Wandelen en klettersteigen langs Rijn en Moezel

Langs de Rijn en Moezel bevinden zich vele wijngaarden, die uitstekend gedijen op de hellingen die direct aan deze rivieren liggen. Ook is dit een perfect gebied voor prachtige wandelingen en uitdagende tochtjes. Zo vind je er meerdere klettersteigen (klimroutes die meestal bestaan uit stalen trappen en kabels waaraan je jezelf kunt zekeren m.b.v. een speciale klettersteigset, red.). Onze eerste halte is in Boppard aan de Rijn, waar de Mittelrhein Klettersteig op het programma staat. Aan de rand van de stad lopen we door een nauw steegje om vervolgens omhoog te gaan. Bij de eerste wegwijzers nemen wij rechts de ‘Klettervariant’, terwijl de ‘Wandervariant’ rechtdoor omhoog gaat en de RheinBurgenWanderweg volgt. We dalen een stukje af langs staalkabels en beugels, waarna een eerste trappetje volgt. Gezekerde passages wisselen zich af met smalle paden. De route gaat omhoog en omlaag en we hebben steeds een prachtig zicht op de Bopparder Hamm, de grootste bocht in de Rijn. Terwijl de vrachtschepen onder ons de waterweg volgen, klauteren wij verder langs de rotswand en winnen uiteindelijk redelijk aan hoogte. We komen in het bos aan bij de Ewigbach, waarna de meest aansprekende passages volgen: een hoge rotswand, waar je via beugels, gezekerd met een staalkabel steil omhoog gaat. De klettersteig zit er hierna op en we vervolgen onze weg over het bospad. In deze regio lopen vele wandelwegen, waaronder de Rheinhöhenweg. Wij volgen echter de RheinBurgenWanderweg en komen uit bij Gideonseck. Er bevindt zich hier een terras aan de rand van de helling, precies op de kop van de Bopparder Hamm. Er ontvouwt zich een fantastisch panorama over de Rijn en op Boppard. Onder het genot van een ­versnapering genieten we van het uitzicht.

Ingepakte rotsen

Met de veerboot gaan we naar Sankt Goarshausen aan de rechteroever van de Rijn. Het volgende doel hier is de Rabenack, een markante rotspunt. De bodem in dit gebied wordt gekenmerkt door leisteen. Dit is een vrij zachte steensoort, welke als het ware in dunne laagjes op elkaar zit en zelfs met de hand gebroken kan worden. Door verwering bestond het gevaar dat er rotsblokken van de Rabenack zouden afbreken. Daarom is een groot deel van de Rabenack in 2003 ingepakt: zware staalkabels en netten moeten het geheel nu bij elkaar houden.
De Rabenacksteig is een korte afsteker van de Rheinsteigetappe van Sankt Goarshausen naar Kestert. We volgen dus eerst de bordjes van de Rheinsteig en het pad omhoog langs de begraafplaats. Na een paar minuten nemen we de afslag richting de Rabenack. Na een honderdtal hoogtemeters te hebben overwonnen, komen we aan op een plateau vanwaar we uitkijken over de wijde omgeving. Langs wijnranken lopen we richting de Rabenack. Het laatste stuk bevat enkele steile passages: deze zijn goed gezekerd middels vele beugels en een trap. Echte moeilijkheden levert dit niet op en voor we het weten, staan we op het puntje van de ingepakte Rabenack. We hebben een mooi uitzicht op de Rijn, de burchten op de omliggende hellingen en de Loreley in de verte. Het uitzicht maakt dit korte uitstapje naar de Rabenack de moeite waard!

Trockenmauer

Oberwesel ligt iets zuidelijker aan de linkeroever van de Rijn. Alles hier ademt wijn: wijnwinkels, proeflokalen, wijnhotels en natuurlijk de wijnhellingen rondom Oberwesel. Eén van deze hellingen is de Oelsberg, waar Frau Ulla Schütz ons op de Oelsbergsteig zal begeleiden. We lopen met haar naar boven en komen vele muurtjes tegen die gemaakt zijn van gestapelde leistenen, de zogenaamde Trockenmauern. Ulla vertelt: ‘Zo’n 2.000 jaar geleden werden langs de Rijn de eerste Trockenmauern aangelegd om zo de hellingen agrarisch bruikbaar te maken. Er wordt geen specie of iets dergelijks voor gebruikt. Tegenwoordig zijn er maar weinig mensen die deze techniek nog beheersen.’
Door de muurtjes worden op de steile hellingen een soort terrassen gecreëerd waardoor wijnbouw mogelijk wordt gemaakt. Tevens vormen de muurtjes een afbakening van de kavels. Een stukje verder ­omhoog bevindt zich de wijngaard van Schütz, waar zij samen met haar man Gerd Link sinds een aantal jaren druiven verbouwt. Hij is bezig om de laatste ­druiven van het seizoen binnen te halen. De druiven gedijen hier goed. Schütz: ‘Er heerst hier een mild klimaat. De temperatuur van het water zorgt voor zachte winters en de reflectie van de zon op de Rijn zorgt voor hogere temperaturen op de ­hellingen. En ook het mineraalhoudende leigesteente draagt bij aan de goede smaak van de druiven.’ We nemen een kijkje bij haar man Gerd die de kratten op zijn ­tractortje aan het vullen is. Onder het ­genot van een glaasje van zijn eigen witte wijn bekijken we de Trockenmauer die hij een paar jaar geleden zelf gebouwd heeft.
In 2002 werd het Obere Mittelrheintal toegevoegd aan de UNESCO Werelderfgoedlijst, onder andere vanwege het bijzondere cultuurlandschap, de vele monumenten, de bijzondere klimatologische omstandigheden voor planten en dieren. Deze status heeft de regio veel aandacht en daardoor populariteit opgeleverd. Schütz: ‘Het toerisme, met name het wandeltoerisme, is hierdoor sterk toegenomen. Eén van de doelstellingen van de regio is ook om ­binnen afzienbare tijd wandelgebied ­nummer 1 van Duitsland te zijn.’
Via de Beulsberg beginnen we aan de eigenlijke Oelsbergsteig. Deze verloopt deels door de wijngaarden, deels onderlangs. Op sommige plaatsen lopen we over steile paadjes die aangelegd zijn in een soort dichtgegroeide wildernis. Op een paar ­steile rotspassages is wat ijzerwerk aangebracht om hier eenvoudiger doorheen te komen. Al snel ligt de Oelsbergsteig achter ons en komen we aan bij de wijngaard van Schütz. Hier scheiden onze wegen. Terwijl wij verder afdalen, gaat Schütz helpen bij de laatste oogst van dit jaar.

Zeller Schwarze Katz

Over de Hunsrück verplaatsen we ons richting Zell am Mosel. Er is hier een ­duidelijke overeenkomst met onze vorige bestemming: wijn. Bekendste figuur uit Zell is de Zeller Schwarze Katz, die als ­kwaliteitszegel op iedere goede fles wijn uit Zell prijkt.
Ook deze regio is als wandelgebied goed ontsloten, bijvoorbeeld door de in 2013 geopende Moselsteig. Eén van deze etappes loopt hier in Zell parallel aan het ­Collis Steilpfad, dat wij samen met Willi Nickels gaan lopen. Het Collis Steilpfad is in 2008 geopend en Nickels was destijds initiator hiervan. Vanaf het gemeentehuis lopen we door smalle straatjes omhoog en even verderop lopen we onder het poortje van het Steilpfad door. De route verloopt langs wijngaarden, die zijn afgescheiden door Trockenmauer. Nickels vertelt over de aanleg van de route: ‘We zijn hier zo’n twee jaar mee bezig geweest. Het viel niet mee om door de dichte begroeiing te komen en de juiste wegvoering naar boven te vinden. Soms kwamen er prachtige eeuwenoude muurtjes of stenen trappen tevoorschijn.’
In deze route zijn een drietal uitdagende klettersteigpassages gebouwd, die ‘gewone wandelaars’ ook kunnen omzeilen via een korte omweg. Bij helder weer zouden we hier een prachtig uitzicht hebben, maar deze ochtend is er vanwege de mist weinig van de omgeving te zien. Na een paar ­stukjes klauteren komen we al vrij vlot aan op het terras waar ook de acht meter hoge Collis-Turm staat. Helaas is de mist nog niet opgetrokken en kijken we vanaf het uitzichtplatform neer op het wolkendek onder ons. We genieten van een glaasje Zeller Schwarze Katz witte wijn en vervolgen daarna onze route terug naar Zell. Deze verloopt uiteraard weer langs de wijnhellingen, waar Nickels vol passie over vertelt. Hoe kan het ook anders, voorheen was hij hier wijnboer.
Langzaam maar zeker lost de mist op en zien we onder ons de schepen over het water gaan. We zullen hier zeker nog een keer terugkomen om vanaf de Collis-Turm van de prachtige uitzichten over de Moezel en de omgeving van Zell te genieten.

Steilste wijnberg van Europa

Een vijftiental kilometer stroomafwaarts ligt Bremm. Dit dorp en de daarnaast gelegen Calmontberg liggen aan de buitenkant van een scherpe bocht in de Moezel. De Calmont is een 380 meter hoge helling die gebuikt wordt voor de wijnbouw. Het is de steilste wijnhelling van Europa met een hellingspercentage tot bijna 70 ­graden. Hier is in 2002 door de Deutsche Alpenverein een klettersteig aangelegd, voorzien van staalkabels, ladders en beugels. Wij beginnen de route aan de kant van het dorpje Eller, zodat we de ladders omhoog kunnen lopen in plaats van naar beneden. Na een kort stukje langs de spoorbaan winnen we snel hoogte. In het begin moeten we letterlijk slalommen tussen de wijnranken door. Ook hier komen we de Trockenmauern weer tegen, die ervoor zorgen dat enigszins sprake is van terrassen. En we zien tandradbanen die het de wijnboer mogelijk maken om de oogsten naar beneden te transporteren.
De klettersteig verloopt op en af tussen de 200 tot 300 meter hoogte. Het is half oktober en de natuur toont ons een kleurrijk palet van verschillende kleuren groen, bruin, rood en geel. Vanwege het zonnige weer is het druk op de route en bij menige smalle passage moeten we wachten totdat de tegenliggers ons gepasseerd zijn. Hoewel de klettersteigpassages zeker niet lastig zijn, heeft de route duidelijk een alpien ­karakter. ‘Schwindelfreiheit’ is hier zeker wel noodzakelijk. Na zo’n twee uur daalt het pad langzaam af richting Bremm. Van hieruit bestaat de mogelijkheid om een mooie rondtoer te maken via de Calmont-Höhenweg. Vanaf het Gipfelkreuz gaat deze route via het Römer Höhenheiligtum en het uitzichtpunt Vierseenblick terug naar Eller.

Praktische informatie

Het door ons verkende gebied ligt op 3 uur rijden vanaf Utrecht. Doordat de 3 routes bij de Rijn en de 2 aan de Moezel zeer dicht bij elkaar liggen, zijn ze uitstekend te combineren. De routes zijn ideaal om kennis te maken met klettersteigen of om met kinderen te doen. De Mittelrhein Klettersteig biedt het meeste ijzerwerk en is het meest uitdagend. Hier wordt een klettersteiguitrusting aanbevolen, bij de overige routes is dit niet noodzakelijk. Meer informatie, foto’s en video-impressies van deze routes vind je op viaferrata.nl. Hier vind je tevens beschrijvingen van honderden klettersteigs in de Alpen.