Wandelroute Gendarmenpad in Zuid-Jutland

Het gebied in Zuid-Jutland

Het Gendarmenpad volgt de noordoever van de Flensburger Förde, een lange zee-inham, die in de laatste ijstijd (Weichsel-glaciaal) werd uitgegraven door het ijs. Hoewel de inham met zijn relatief steile oevers doorgaans aan een fjord herinnert, is het echter geen fjord. De fjorden (bijv. in Noorwegen) werden immers uitgegraven door gletsjers, die vanuit het binnenland naar de zee toe bewogen. In het geval van de Flensburger Förde kwamen de gletsjers vanuit het hoge noorden (en dus vanuit de zee) en drongen diep het land in. Als een enorme bulldozer doorploegde het ijs het landschap en stuwde zand, klei en puin tot tientallen meters hoge wallen op. Het resultaat is een golvend heuvellandschap met een zeer afwisselende, soms verrassend steile kustlijn.

De tocht van de wandelroute Gendarmenpad

Het Gendarmenpad voert van Skovby op het eiland Als via Sønderborg, Dybbøl, het schiereiland Broager Land, Egernsund en Kollund naar Padborg aan de Duits-Deense grens. De totale lengte van de route bedraagt 84 km. Wij liepen het 74 km lange traject vanaf Høruphav tot Padborg in 5 etappes, in lengte variërend van 9 tot 19 km. Dit gedeelte van de Gendarmstien is met het label ‘Leading Quality Trail – Best of Europe’ (zie verder) gecertificeerd.

Kwaliteitslabel

De Gendarmstien werd als eerste Deense wandelroute met het label ‘Leading Quality Trail – Best of Europe’. Dit label impliceert dat de route aan bijzonder hoge eisen voldoet: het staat voor attractieve wegen/paden, een grote landschappelijke verscheidenheid, gekruid met fraaie uitzichten, een ruim aanbod aan cultuurhistorische attracties, een uitstekende markering en dito infrastructuur (overnachting, gastronomie, transport enz.).

Het label werd in 2015 toegekend voor het 74 km lange traject van Høruphav tot Padborg. Als alles naar plan verloopt, zou ook het 10 km lange deelstuk op het eiland Als tussen Høruphav en Skovby in 2018 gecertificeerd worden.

Zwaarte van de Gendarmstien

De Gendarmstien voert door licht golvend terrein met geringe hoogteverschillen. Zelfs op de laatste etappe naar Padborg – op de officiële website zowaar als ‘bergetappe’ beschreven – komen de hoogste heuvels amper boven de 40 meter uit.

Moeilijkheidsgraad

De route biedt geen bijzondere moeilijkheden. De Gendarmstien voert voornamelijk over fraaie, goed onderhouden (bos)paden, soms direct over het strand. Korte stukken over strandkeien zijn iets lastiger.

Navigatie

De route is uitstekend gemarkeerd met het karakteristieke logo: een blauwe gendarme op witte achtergrond.

Beste tijd

Het Gendarmenpad kan in principe het hele jaar door worden gelopen, al heeft de periode van mei tot en met oktober uiteraard voordelen. In mei brengen bloeiende koolzaadvelden extra kleur in het kustlandschap, in de zomer lokt op vele plaatsen een duik in het zilte nat van de Flensburger Förde, in oktober trekken de loofbossen hun gouden jas aan.

Naar de Gendarmstien toe

• Auto
  De afstand Utrecht – Sønderborg bedraagt 635 km.
  De auto kan voor de duur van de wandeling worden geparkeerd in Høruphav (parkeerterrein bij de haven) of in Sønderborg: (openbaar parkeerterrein bij Hotel Comwell).
• Trein
  Utrecht – Sønderborg, reisduur ca. 10 uur, 4 keer overstappen, retour vanaf ca. € 100 p.p.

Vervoer ter plaatse

• Bus
  Om van Padborg naar Sønderborg terug te keren, kun je best gebruik maken van de bus: vanuit Padborg (station) rijd je met lijn 220 tot Kruså (busstation), vandaar verder met lijn 110 tot Sønderborg (busstation).
  Reisduur Padborg – Sønderborg (incl. overstappen in Kruså): ca. 1 uur en 15 min. Let op: op za en zo zijn er minder verbindingen. Een enkeltje Padborg – Sønderborg kost DKK 60 (ca. € 8) voor volwassenen en DKK 30 (ca. € 4) voor kinderen tot 15 jaar. Voor gezinnen bestaan interessante kortingen: tot 2 kinderen jonger dan 12 jaar reizen gratis in begeleiding van een volwassene. Kaartjes zijn bij de buschauffeur verkrijgbaar. Meer informatie omtrent dienstregeling en tarieven op sydtrafik.dk.
• Flextaxi
  Omdat het busnet in landelijke gebieden de voorbije jaren op vele plaatsen sterk werd gereduceerd, werd de Flextur of Flextaxi in het leven geroepen, een transportsysteem dat het midden houdt tussen bus en taxi. Flextur staat letterlijk voor ‘flexibele rit’. Het gaat hierbij in de regel om taxi’s, die door de overheid worden gesubsidieerd. De Flextaxi brengt je (binnen de gemeentegrenzen) snel en relatief goedkoop (ca. 50 % van het normale taxitarief) van A naar B. De dienst staat van 6 tot 24 uur ter beschikking. De basisprijs voor een rit bedraagt DKK 35 (ca. € 5). Is de rit langer dan 5 km betaal je voor iedere bijkomende kilometer DKK 7 (ca. € 1).Let op: transport met een Flextaxi dient tussen 8 en 20 uur en minimum twee uur van tevoren te worden gereserveerd bij Flextrafik:
  T: +45-76 60 86 08
  I: sydtrafik.flextrafik.dk (voor online-reservering)

Overnachten

Langs de Gendarmstien vind je een ruime keuze aan accommodatie, variërend van luxe hotels en comfortabele B&B’s tot mooi gelegen campings, al dan niet met campinghutten. Enkel op het schiereiland Broager Land is het aanbod wat schaarser. Langs (of in de buurt van) het Gendarmenpad liggen ook diverse natuurkampeerterreinen. Op deze piepkleine terreinen vinden in de regel 2 of 3 tenten een plaatsje. Het geboden comfort (toilet, stromend water) is minimaal. Kamperen is er gratis. De tent mag max. 2 nachten blijven staan.

Overnachtingen van de auteur:

• Hotel Comwell Sønderborg ****
  Strandvej 1
  DK-6400 Sønderborg
  comwellsonderborg.dk
  Groot businesshotel met comfortabele kamers, deels met uitzicht op de zee. Het ietwat kleurloze karakter van het hotel wordt gecompenseerd door de praktische ligging (amper 250 m van het centrum). Het ruime parkeerterrein bij het hotel is een pluspunt voor wie met de auto komt. Tweepersoonskamer met ontbijt vanaf DKK 878 (€ 118).
• Gammelmark Strand Camping
  Gammelmark 20
  DK-6310 Broager
  gammelmark.dk
  Moderne camping met een mooie ligging aan de Vemmingbund, een rustige inham van de Flensburger Förde. Van april tot begin oktober kun je er niet alleen terecht met een tent, maar ook overnachten in een cottage (voor 4-6 pers.), een caravan of een van de 3 kamers van de bijbehorende B&B. Tweepersoonskamer met ontbijt vanaf DKK 590 (€ 82); cottage vanaf DKK 350 (€ 48,50); caravan vanaf DKK 390 (€ 54); kamperen: DKK 75 (€ 10,40) p.p. + DKK 40 (€ 5,55) per standplaats.
• Benniksgaard Hotel ****
  Sejrsvej 101, Rinkenæs
  DK-6300 Gråsten
  benniksgaardhotel.dk
  Luxe hotel met golfterrein, uitgebreid wellness-aanbod en prachtig uitzicht op de Flensburger Förde. De kamers in de voormalige boerderijgebouwen bieden een fraaie combinatie van oud en nieuw. Tweepersoonskamer met ontbijt vanaf DKK 1.449 (€ 203).

ETEN, DRINKEN EN INKOPEN DOEN

In grotere plaatsjes zijn er meestal een of meer restaurants en/of een winkel. Ook campings en jachthavens beschikken vaak over een (kleinere) winkel en/of een café. Onderweg is er soms over grotere afstanden geen mogelijkheid om drinkwatervoorraden aan te vullen. Neem bij vertrek voldoende water mee. Water uit beken en fonteinen is in de regel niet drinkbaar.

Restauranttip van de auteur

• Restaurant Colosseum: restaurant-colosseum.dk
  Gezellig restaurantje aan de haven, gefrequenteerd door managers, arbeiders, studenten en toeristen. In een ongedwongen sfeer komen traditionele Deense gerechten op tafel. Stevige porties en goede prijs-kwaliteitverhouding. Een aanrader: Kong Frederiks livret, het ‘lijfgerecht van koning Frederik’. Deze stoofschotel van rundsvlees met whiskysaus, geserveerd met uien, rode biet en gekookte eieren, is dé specialiteit van het huis!

Cultuur

• Historiecenter Dybbøl Banke
  In het Historisch Centrum Dybbøl Banke word je geconfronteerd met een van de bloederigste hoofdstukken van de Deense geschiedenis. Films en een (rondleiding door een) nagebouwde schans schetsen een goed beeld van de slag bij Dybbøl en de levensomstandigheden van de soldaten aan het front. Meer informatie onder 1864.dk.
• Slot Sønderborg
  In de vertrekken van het ruim 800 jaar oude kasteel lopen diverse exposities over de geschiedenis van het kasteel en van Zuid-Jutland. De slag bij Dybbøl is ook hier een zwaartepunt. Meer informatie onder museum-sonderjylland.dk.
• Cathrinesminde Teglværk
  Dit museum herinnert aan de belangrijkste voormalige industrietak van Zuid-Jutland. Ooit waren rond de Flensburger Förde 70 steenbakkerijen actief, een groot deel ervan op het schiereiland Broager Land. De baksteenfabriek Cathrinesminde, die van 1732 tot 1968 in werking was, geeft met een intacte ringoven en diverse exposities inzicht in deze bijna geheel verdwenen nijverheid. Meer onder cathrinesminde.dk.
• Rumregatta
  Al meer dan een kwart eeuw lang lokt de internationale Rumregatta tijdens het hemelvaartweekend talloze historische zeilschepen naar de Flensburger Förde. De regatta is een van de grootste in haar soort in Noord-Europa. In mei 2017 namen meer dan 230 klassieke zeilschepen deel, voor het merendeel afkomstig uit Noord-Europa en het Oostzeegebied: kotters, schoeners, tjalken, galjassen enz. Vanaf het Gendarmenpad heb je een uitstekend uitzicht op de fraaie schepen, die met hun bruine zeilen op de Flensburger Förde voorbijvaren. Een streling voor het oog! Meer informatie onder rumregatta.de.

Dag 1: Høruphav – Sønderborg
Lengte: 9 km
Tijd: 2-3 uur
Deze korte etappe voert langs de zuidkust van het eiland Als. Vanuit Høruphav wandel je door het natuurgebied Trillen, een drasland met een rijk vogelleven. Vervolgens verder door de mooie loofbossen van het Sønderskov naar Sønderborg, de hoofdstad van het eiland Als. Trek hier zeker wat tijd uit voor een verkenning van de schilderachtige haven en de oude stad. Ook het Slot Sønderborg (zie cultuur) is een bezoek waard.

Dag 2: Sønderborg – Gammelmark Strand
Lengte: 12 km
Tijd: 3-4 uur
De tweede etappe voert rond de Vemmingbund, een schilderachtige inham van de Flensburger Förde. Net buiten Sønderborg voert de Gendarmstien door de Dybbøl Mark, nu een rustig, landelijk gebied met een vrij steile kust en bloeiende koolzaadvelden, maar in 1864 het toneel van een van de bloederigste veldslagen in de Deense geschiedenis. Om meer over de achtergronden te ervaren, is een ommetje naar de Dybbøl Mølle en het nabije Historiecenter Dybbøl Banke (zie cultuur) aan te raden. Aan het einde van de Vemmingbund is een café. Tijdens het laatste deelstuk van de etappe wandel je direct op het strand langs de ongerepte zuidkust van de inham.

Dag 3: Gammelmark Strand – Brunsnæs
Lengte: 18 km
Tijd: 5-6 uur
Deze etappe voert langs de kust van het Broager Land, een dun bevolkt schiereiland met een prachtige, vaak ruige kust. De Stensigmose Klint, een steile kust in het noordoosten, die tot 40 meter uit de zee oprijst, is vermoedelijk de mooiste kuststrook langs het pad – en populair bij fossielenverzamelaars. In het zuiden van het eiland loop je weer direct op het strand, aan de voet van een imposant klif. Let ten oosten van Kragesand op de kromgegroeide bomen, die een romantische ‘tunnel’ vormen, vaak beschreven als de Kærlighedstunnelen – letterlijk de ‘tunnel van de liefde’.

Dag 4: Brunsnæs – Stranderød
Lengte: 16 km
Tijd: 4-5 uur
Misschien heb je je wel eens afgevraagd waarom het strand in deze regio vol bakstenen ligt. Het antwoord op deze vraag krijg je in het westen van het Broager Land. Tussen Brunsnæs en Broager herinnert de baksteenfabriek Cathrinesminde (zie cultuur), nu een museum, aan een bijna geheel verdwenen industrietak, die de regio eeuwenlang tot bloei bracht. Tussen Broager en Egernsund voert de route door vrij dichtbevolkt gebied. De eenzame kuststrook tussen Rinkenæs en Stranderød is weerom een pareltje: verlaten steigers, vissersboten die op het water dobberen, een dot van een vuurtoren en kleine natuurgebieden zorgen voor veel afwisseling.

Dag 5: Stranderød – Padborg
Lengte: 19 km
Tijd: 5-6 uur
Tot Sønderhav volg je verder de schilderachtige kust. Tussen Sønderhav en Kollund voert de route door het binnenland. (Dit stuk kan eventueel met de bus worden overbrugd, 22 DKK p.p.). Voorbij Kollund wordt duidelijk waarom deze etappe de ‘bergetappe’ wordt genoemd. Aan het einde van het traject wordt de route heuvelachtiger en leidt over een reeks forse stuwwallen uit de laatste ijstijd. Een pareltje is het traject door het Kollund Skov, een uitgestrekt loofbos, dat mooie doorkijkjes op de Flensburger Förde biedt. Voorbij Kruså wacht nog een relict uit de ijstijd: het Tunneldal, een diepe kloof, uitgegraven door immense hoeveelheden smeltwater die door tunnels onder het ijs joegen. Het pad eindigt vlak bij het station van Padborg.

Kaart en gids

The Gendarme Path, uitg. Sønderborg Erhvervs- og Turistcenter, Åbenrå Turistbureau, Sønderborg Kommune & Åbenrå Kommune, schaal 1:30.000, DKK 55 (€ 7,50). Verkrijgbaar bij de VVV-kantoren in Sønderborg en Åbenrå.

Deens Verkeersbureau

VisitDenmark
3e Binnenvestgracht 23 P
2312 NR Leiden

Ter plekke

Destination Sønderjylland
Perlegade 48, 1. sal
DK-6400 Sønderborg

Sønderborg Tourist Office
Perlegade 50
DK-6400 Sønderborg