Langs de Dalmatische kust is de vis altijd vers

Trogir, kwart over acht in de morgen. Telefoon vanaf een Kroatisch nummer. Het blijkt Joshi van de fietsverhuur te zijn. Hij vraagt zich af of hij de fiets wel moet komen brengen. Het zal namelijk ‘de hele dag slecht weer worden’. En hoewel het regenwater centimeters dik door de kalkstenen straten gutst, besluit ik toch om door te zetten. Ik ben hier niet gekomen om al de eerste de beste fietsdag af te haken. Als ik even later naar de weersverwachting kijk, zie ik dat het allemaal wel mee zal vallen. Onweersbuien, maar ook zon, bij een temperatuur van zesentwintig graden. Daar zal de gemiddelde Nederlandse weerman op zijn minst een ruime voldoende voor geven.

Zonnige kant

Maar naar Kroatische maatstaven is het dus dramaweer. Gelukkig klaart het snel op. Ik ben het middeleeuwse centrum van Trogir nog niet uit of ik fiets al onder een stralende zon. En daarmee hebben we de mediterrane kant van Dalmatië te pakken. Waar je ook komt aan de Dalmatische kust, uiteindelijk word je altijd weer verrast met een blik op die weidse azuurblauwe zee. Vaak is er nog een vestingstad aan te zien ook, compleet met uitgestrekte palmboomboulevards en terrassen naar Italiaanse snit.

Balkanhart

Toch is Dalmatië geen Italië, ook al hebben de Romeinen en Venetianen, die beiden prachtige monumenten hebben achtergelaten in plaatsen als Split, Trogir en Korcula, het hier eeuwenlang weten uit te houden. De Kroaten zijn ook lang niet zo lichtvoetig als hun overburen aan de Adriatische Zee. Dat merkte ik toen ik op het eiland Korcula iemand in het veld aansprak vanaf de fiets. Terwijl een Italiaan me het liefst urenlang had vastgehouden om over zijn land en familie te vertellen, vluchtte de oudere Kroaat weg in zijn boerenhuisje, schijnbaar bang om me te woord te staan. En ik had hem nog wel zo veel willen vragen over zijn wijngaard tussen de mastiekbomen. Zelf zal de wegvluchtende wijnmaker zich waarschijnlijk eerder trots dan bang willen noemen. Want zoals een echt Balkanvolk betaamt, zijn de Kroaten bijzonder trots.

Fusion avant la lettre

Die interessante mix van culturen is misschien wel het mooist zichtbaar in de Kroatische keuken. Een specialiteit van de Kroaten is het grillen. Alles wat geroosterd kan worden, leggen de Kroaten boven het houtskoolvuur. Daarnaast hebben ze allerlei gerechten van voormalige bezetters in hun keuken geïntegreerd, zoals goulash uit Oostenrijk – Hongarije en gevulde groenten uit het Ottomaanse Rijk. Pizza, inheemse pastasoorten en gedroogde bergham (Prošut) zijn natuurlijk Italiaans. Wie ooit bedacht heeft om oesters te grillen, is me een raadsel, maar de gremolata, de heldere saus met knoflook, peterselie en citroen is in ieder geval weer Italiaans. Na een stevige morgen fietsen op het eiland Korcula werd ik door de geuren vanaf de grill naar een restaurantje aan zee gelokt. Slim van eigenaar Dragan om de barbecue op straat te plaatsen! Het prachtige uitzicht en zijn vriendelijke uitstraling deden de rest. Na nog een tweede portie gegrilde oesters en een glas wijn van het huis ging ik me te buiten aan geroosterd lam. Voor de prijs hoefde ik het niet te laten. Spotgoedkoop is Kroatië zeker niet, maar de prijzen zijn over het algemeen zeer vriendelijk, ook aan zee.

Waarom vis echt vers is aan de Dalmatische kust

Doordat het zeevoedsel elke dag door kleine bootjes aan land wordt gebracht, is de vis in de restaurantjes aan de Dalmatische kust vaak extreem vers. Op een dag, wanneer ik het eiland Ciovo bij Trogir heb rondgefietst, kom ik met een visserman in contact. Het is in het haventje van Slatine wanneer hij zijn netten zit te boeten in zijn afgemeerde boot. Hij heet Ante en is 86 jaar. ‘Zeg maar gewoon Antonio’, zegt hij in het Italiaans. Ik aanvaard zijn uitnodiging om bij hem in te stappen, blij dat ik wat kan communiceren in een taal die ik enigszins machtig ben. Voor Ante is het een reden om de drankfles open te trekken, of eigenlijk twee: een fles walnotenbrandy en een grappa-achtige drank. Na de eerste slokken heft Ante luidkeels een Italiaans lied aan: ‘O belle donne’(o mooie vrouwen) schalt het vanaf de boot. Toch lijkt reparatie van de netten niet te lijden onder het drankgelag. ‘Kijk, dit heeft een dolfijn gedaan, die is er vannacht doorheen gezwommen’. Het grote gat dat het dier heeft achtergelaten in het rode net, dicht Ante vaardig met een op maat geknipt zetstuk. Boos is hij niet op de dolfijn. Na dertig jaar kapitein op een passagiersboot geweest te zijn, maakt de oude zeeman zich niet meer zo druk. Voor zijn bescheiden hoeveelheid vis heeft hij zijn vaste afnemers en als de koude Bura-wind uit de bergen waait, blijft hij lekker thuis aan land. Al wat hij moet doen, is elke morgen de zee opgaan om zijn netten leeg te halen.

De Konavle-vallei

De laatste verrassing die Dalmatië voor me in petto heeft, is de Konavle-vallei. Taxichauffeur Dario, die precies op tijd is om me erheen te brengen vanuit Dubrovnik, zet me na een half uur rijden af in Gruda. Geholpen door een kaart en routebeschrijving fiets ik de vallei in. En ik ben het dorp nog niet uit, of ik fiets al langs door kalkstenen muurtjes omzoomde wijngaarden, waar gezwollen druiventrossen wachten op de naderende pluk. Twintig jaar na het einde van de oorlog ziet de Konavle-vallei er weer idyllisch uit. Wie goed kijkt, ziet hier en daar echter nog wel ruines staan, maar al met al heeft het herstelprogramma met belastingvoordelen voor nieuwkomers wel zijn vruchten afgeworpen om het gebied weer te bevolken. Inmiddels zijn er weer zo’n zestien wijnmakers in de vallei, die heel behoorlijke wijnen produceren. En natuurlijk ga ik aan het eind van de dag proeven. Mijn favoriet werd een donkerroze dessertwijn, gemaakt van Malvasia-druiven, die volgens een speciaal procedé drie maanden zijn nagerijpt voor ze werden verwerkt. Nog verrassend fris van smaak. Wat je noemt een Kroatische omfietswijn van formaat!