Huttentrektocht GR 20 Zuid op Corsica

Eeuwenlang leefden de Corsicanen, traditioneel een bergvolk, op het ritme van de transhumance, de jaarlijkse veetrek. Aan het eind van de lente trokken de herders met hun kuddes naar de zomerweiden in de bergen. Daar leefden ze vele maanden in bergeries, eenvoudige stenen hutten, waar ze bijvoorbeeld ook kaas maakten. Vandaag zijn er amper nog herders. En met de herders verdwenen de bergeries, die ooit overal in de bergen verspreid lagen. Slechts een paar bleven bewaard…

Grommende herders

De lange klim van het stationnetje van Vizzavona naar de Bocca Palmente ligt pas achter ons, wanneer in de schaduw van een paar oude beuken de Bergeries d’Alzeta opduiken. Een handvol stenen huisjes met zware muren, vuurrode ramen en deuren, de daken als bescherming tegen storm met stenen verzwaard. Nog puffend zakken we neer op een bankje, wanneer Marcus mij een por geeft: ‘onder die boom liggen twee kerels.’ Pas dan zie ik de getaande mannen die onder een beuk uitgestrekt liggen. Ha, twee herders aan het werk. Wanneer een derde man, met een geweer over de schouder, zich bij het duo vervoegt, waag ik mijn kans. Of ik de heren misschien even op de gevoelige plaat zou mogen vastleggen? Maar daar zijn de mannen duidelijk niet van gediend. ‘Non!’, gromt de man met het geweer nors en grijnst al zijn tanden bloot. Ik tel er exact drie. De vermoeidheid in onze benen is als bij toverslag verdwenen…

De storm slaat toe

Het pad slingert nu hoog boven het dal van de Fiumorbu verder naar het zuiden. Nog meer schaapskooien glijden voorbij. In de Bergeries de Traggette worden we met open armen ontvangen. Geen schietijzers hier, wel verse kaas. We keuvelen met de herders, drinken koffie en vergeten de tijd. Wanneer we weer op pad gaan, is het weer omgeslagen. Er zit een forse storm aan te komen. Tijdens de klim door het bos houdt hij zich nog gedeisd, maar op de ruige hoogten van de Bocca d’Oru barst de hel los. Keiharde windstoten jagen door de pas. De kracht van de mistral, een ijskoude noordenwind uit het Rhônedal, is verbijsterend! Twee Britten, die voor ons lopen, worden door een windvlaag verrast en als stroballen de elzen in gekegeld. Wow!

In Prati hebben we een huurtent geboekt. Maar aan kamperen valt niet te denken. Het gezicht van Jean-Jacques spreekt boekdelen. In het begin van de zomer had de huttenwaard 40 tenten. Elf werden in juli door de hagel gesloopt. En nu ‘ontfermt’ de orkaan zich over de overige. Wanneer we ‘s ochtends onze rugzakken weer oppakken, tel ik er nog twaalf, de rest hangt in de elzen te wapperen. De storm is intussen wel wat geluwd. En dat is maar goed ook: de GR20 kronkelt de volgende twee dagen over kammen en graten, soms langs diepe afgronden. Maar hij biedt ook schitterende uitzichten. In het oosten glinstert de zee, in het westen schuiven kleine bergdorpen voorbij: Palneca, Ciamannacce, Cozzano… Vanaf de Arête des Statues of ‘beeldengraat’, genoemd naar de grillige rotsformaties, die aan kolossale sculpturen herinneren, zijn soms de oost- en de westkust gelijktijdig te zien. Fe-no-me-naal!

Vervallen schaapskooien

Na de graten komt de GR20 tot rust op het Plateau du Cuscionu. Een eenzame hoogvlakte met schrale weiden, verspreide plukjes bos en koeien met kolossale horens. Met gemengde gevoelens staren we naar de vele verkoolde stammen. Bij onweer moet je hier niet zijn. En onweren doet het in de zomer vaak. Vooral in augustus rolt regelmatig de donder over de hoogvlakte, die ooit was bezaaid met tientallen bergeries. Maar met het verdwijnen van de veetrek zijn de meeste ook hier vervallen en overwoekerd door het maquis.

Ook de Bergerie de Croci, die in de jaren 1970 werd opgegeven, deelde dit lot. Tientallen jaren later ontfermde Jean-Louis Léandri, een varkenskweker uit Zicavo, zich over de ruïne. Steen voor steen bouwde hij de bergerie weer op en toverde ze om tot een gîte, een eenvoudige herberg, waar wandelaars terecht kunnen voor een bed en een omelet met brocciu of een bord eigengemaakte varkensworst en -ham.

Zijn varkens brengt Jean-Louis aan het begin van de zomer naar de hoogvlakte. Daar kunnen de dieren maandenlang naar hartenlust rondstruinen, in het bos een maaltje wortels, eikels of kastanjes bijeenscharrelen of genieten van een wellnessbad in een modderpoel. In oktober keren de varkens terug naar het dal, waar ze de laatste weken van hun bestaan met kastanjes worden verwend. ‘Zo krijgt het vlees zijn fijne smaak’, grijnst Jean-Louis, terwijl hij de deur van de voorraadkamer openzwaait, waar de coppa (karbonade van gedroogd varken), lonzu (gepeperde en gezouten varkensfilet) en figatellu (varkensworst) hangen te drogen.

De Bocca Stazzunara

Vanaf I Croci klimmen we gestaag naar de Monte Incudine (2.134 m). De GR20 liep tot 2011 pal over de top, werd in dat jaar omgeleid en voert nu over de Bocca Stazzunara rechts daaraan voorbij. Bij mooi weer is een ommetje naar de honderd meter hogere top een must, want hoewel niet de hoogste top van Zuid-Corsica, is de Monte Incudine door zijn geïsoleerde ligging wellicht de mooiste uitzichtberg in het zuiden van het eiland. In het noorden herkennen we de Monte Cinto, de hoogste berg van het eiland, in het zuiden verrijst het massief van de Aiguilles de Bavella, onze volgende bestemming.

Ezelsoren

De eilandbewoners noemen de graniettorens van Bavella omwille van hun spitse vorm vaak Cornes d’Asinao – de ‘ezelsoren’, onder rotsklimmers geniet het massief een uitstekende reputatie omwille van de vele prachtige klimroutes. Het pad kronkelt vanaf Asinao eerst hoog boven de rivier door lommerrijke dennenbossen, later door de hoge struiken van het maquis, en biedt regelmatig heerlijke doorkijkjes op de ‘ezelsoren’. Het ruikt naar hars en kruiden. Ergens in de diepte klatert een beekje, hagedissen gaan er ritselend vandoor.

Wanneer aan de overkant van de vallei de Col de Bavella opdoemt, rekenen we ons al rijk, maar dat is buiten de waard gerekend. Ineens galmt een harde donderslag tussen de bergen. Ik draai mij om en begrijp: boven het massief van de Monte Incudine is de hemel inktzwart gekleurd. Bliksemflitsen doorklieven de hemel, het gerommel komt akelig snel dichterbij, natuurlijk net nu wanneer het pad de kale rotsen induikt. Met spoed zetten we het op een lopen. Net als we de deur van de Auberge du Col de Bavella openzwaaien, gaan de hemelsluizen open.

Oude herderspaden

De volgende ochtend is van het onweer geen spoor meer te bekennen. Een felblauwe hemel spant zich over de gouden graniettorens, die in de ochtendzon schitteren. Reusachtige Corsicaanse dennen werpen lange schaduwen over de huizen van Bavella, het dorp onder de pas dat ooit werd gesticht door herders uit Conca, die hier vele jaren de zomer doorbrachten. In de kleine épicerie slaan we nog een paar worsten en een stokbrood in en gaan op pad.

De laatste etappe van de GR20 komt overeen met de eeuwenoude paden waarover ooit de herders uit Conca hun kuddes naar de bergweiden van Bavella leidden. De bergen worden stilaan lager, maar niet minder spectaculair, daarentegen eist de hitte in het maquis nu zijn tol.

We stoppen even bij de hut van Paliri voor een portie kaas met vijgenjam. Hééérlijk. We betreuren een beetje dat we hier niet hebben overnacht. Van alle hutten van de GR20 heeft Paliri wellicht de mooiste ligging. ‘De zonsopgang is niet te toppen’, steekt huttenwaard Jean-Baptiste van wal. ‘Op mooie dagen zie je van hier de eilanden Montecristo, Sardinië en Elba liggen, op koude, heldere dagen zelfs Livorno op het Italiaanse vasteland’, zegt hij, terwijl hij ons nog een portie kaas voorzet. Calvino zou het uitzicht op zijn vaderland vast bevallen hebben. En de kaas wellicht ook!