Wandelen langs het Hadrian's Wall Path

Het Hadrian’s Wall pad loopt langs de fundamenten van het Romeinse bouwwerk. Ik wandel van oost naar west, met de muur aan mijn rechterkant. 117,5 km kronkelt de verdedigingsmuur door het ruwe Engelse platteland, van coast to coast. Van Segedunum (Wallsend) aan de River Tyne in het oosten tot Solway Firth aan de westkust. De muur werd in 122 na Christus gebouwd in opdracht van de veertiende Romeinse keizer Hadrianus Augustus. Hij was de eerste die de expansiepolitiek van het Rijk omdraaide en niet meer verder zou uitbreiden. In plaatst daarvan ging hij duidelijke grenzen stellen en die ook verdedigen. Binnen die grenzen moest een harmonieuze samenleving floreren. De bouw van Hadrian’s Wall in Britannia is misschien wel het duidelijkste voorbeeld van zijn politiek.

Full English breakfast

De zon schijnt flink als ik ‘s morgens in de pub een full English breakfast bestel. Één blik op mijn rugzak en wandelschoenen en de barman begint honderduit te vertellen over de Wall. Met een aandoenlijke trots en een beginnend Schots accent bestookt hij me met historische feiten en de bijhorende data. Nadat ik de laatste witte bonen in tomatensaus naar binnen lepel gesp ik mijn rugzak om, klaar voor de langste en mooiste etappe van mijn tocht langs Hadrian’s Wall.

Tot aan Sewingshields Crags gaat het lichtjes naar boven. Het vlakke landschap wordt op minder dan een kilometer geboetseerd tot golvende heuvels. Ik wandel door ontelbare schakeringen groen, door felgele velden met bloeiende boterbloemen en overal waar ik kijk zijn er schapen. Langs de stenen afbakeningen liggen hoopjes afgeschoren wol. Wanneer je alleen op pad bent, krijgt het nastaren van een groepje schapen die stokstijf blijven staan en enkel hun kop bewegen als je voorbijkomt, iets vreemds. Je kan haast niet anders dan even gedag te zeggen in de hoop zo de gênante stilte te doorbreken.
Het lieflijke weiland van Northumberland maakt plaats voor ruwe rotsformaties. Over een smal paadje door kniehoog gras wandel ik verder.

Het historische gevoel

Waar Hadrian’s Wall ’s ochtends niet meer dan een rode stippenlijn op mijn wandelkaart was, zijn nu duidelijk de ruïnes te zien. En waar je de muur kan zien, zijn er ook meer mensen. Hun auto’s staan wat verderop geparkeerd en langs de kleinere weggetjes komen ze te voet met een klein rugzakje naar boven geklauterd. De overblijfselen van het Housesteads Fort zijn inderdaad de moeite waard. Ik loop langs de fundamenten en probeer me een voorstelling te maken van het fort.

Aan een kraantje vul ik mijn drinkflessen weer bij en wandel verder over The Military Way. Het is zeker de moeite waard om niet alleen rond de toegankelijke ruïnes te blijven hangen. Bij de weliswaar minder spectaculaire overblijfselen van een wachtpost doe ik mijn rugzak af en ga in het gras zitten. Enkel de wind, de kraaien en schapen en koeien in de verte. Misschien kom ik zo nog het dichtst bij het juiste historische gevoel, denk ik bij mezelf. Als je hier naar alle windrichtingen kijkt, pas dan krijg je de ware grootsheid van het bouwproject te zien. Pas dan krijg je een beeld van de enorme schaal. Alleen de vergeelde infobordjes met oubollige historisch prenten halen de historische romantiek van de plek onderuit.

‘To separate the Barbarians and the Romans’, zo schreef de biograaf van keizer Hadrianus. Het is de enige reden voor de bouw van de muur die terug te vinden is in de Romeinse geschriften. Nochtans was Hadrian’s Wall niet zo’n strikte grens zoals wij die vandaag kennen, er waren ook vooruitgeschoven militaire posten, verder naar het noorden. Maar de muur werd toch gezien als een grens die gerespecteerd diende te worden. Meer nog dan een militaire functie, moest de muur symbolisch de macht van Rome uitstralen. In een regio waar de huizen nog voornamelijk uit hout en leem werden gebouwd, moet deze enorme stenen constructie heel wat ontzag opgewekt hebben.

Architect Hadrianus

Na de lunch wandel ik verder langs het pad richting Steel Rigg. Een lijster vliegt op van de muur en laat het gespikkelde wit van haar staart zien. Hadrian’s Wall loopt dwars door één van de ruwste stukken van Engeland. Hobbelig slingert de muur over een steile richel. De loodrechte wanden lijken wel kliffen waarbij de zee is opgedroogd.

Een curlew (of wulp in het Nederlands), het symbool van het Northumberland National Park, vliegt met een snelle, paniekerige vleugelslag weg uit de heide. Buiten gevaar legt hij geoefend zijn hoekige vleugels in de wind en blijft ter plaatse zweven. Met zijn druppelvormige kop naar beneden, laat hij het gewicht van zijn lange gebogen bek hangen.

Hadrian’s Wall was mooi van design. Zes meter hoog en drie meter breed, afhankelijk van de locatie. In tegenstelling tot andere reusachtige bouwwerken uit de geschiedenis, werd de Wall niet gebouwd door slaven, maar door soldaten. Romeinse soldaten kregen, buiten een training in gevechtskunsten om, ook een opleiding als ingenieur. Ieder garnizoen kreeg een stuk aangeduid waarvoor zij verantwoordelijk waren voor de bouw. Over de volledige lengte bouwden de Romeinen iedere mijl een milecastle om de militaire aanwezigheid te verzekeren en de toegang van en naar het Rijk te controleren. Daartussen werden telkens twee turrets of uitkijkposten geplaatst. Keizer Hadrianus, overtuigd van zijn architecturale inzichten, tekende zelf het ontwerp van de muur. De blauwdruk hield echter geen rekening met de topografische kenmerken van het landschap. Als je langs de muur wandelt zie je bijvoorbeeld duidelijk dat enkele toegangspoorten uitkomen op steile afgronden. Uit schrik voor Hadrianus bouwden de soldaten alles exact volgens plan, maar vanaf het moment dat de keizer Britannia had verlaten, werden sommige van de bouwwerken gewoon verplaatst naar een betere locatie wat verderop. Ook de dikte van de muur varieert duidelijk tussen de periode dat Hadrianus in Britannia was of niet.

Van de ene stile naar de andere

Een steile richel ligt als een kom rond de drassige grond van de oude steengroeve van Walton Quarry met hogerop de fundamenten van de Wall. Ik klim naar boven. Als ik mijn hand op de stenen leg voelen die warm aan door de zon. De richel vormt een ideaal uitzichtpunt over de laatste vlakkere kilometers van Engeland, voor de Schotse bergen beginnen, niet zo veel verder naar het noorden.

Langs de rivier de Tipalt Burn wandel ik terug naar het pad, naar het Thirlwall Castle, een robuuste ruïne uit 1369 gebouwd met stenen uit de muur. Het weggetje gaat door sappige weiden en ik klauter van de ene stile naar de andere over de omheiningen heen.

Richting Gilsand gaat het pad over een keurig geschoren golfterrein. Het is bijna zes uur ’s avonds en de schaduwen worden lang en een zacht. Ik heb het Hadrian’s Wall path verlaten om te overnachten in Greenhead, een slapend dorpje op een steenworp van de muur. Een kerk, een pub, enkele huisjes, een oud klooster, en enkele B&B’s, meer is Greenhead niet. Maar na een dag stevig stappen is dit meer dan voldoende.

De avond valt over Northumberland. Luid krijsend scheren zwaluwen door de lucht. Zo zal het ook de komende eeuwen nog blijven, hoop ik.