Ćiro: nieuwe fietsroute van Dubrovnik naar Mostar

Ik had er natuurlijk al over gelezen, maar toch is het rode bordje met het witte doodshoofd een rare gewaarwording. Voor mijn voeten, in het struikgewas langs de verkruimelende asfaltweg, liggen ze dus. Landmijnen. Gelegd toen oorlog tot tweemaal toe - eerst Kroaten tegen Serviërs, later Kroaten tegen Bosnische moslims – over deze grensstreek walste. Niet alle mijnenvelden zijn sindsdien geruimd. Gelukkig zijn ze wel goed gemarkeerd en is de fietsroute zelf mijnenvrij.

Een paar uur eerder zijn we vertrokken uit het prachtige, maar ‘s zomers nogal met toeristen dichtgeslibde Dubrovnik. Op aanwijzing van de fietsverhuurder volgen we enkele kilometers een oude, autovrije kustweg langs de Adriatische Zee. Dan buigen we landinwaarts, richting de grens met Bosnië-Herzegovina. Met het oversteken daarvan betreden we een andere wereld. Rommeliger, armer, ouderwetser.

Gelukkig zien we meteen de eerste wegwijzer van de Ćiro. Dat geeft de burger moed. Licht dalend rijden we ruig berglandschap in. Al snel passeren we een treinstation waarvan alleen de draagmuren nog overeind staan. Ook in Hum, het eerste dorp, zijn de meeste huizen verlaten. “Hoeveel mensen wonen hier nog?”, vraagt mijn fietsgenoot Ivan, die is geboren in de Bosnische hoofdstad Sarajevo en de taal spreekt, aan een oud vrouwtje die haar moestuin bewerkt. Een stuk of tien.

Volledige verlatenheid

De hele verdere dag rijden we door de haast onwerkelijke verlatenheid van Popovo Polje (Het Priesterveld), een van ’s werelds grootste karstvlaktes - karst ontstaat waar kalksteen komt met water. Een deel van de weidse vallei ligt in de Republika Srpska, waar hoofdzakelijk Bosnische Serviërs wonen. Een ander deel behoort tot de Federatie van Bosnië & Herzegovina, voornamelijk bewoond door Bosnische Moslims (Bosniakken). De twee territoria samen vormen het land Bosnië-Herzegovina.

Het is lang geleden dat ik zo weinig mensen zag. Behalve een paar boeren die een akkertje bewerken komen we niemand tegen. Twee keer zien we een slang paniekerig van de weg glibberen. Af en toe passeren een verlaten treinstation of wat half vergane huizen. Bij de ingestorte bunkers blijven we volgens voorschrift weg: er kan onontplofte munitie in liggen.

Pas in het dorp Zavala treffen we een tot restaurant omgetoverd treinstation. Koffie! Het nabijgelegen Vjetrenica-grottenstelsel herbergt de olm, een salamander die uitsluitend ondergronds gedijt. Tegen een berghelling ligt een klooster waarin nog monniken wonen. Het uitzicht over de vallei is schitterend. Dit is ook de eerste van drie plekken waar je een stuk off road over het originele treinspoor kunt rijden. Dat wordt ons echter afgeraden, aangezien er een kolonie vleermuizen in een van de tunnels is gaan wonen.

Dan maar verder over de weg, een flinke klim naar het puike hotel Stanica Ravno, ook in een voormalig treinstation. We zitten net aan het bier als er tientallen auto’s vol opgedofte mensen toeterend voorbij komen. Een bruiloftsstoet. De eigenaar van het hotel nodigt ons uit voor een ‘gemischt’, witte wijn met spa rood. Steeds meer van zijn gasten zijn fietsers, vertelt de zakenman uit Dubrovnik.

Wolken vleermuizen

Wegens regen stoppen we in het dorp Hutovo, aan het einde van Popovo Polje. Zoals we inmiddels gewend zijn is er niemand te zien. Totdat we de kerk inspecteren: enkele oude mensen rondom een tafel. Ivan introduceert ons en voor we het weten heeft Vader Pero, de dienstdoende priester, ons zelfgemaakte rode wijn met lamsbout voorgezet. We eten in het donker, want door de plensbui is de stroom uitgevallen.

Een steile klim later ontvouwt zich een prachtig uitzicht: natuurgebied Hutovo Blato, vermaard om zijn vogelrijkdom. Beneden aan het meer nodigt een herder ons bij hem thuis uit, en zo zitten we even later aan de koffie in een huis vol door elkaar heen pratende Bosnische Kroaten. Wat een gastvrijheid hier. Op weg naar Hotel Karaotok, middenin het natuurgebied, passeren we oude spoorbruggen en de rivier de Neretva.

Die avond blijkt dat we een afslag, en daarmee het langste stuk off road van de route hebben gemist. Daarvoor de volgende dag terugfietsen blijkt een wijs besluit. Eenmaal off road begint het avontuur. De eerste van de tien tunnels die we door moeten is gelijk al zo lang dat we onze hoofdlampen tevoorschijn moeten halen. Adembenemede uitzichten over het natuurgebied volgen. En dan, in de één-na-laatste tunnel, ruiken we ammoniak. Dan horen we ze ook: vleermuizen! Shit. We kunnen nu niet meer terug. Kop omlaag en voorwaarts maar dus, dwars door een dichte wolk opgeschrikte nachtdieren heen. Behoorlijk spannend. In het hotel smaken de biertjes die avond opperbest.

In het stadje Čapljina, nabij Hutovo Blato, eten we een flinke portie börek (bladerdeeg gevuld met spinazie en feta) als brandstof voor het laatste stuk naar eindbestemming Mostar. We pauzeren bij een kerk waar vreemd genoeg een Ghanese priester de mis leidt. Vlak voor Mostar worden we nog overvallen door een intense plensbui. Zelfs het weer is ruig hier, merkt Ivan terecht op. Bij de beroemde Stari Most (Oude Brug), in de oorlog verwoest maar daarna dankzij internationale donaties herbouwd (Nederland droeg 3 miljoen euro bij), maken we tevreden een selfie. Mission accomplished.

Project

De Ćiro-spoorlijn tussen Dubrovnik (Kroatië) en Mostar (Bosnië-Herzegovina) behoorde tot een smalspoornetwerk dat Adriatische havens verbond met het bergachtige binnenland. Aangelegd op bevel van de toenmalige heerser over het gebied, de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie (ook bekend als het Habsburgse Rijk). Op 15 juli 1901 reed de eerste trein, driekwart eeuw later werd de spoorlijn gesloten op last van Tito, de communistische dictator van voormalig Joegoslavië. De fietsroute, aangelegd met EU geld, volgt de spoorlijn (soms rijd je erop, soms net ernaast).

Route

Van het Bosnische grensplaatsje Ivanica, zo’n tien kilometer van Dubrovnik, naar eindpunt Mostar is 134 kilometer. Vanaf het dorp Hum kun je een uitstapje maken naar het charmante stadje Trebinje (afstand 17 kilometer).

Bewegwijzering en wegdek

Onderweg is de bewegwijzering over het algemeen goed. Alleen in Čapljina is het even opletten: de bordjes geven onterecht aan dat je de rivier de Neretva moet oversteken, en dan rechtsaf (met de rivier aan je linkerhand). Je moet echter al voor de rivier rechtsaf (met de rivier aan je rechterhand).

Het wegdek is meest asfalt, vaak in slechte staat. Er zijn drie stukken waar je off road kunt, over het originele treintraject. Je fietst dan over spoorstenen, maar verder is de ondergrond vlak en wordt het nergens  echt technisch fietsen.

Etappes en overnachtingen

Wij fietsten de Ćiro in drie schappelijke dagetappes, van elk vijf à zes uur op de fiets. Dag één liep van beginpunt Dubrovnik tot het dorp Ravno, waar we overnachtten in het prima hotel Stanica Ravno: stanica-ravno.com. In de buurt zijn niet echt alternatieve overnachtingsmogelijkheden. Dag twee liep van Ravno naar het natuurgebied Hutovo Blato, waar we overnachtten in hotel Karaotok, middenin het groen: hotel.info/nl/park-hotel-karaotok/hotel-539500/. Wie de laatste kilometer naar het natuurgebied niet wil fietsen, kan ook een hotel boeken in het plaatsje Čapljina. Dag drie liep van Hutovo Blato naar eindpunt Mostar, waar talloze overnachtingsmogelijkheden zijn.

Fietshuur

We huurden uitstekende mountainbikes bij Viator Travel. Directeur Tomislav Corić is aardig en goed geïnformeerd. (Ulica Svetog Križa 3, Dubrovnik - bikingcroatia.com, tomi@bikingcroatia.com, +385 20 313 140).