Huttentocht langs mountain bothies in het Lake District

De bothy cultuur

We – mijn Engelse vriendin Beth en ik - zijn aangekomen bij Dubs Hut. Een oude mijnwerkershut op zo’n 500 meter hoogte en een van de ruim 100 ‘mountain bothies’. Simpele, gratis onderkomens voor wandelaars, te vinden in de meest afgelegen gebieden van Engeland en Schotland. Het zijn oude mijnwerkershutjes, herdershuisjes of boerderijen die, soms al honderden jaren geleden, verlaten zijn door de bewoners. Sinds de jaren zestig worden ze onderhouden door vrijwilligers van de Mountain Bothy Association. Wandelaars van over de hele wereld, zoals ook Tim en Betty, het Amerikaanse stel dat ons nu begroet, hebben inmiddels de bothy cultuur ontdekt. Tim en Betty hebben al een paar van de meest uitdagende wandelroutes in Noord-Amerika gelopen, zoals de 4265 km lange Pacific Crest Trail. Maar zoiets als de mountain bothies zijn ze nergens anders tegengekomen. Elders bestaan er wel trekkershutjes, maar in Noorwegen heb je bijvoorbeeld een sleutel nodig en in Nieuw-Zeeland zijn ze lang niet zo goed in kaart gebracht en onderhouden.

Beland in een Pinterest-album

Het interieur van Dubs Hut is simpel, maar schoon en verwelkomend. De vloer van de enige ruimte is gelegd met stenen tegels en tegen de wand staat een metalen houtkachel. Er zijn een tafel, een paar stoelen en in het midden van de ruimte een houten platform voor slaapmatjes. Achter de vier ramen bevindt zich echter het meest luxueuze aspect van de hut, het uitzicht: groene bergtoppen tot waar het oog reikt. In de vensterbank liggen naast het gastenboek spullen die door andere wandelaars zijn achtergelaten. Een kaartspel, twee blikken hotdogs, Yorkshire thee en bouillonblokjes.

Betty en Tim maken plaats voor onze matjes en rugtassen, en Tim doet, terwijl hij nieuw hout op het vuur legt, een mededeling: ‘Als jullie water uit de beek willen halen, loop dan ietsje verder stroomopwaarts. Onderaan ligt een dood schaap.’

Terwijl we ons installeren in het hutje, en onze slaapzakken om ons heen wikkelen, denk ik terug aan het begin van onze reis. Het is namelijk al onze vierde dag op zoek naar een paar van de mountain bothies in de Lake District. We begonnen onze tocht bij Mosedale Cottage, het meest afgelegen hutje van dit gebied. Met een busje reden we erheen vanuit Bristol, en omdat we in het donker aankwamen besloten we de eerste nacht door te brengen in de achterbak op onze matjes. Veel van de bothies liggen namelijk op kilometers wandelen van de autoweg. Wanneer we ’s morgensvroeg de achterdeuren van ons busje van binnenuit openden, leken we wel in een Pinterest-album te zijn beland. Onze voeten, nog gewikkeld in slaapzak, staken af tegen een achtergrond van grasland en bergen. Uit onze emaillen koffiekoppen stegen geurige stoomwolkjes omhoog. Op het kronkelende pad, dat vanaf de auto de bergen in liep, kwamen drie mensen in kleurrijke regenpakken aangewandeld. Ze staken hun hand naar ons op: ‘We hebben wat brandstof in de bothy laten staan, mochten jullie daarheen gaan!’

Meer dan drieduizend vrijwilligers

Alan Ainscough, Neil en Samantha Fairfurst bleken niet enkel fervente wandelaars maar ook drie van de vrijwilligers die de bothies jaarlijks onderhouden. Dat de meer dan honderd berghutjes en verlaten boerderijen er zo mooi bij blijven staan, komt namelijk door de inzet van de meer dan drieduizend vrijwilligers en de toegewijde beheerders van het land, waarop de huizen staan. Dubs Hut – waar we later belandden – is zo officieel eigendom van het leisteenmijnbedrijf Honister Slate Mine Company. Maar er zijn ook bothies die aan ministeries toebehoren. Zoals de Kaervaig bothy, een witgepleisterd huisje direct aan het witte zandstrand van een bergbaai, dat op defensieterrein ligt. En zelfs Koningin Elizabeth heeft een eigen hut: de Gelder Shiel Stable in de oostelijke Schotse Hooglanden.

‘Vorig jaar hebben we geholpen met het inbouwen van nieuwe slaapplatforms en ook brengen we elk jaar oud en nieuw door in de bothy,’ zegt Neil. ‘Zelfs als er sneeuw ligt lopen we de kilometers door de bergen erheen. Maar wij zijn gek!’

De huisjes bevinden zich volgens het drietal op de mooiste, meest afgelegen plekken in de natuur en je hebt er de meest bijzondere ontmoetingen. In de Bothyregels staat namelijk dat je, zolang er plaats is, alle andere reizigers ook binnen moet laten in het huisje. Laatst brachten Samantha, Neil en Alan zo een nacht door met muzikanten. ‘Ze hadden banjo’s bij zich en toverden een fles whiskey op tafel,’ vertelde Samantha na. ‘Dat werd een onvergetelijke avond bij het haardvuur. Net een film…’

Bijzondere ontmoetingen

We vroegen de groep welke kant we op moeten voor Mosedale Cottage. De bothy is niet op Google Maps aangegeven en ook wandelinstructies zijn moeilijk te achterhalen. ‘Daar!’ wees een van hen met de vinger richting de velden. We zagen geen pad. Alleen maar heuvels en hoog gras, en keken hem vragend aan. ‘Ja, daar. Zo’n vier kilometer die kant op.’

In Mosedale Cottage ondervonden ook wij voor het eerst dat de bothies het toneel zijn voor bijzondere ontmoetingen. We deelden een kop koffie met een motorist en zijn zoon, die op een lange tocht op hun crossmotoren een stop maakten bij de hut. Later schuilden we voor de regen met Warren, een fabriekswerker die in zijn vrije tijd YouTube-filmpjes maakt over wandelen, zijn vriendin en hun twee schoothondjes. De schoothondjes – en Warren en zijn vriendin – hadden al 16 kilometer in de benen zitten.

Dat de mountain bothies uniek zijn, weten ook Leonard Fintelman en Martine Kramer. Dertig jaar geleden ontdekte het Nederlandse stel bij toeval een van de bothies, tijdens een wandeling door de Schotse Hooglanden. ‘We zagen een mooie, vlakke plek om onze tent op te zetten voor de nacht’, herinnert Fintelman zich. ‘Maar toen we dichterbij kwamen, ontdekten we dat daar een huisje stond. We gingen er naar binnen en vonden een gastenboek en een bordje aan de muur met de bothy code, de regels voor het gebruik van het huisje: ruim je eigen afval op, maak altijd plek voor andere wandelaars, respecteer de natuur…’

Toen Fintelman en Kramer eind jaren tachtig van het bestaan van de Mountain Bothy Association leerden, was de huttenlijst nog geheim. Kramer: ‘De locatie van een hut was iets dat fanatieke wandelaars alleen onderling deelden.’ Inmiddels zijn alle bothies op de website in kaart gebracht. En ook het verschijnen van de gids The Scottish Bothy Bible in 2017 heeft meegeholpen aan de bekendheid van de trekkershutjes. Als vakantieverblijf zijn de hutten echter niet bedoeld en ook overdadige luxe moet je als wandelaar niet verwachten.

Fintelman en Kramer behoren sinds een paar decennia ook tot de vrijwilligers, die de hutjes onderhouden. Om het jaar doen ze (tegenwoordig samen met hun tienerzoons) mee met een zogeheten work party, waarbij een groep van zo’n vijftien vrijwilligers een paar dagen naar een van de huisjes gaat om te repareren en verbouwen. Dat de kroonprins tijdens zo’n work party bij Gelder Shiel Stable een oogje in het zeil komt werpen, is volgens Fintelman niet ongebruikelijk.

Vandalisme of ander soort misbruik van de hutjes komt volgens Fintelman niet veel voor. ‘Misschien ligt het aan het feit dat veruit de meeste van de bothies in zulk onherbergzaam gebied liggen. Je moet vaak minstens vier kilometer door de bergen lopen, om er te komen. Dat is niet aantrekkelijk voor iemand die er slechts op uit is om een feestje te bouwen. Hier komen liefhebbers van de wildernis. Na een lange, soms barre wandeltocht ben je dankbaar voor dit warme onderdak en geef je daar ook graag iets voor terug.’
 

Barre weersomstandigheden

Dat je in barre weersomstandigheden terecht kunt komen tijdens een wandeltocht in Engeland, moet je dan ook niet onderschatten. Engeland is niet ver weg, maar het landschap en de omstandigheden verschillen drastisch met de natuur in Nederland. ‘Sommige Nederlanders lijken te denken dat het een soort grotere Veluwe is, wanneer ze in Engeland gaan wandelen’, zegt Kramer, die in een buitensportwinkel werkt. Maar waar je in Nederland eigenlijk altijd dichtbij de bewoonde wereld bent, ben je in de Engelse bergen als snel zonder mobiel bereik en kilometers van het dichtstbijzijnde huis. En dan is er nog het onvoorspelbare weer. ‘Ook wij kwamen zo eens in een sneeuwstorm terecht’, herinnert Kramer zich. ‘Bijna besloten we om in de sneeuw te overnachten, in onze bivakslaapzak. Tot we opeens ergens licht zagen branden.’ Wanneer je echter over de juiste wandeluitrusting beschikt, is een tocht in Engeland volgens het stel een must voor elke Nederlander die, niet ver van huis, een echte wilderniservaring wil opdoen.

In Dubs Hut worden ook wij de volgende ochtend middenin de stormwolken wakker. Al een paar uur hoor ik door mijn lichte slaap heen de wind janken. Achter het raam van de bothy is het egaal grijs. De bergen zijn niet zichtbaar en mijn telefoon is al sinds gisterenmiddag buiten bereik. We zetten koffie op ons gaspitje en eten een paar boterhammen, terwijl Tim en Betty vertellen over hun belevenissen op de ‘PCT’ (een koosnaampje voor de ruim 4300 km lange Pacific Crest Trail). We leren termen als ‘trail angels’ – mensen die langs de route stoppen om wandelaars een dienst te bewijzen zoals het uitdelen van eten, bieden van onderdak of gratis medische zorg en ‘yogi-ing’ – de praktijk van het ruilen van mooie verhalen tegen iets wat de verhalenverteller verlangt. Tim lacht. ‘Zo kun je bijvoorbeeld bij kampeerders, die een weekendje in hun luxetent inclusief versnaperingen langs de route staan, je heldhaftige verhalen delen en dan laten vallen dat je wel een moord zou doen voor een koud biertje.’

Wanneer de zon iets later voorzichtig doorbreekt, merken we dat we al twee uur lang levensverhalen aan het delen zijn. Het is misschien cliché, maar waar: op zo’n afgelegen plek ben je op elkaar aangewezen en je kan niet anders dan snel vrienden worden. We hijsen onze rugzakken weer op onze rug en zwaaien onze nieuwe kameraden uit. Door het wispelturige weer, over de kleine bergpaden en langs de duizenden, grazende schapen: op naar de volgende hut.  

Meer informatie

Een overzicht van alle bothies vind je op de website van de Mountain Bothies Association. Mocht je in Schotland, waar de meeste hutjes zijn, willen gaan bothieën dan is ‘The Scottish Bothy Bible’ van Geoff Allan een mooie gids. Met veel foto’s en gedetailleerde beschrijvingen van de routes naar de huisjes.
Voor wandeltochten in het Lake District zijn de boekjes van Alfred Wainwright je beste vriend. 

Wij reisden naar Engeland met de Eurostartrein vanaf Amsterdam Centraal. Kijk voor meer informatie over een bezoek aan Groot-Brittannië op de website van het verkeersbureau.