 276T Val Verzasca, 1:50.000
Info: Ente Turistico Lago Maggiore, Largo Zorzi 1, Locarno.
Tip: Van het bergstation van de kabelbaan Orselina-Cardada loont het de moeite om het korte extraatje naar ‘Passerelle’ te lopen, een voetpad naar een boven de boomtoppen zwevend uitzichtplatform. Het uitzicht is adembenemend: op het Lago Maggiore, op Centovalli (Dal van de honderd dalen) en op een deel van het Valle Maggia. Je kunt beter niet in het weekend gaan, zeker niet naar de Grotto (typisch Tessiner restaurant) Monti di Lego of de Grotto in Resa, want dan is het daar heel druk.

Routebeschrijving naar de top van de Cimetta (1.671 m):

Van Locarno met de bus naar Orselina. Dan met de kabelbaan naar Cardada en verder met de stoeltjeslift. Einde stoeltjeslift nog een paar minuten lopen naar de top van de Cimetta met uitzichtsplatform annex waarnemingsstation. Infoborden verduidelijken de bijzondere geologie van het gebied. Vanaf Cimetta leiden borden naar de zuidoostelijk gelegen Alpe Cardada (1.486 m) waar boven een openlucht vuurtje meestal polenta van ‘Lo Stallone’ pruttelt. Bij helder weer heb je vanaf het waarnemingsstation een sprookjesachtige rondblik: van het diepste punt van Zwitserland – de Maggia Elta met Locarno en Ascona – tot het hoogste punt: het Monte Rosamassief. Dan borden volgen naar zuidoostelijk gelegen Alpe Cardada (1.486 m). Bij de hut meteen links afdalen, het bos in (ook mtb-route), een bron voorbij en naar een splitsing van paden. Daar linksaf richting Alpe di Lego. Dan min of meer op hoogte blijvend naar een stenen huis en links aanhoudend doorlopen naar Grotto Monti di Lego (111 m), een knusse plek met een kapel die gezegend is met een grandioos uitzicht over het Lago Maggiore. Een breed pad voert westelijk verder omlaag het Val Resa in. Na Café Al Grott een stukje via de weg afdalen en in de volgende bocht naar links rechtsaf het wandelpad richting Viona/Brione in. Bij het bord Sira (780 m) linksaf verder. Steil door het bos afdalen en op een dwarsweg rechtsaf. Voorbij het bord Orècc (722 m) kom je bij een weg: hier rechtsaf tot waar het wandelpad in een bocht naar links rechtsaf gaat. Bij Ronco di Bosco (546 m), passeer je Grotto Ritrovo la Mondanina en komt uit bij de bovenste huizen van Orselina en bij de Via Eco. Linksaf en kort daarna rechtsaf, via de Scalinata (een pad met traptreden) naar Madonna del Sasso of het dalstation van de kabelbaan.

Tocht 2, Ascona - Monte Verità (321 m) – Calzo (880 m)

11 km, 763 meter stijgen/dalen, 5.15 uur
Het contrast kan niet groter zijn: beneden mediterrane weelderigheid en pompeuze villa’s, boven ruige natuur en de eenvoudige wereld van de bergboeren.

Zwaarte/moeilijkheidsgraad: Deels over bergpaden, deels over verkeersluwe asfaltweggetjes. Nu eens bos, dan weer een villawijk, steeds weer mooi uitzicht op het meer. Steile klim en afdaling.
Er naartoe: Busverbindingen vanaf het treinstation van Locarno. Van Locarno NLM (haven) per boot (SBB). (Info uit 2013.)
Startpunt: Ascona (199 m).
Horeca: Vegetarisch restaurant op de Monte Verità. Het theehuis is van 13.30 tot 18.30 uur geopend, ma gesloten. Voor een Japanse theeceremonie moet je reserveren, T: +41 (0)91 785 40 40.
Overnachten: Casa Moscia. Albergo Monte Verità (bekroond met titel Historisch Hotel 2013).
Kaart: Kompass nr. 90 Lago Maggiore/Lago di Varese, 1:50.000, € 12,95.
Info: Ente Turistico, Via Collegio 8, Ascona.
Tip: Een verlenging van de tocht kan via de Corona dei Pinci. Voor de afdaling kun je dan het beste het pad over de Monti di Ronco kiezen waar je in een van de rustieke grotti kunt aanleggen.

Routebeschrijving Ascona - Monte Verità (321 m) – Calzo (880 m):

Van de Via Borgo in Ascona, het steegje aan de voet van de heuvel, de Scalinata della Ruga in slaan. Dit idyllische pad met traptreden mondt na een steil stuk uit in de Strada Collina, waar je eerst links aanhoudt, en dan rechts afslaat naar de Monte Verità. Bij de inrit naar het Bauhaushotel begint rechts een interessante rondgang over het parkachtige terrein van deze cultheuvel. Achter het Bauhaushotel loopt een pad naar de straat bij de Parsifal-Weide (321 m). Dan een paar meter naar links naar de kruising. Op de weg naar Ronco neem je het wandelpad rechtsaf richting Balladrum. Vervolgens langs een trimparcours (Vitaparcours, Trimmdich), dan een Skulpturenpad in, en tenslotte naar het rotsige uitkijkpunt van het Balladrum (483 m). Nu de wegwijzers volgen richting Ronco, naar de weg die je rechtsaf richting Arcegno volgt tot het wandelbordje Allisio. (Als je hier rechtsaf slaat, kun je via de Sentiero delle Betulle (berkenpad) in 20 minuten terugkeren naar Monte Verità. Hier linksaf, het pad in naar Corona dei Pinci dat je in westelijke richting omhoog volgt door het bos, tot waar dit opener wordt en je mooie uitzichten op het meer hebt. Bij een wegwijzer waarop staat dat het 1.15 uur naar Corona die Pinci is, gaat het pad linksaf naar een boerderij die is omgeven door een uitzichtrijke bergweide boven Calzo (880 m). (Bij een klein stalletje aan de toegangsweg kun je o.a. kaas kopen.) Volg op de afdaling steeds de bordjes richting Ascona. Je kruist de weg meermaals en komt tenslotte uit in de villawijk van Purano (410 m). De Sentiero Roma noordoostelijk volgend, kom je bij de Via Collitetta (verbindingsweg tussen Moscia en Ascona). Linksaf voert de Via Collinetta naar Scalinata della Ruga (het pad met traptreden terug naar Ascona), rechtsaf omlaag voert het naar Casa Moscia.
Verlenging: Corona dei Pinci. Voordat je afdaalt het pad kiezen over de Monti di Ronco (met uitspanning Grotti).

Tocht 3, Monte Gridone (2.188 m)

12 km, 1.150 m stijgen/dalen, 6.20 uur
Een van de mooiste uitzichttopen boven het meer, vanwaar de Monte Rosa heel dichtbij lijkt. De bekroning van de tocht is een overnachting in Rifugio Al Legn.

Zwaarte/moeilijkheidsgraad: Alpiene bergtocht met steile klim en afdaling. Deels rotsachtig terrein, dat tredzekerheid vereist. De graat is smal, daar moet je geen last van hoogtevrees hebben.
Er naartoe: Bij Brissago, vlak bij de sigarenfabriek, omhoog een smalle bergweg in naar Cortaccio, 7 km. De parkeerplaats direct bij de nederzetting is privé, parkeer 800 m hiervoor, dus ongeveer bij km 6,2.
Startpunt: Cortaccio (1.067 m), een verzameling almboerderijen boven Brissago.
Horeca: Rifugio Al Legn, alleen in augustus bemand. Grotto Borei op de weg erheen.
Overnachten: Rifugio Al Legn, altijd open, onbemande hut, alles zelf meenemen.
Kaart: Kompass nr. 90 Lago Maggiore/Lago di Varese, 1:50.000, € 12,95.
Info: Ente Turistico, Via R. Leoncavallo 25, Brissago.
Tip: In de Monte Gridone kun je een mooie meerdaagse tocht maken. Na een overnachting in Rifugio Al Legn en de topbeklimming volg je de graat richting Cannobio, overschrijdt de Monte Faierone, passeert de Monte Giove en overnacht in Agriturismo Da Attilio bij Monti Marcalone (5.30 uur). De volgende dag loop je via een in 2012 geopend wandelpad over Alpe L’Agher (op de kaart staat Agro), waar je lekkere geitenkaas kunt kopen, en keert vervolgens terug naar startpunt Cortaccio.

Routebeschrijving Monte Gridone (2.188 m):

In Cortaccio meteen aan het begin linksaf. Het brede pad steekt de beek over en gaat dan door kastanjewoud bergopwaarts. Na de almhutten van Penzevione splitst het pad zich. De rechter route is steiler, maar ook uitzichtrijker. Op de linker route duurt het langer voordat je mooi uitzicht op het meer hebt. Beide paden komen uit bij Rifugio Al Legn (1.785 m). Van de hut stijgt het goedgemarkeerde pad dan naar de Bocchetta di Valle (1.948 m). Verderop links leiden de markeringen noordwestelijk via een rotsachtig couloir naar de graat. Nu de graat naar rechts volgen naar Caldera, een neerslagmeetstation, en afdalen naar een inkeping in de graat. Vervolgens een steile klim naar de met een enorm topkruis gekroonde Gridone, ook wel Monte Limidario genoemd (2.188 m). Uitzicht op Centovalli in de diepte en naar de Monte Rosa in de verte. Zelfde weg terug afdalen naar de inkeping en vervolgens de graat volgen. Het pad is vrij moeilijk. Het loopt ónder de Cruit door naar een schouder, vanwaar linksaf een pad afdaalt naar Alpe Pianoni. Helaas loopt het pad moeizaam, want het is sterk geërodeerd omdat het te steil is aangelegd. Nog even afdalen over de met gras begroeide graat naar de Passo Percadugine (1.646 m) en pas dan linksaf naar Alpe Pianoni (1.612 m). Bij de rustieke hutten is een bron (drinkwater). Het pad blijft nog even op hoogte en daalt vervolgens af naar Alpe Rescerasca. Onder de oude nederzetting bij de wegwijzer linksaf. In het bos kom je vervolgens – vlak voordat je Cortaccio bereikt – uit op het pad van de heenweg. Over de weg terug naar de parkeerplaats.

Route 4, hoogtepad boven de Riviera del Gambarogno

14 km, 730 m stijgen/dalen, 5.30 uur

Bijna ieder dorp heeft bij het meer zijn 'Monti'. Dat zijn almen (ook Maiensäße genoemd), waar men in de zomer het vee liet grazen. Vandaag de dag zijn het fantastische uitzichtplekken over het meer.

Zwaarte/moeilijkheidsgraad: Rustige hoogtewandeling door bos met watervallen en mooi zicht op het meer. Relatief steile klim en afdaling. Alleen aan het begin en eind van de route asfalt, verder deels smalle wandelpaden.
Er naartoe: Vanaf Ascona of Locarno met lijnschip.
Startpunt: San Nazzaro (198 m) aan de oostoever van het Lago Maggiore, bij de aanlegplaats van de boot.
Horeca: Restaurants in San Nazzaro en Vairano, Sass da Grüm, Caviano.
Overnachten: Sass da Grüm.
Kaart: Kompass nr. 90 Lago Maggiore/Lago di Varese, 1:50 000, € 12,95.
Info: Toeristenbureau (Ente Turistico) van Gambarogno in Vira.
Tip: De moeite waard (vooral van maart t/m mei) is de tuin van Otto Eisenhut, die op een terras tussen Vairano en Piazzogna een park vol bloeiende planten aangelegd heeft (camellia’s, magnolia’s, azalea’s, pioenrozen, rododendrons etc.). Sinds 2000 is zijn park – ‘Parco Botanico del Gambarogno’ – een stichting en is het hele jaar geopend (dagelijks 7 - 22 uur).

Routebeschrijving hoogtepad boven de Riviera del Gambarogno:

Van de aanlegsteiger volg je de bewegwijzering naar de kerk van San Nazzaro en klimt omhoog naar Vairano via trappen en door steegjes. De bordjes naar Sass da Grüm voeren via een asfaltweg het bos in naar de materiaalkabelbaan en een kleine parkeerplaats. Wie in Hotel Sass da Grüm overnacht, kan hier zijn rugzak in de kabelbaan leggen, die dan omhoog getransporteerd wordt. Een breed pad voert steil omhoog naar Sass da Grüm (660 m) en verder naar de Monti di Vairano (807 m). Vanaf nu wordt het wandelen aangenaam en blijft de route naar rechts min of meer op hoogte. Het asfaltweggetje eindigt bij de vakantiewoningen van Corte della Costa en een smal bospad voert in de diepe inkeping van het Valle di Cedullo. Spoedig na het bruggetje met waterval bereik je het almweideplateau Monti di Gerra (820 m). Voorbij enkele lieflijke huisjes en weer terug in het bos steek je al stijgend en dalend meerdere beekstromen van het Valle die Gerra over. Iets boven de Monti di San Abbondio sla je bij de wegwijzer linksaf omhoog. Na een korte tegenstijging loopt het pad naar de Monti di Caviano (695 m). Een mooi, deels geplaveid breed pad slingert naar beneden naar Caviano (287 m). Smalle, bochtige stegen, palmen en uitbundige tuinen. Wie naar de aanlegplaats van de boot terug wil, daalt verder af naar het meer; wie naar het station wil, kan beter de korte steile klim naar San Abbondio (331 m) op de koop toe nemen dan de drukbereden provinciale weg volgen. De weg naar San Abbondio is rustig. In San Abbondio gaat het via het Sentiero Prestino naar beneden naar een dwarsstraat, die je naar rechts tot een rood huis moet volgen. Daar wijst een bordje de kortste weg naar het station van Ranzo – S. Abbondio.

Route 5, Monte Covreto (1.593 m) – Monte Gambarogno (1.734 m)

12,5 km, 1.828 m stijgen, 652 m dalen, 6.45 uur
Van een eenzame naar een iets levendiger top. In het voorjaar is de kam begroeid met een zee van alpenroosjes. Onderweg een vleugje authentiek alpenleven op de Alpe Cedullo.

Zwaarte/moeilijkheidsgraad: Eerst een steile klim, dan een alpiene kamwandeling over drie toppen.
Er naartoe: Per schip, trein of bus (SBB). Vanaf eindpunt Alpe di Neggia goede busverbindung terug naar het meer.
Startpunt: Ranzo (212 m) of Caviano (287 m).
Horeca: Osteria Bellavista in San Abbondio, Osteria del Sole in Caviano, en op Alpe Cedullo en de Passo di Neggia.
Overnachting: Rifugio Alpetto di Caviano, altijd geopende zelfverzorgingshut. Rifugio S. Anna, zeer spartaanse zelfverzorginshut. Alpe Cedullo, bemand, T: +41 (0)91 794 13 83 of (0)79 476 23 75.
Kaart: Kompass nr. 90 Lago Maggiore/Lago di Varese, 1:50 000, € 12,95.
Info: Toeristenbureau (Ente Turistico) van Gambarogno in Vira.
Tip: In combinatie met route 4 een fantastische meerdaagse tocht. Van Alpe di Neggia kun je de route ook nog koppelen met Monte Tamaro.

Routebeschrijving Monte Covreto (1.593 m) – Monte Gambarogno (1.734 m):

Van de oever van het meer het dorpje Caviano (287 m) in, dan op een steil breed pad door het bos naar de zuidelijk gelegen Monti di Caviano (695 m). Boven de nederzetting in oostelijke richting bergopwaarts. Onder grote rijzige beuken gaat het parallel aan een bergrug, tenslotte kruist het pad het bovenste deel van het Valle di Niv en komt uit bij Rifugio Alpetto (1.255 m), een sprookjesachtig mooi gelegen zelfverzorgingshut. Wie zijn eigen eten niet mee wil sjouwen, kan doorlopen naar de bemande Alpe Cedullo (1.45 uur extra) en daar overnachten. Van Rifugio Alpetto voert een pad zuidwaarts omhoog naar de bosrand en dan, met vrij zicht over het berglandschap, via de met gras begroeide westflank naar de top van de Monte Covreto (1.593 m) lopen. Vervolgens via de graat, met mooi zicht op het meer, naar de Monte Paglione (1.554 m). Een korte afsteker voert links naar een panoramatafel, en anders wandel je via een korte steile afdaling door het bos naar een open plek met de kapel Sant’ Anna (1.342 m), waar ook een zelfverzorgings-hutje is. Na enkele meters in noordwestelijke richting langs de bosrand meteen rechts het pad in en noordwaarts naar Alpe Cedullo (1.287 m). Daar kun je lunchen, overnachten of kaas kopen. Bovenlangs de gebouwen duikt het pad het bos weer in en gaat in oostelijke richting steil bergopwaarts, later over een uitzichtrijke, met alpenrozen begroeide berghelling. Onder een militaire barak takt rechts de afsteker af naar de top van de Monte Gambarogno (1.734 m). In de zomer graast hier meestal een kudde geiten. Let goed op dat ze je niet volgen, want dan moet de herder van Alpe Cedullo ze gaan ophalen en dat doet hij liever niet. Van de top terug naar het hoofdpad onder het militaire gebouw en rechts verder naar de noordkam traverseren. Na een stukje over de kam op een splitsing van paden rechtsaf, afdalen naar de Passo di Neggia (1.388 m), met restaurant en bushalte.

Overnachtingsadressen

• Casa Moscia.
Casa Moscia is omgeven door een schitterende tuin en ligt direct aan het water, 1,5 kilometer ten zuidwesten van Ascona. Het christelijke onderkomen wordt vaak door schoolklassen gebruikt, die hun eigen vertrekken hebben. Hartelijke atmosfeer en fantastische keuken.
• Jeugdherberg Locarno, Via B. ­Varenna 18
Wie liever iets levendigs zoekt en ‘s avonds graag onderduikt in het nachtleven van Locarno, zit op zijn plek in de jeugdherberg. Het heeft ook tweepersoonskamers met ­eigen badkamer.
• Sass da Grüm.
Hoogtepunt langs de Riviera del Gambarogno op de verreweg minst toeristische oostzijde is Sass da Grüm gelegen boven Vairano. Een heel bijzonder hotel, en niet alleen omdat de aansluiting op het wegennet ontbreekt. De hoge intensiteit positieve aardstralen maakt het tot krachtoord. Met droomuitzicht op het meer, zwembad, yoga-leerpad en creatieve bio-keuken.
• Ervaar hoe ooit de alpenherders leefden in een alpenhut. In de comfortabele Rifugio alpetto di Caviano krijg je een beetje een indruk hoe het is op zo’n afgelegen plek te wonen. De hut ligt 2,5 uur boven het dorpje Caviano, is altijd open en beschikt over keuken, douche en 10 slaapplekken. Zulke fantastisch uitgeruste onbemande hutten functioneren natuurlijk alleen als ieder zijn aandeel aan de kas betaalt...!

Gebruikte kaart en gids

Kaart: Wandelkaart 90 Lago Maggiore - Lago di Varese, uitg. Kompass

Gidsen:

• Bergwandern im Tessin, Marco Volken en Remo Kundert, AT-Verlag
• Gipfelziele im Tessin, Daniel Anker, Rotpunktverlag
• Wanderführer Lago Maggiore, Iris Kürschner, Kompass Verlag

Meer toeristische informatie over Lago Maggiore

• Ticino Turismo, tel. +41 918 25 70 56.
• Ente turistico Lago Maggiore, Largo Zorzi 1, Locarno, tel. +41 848 091 091.