Mooie wandelgebieden in Duitsland

#Tip 1: Wandelen in het Teutoburgerwoud

Wanneer je bij Enschede de Nederlandse oostgrens oversteekt, doemt al snel het Teutoburgerwoud op. Een langgerekte, steile heuvelrug met uitgestrekte bossen en middeleeuwse vakwerkdorpjes, zoals Tecklenburg. De hoogste heuveltoppen halen een eerder bescheiden hoogte van net geen 450 meter. Verrassend zijn echter de spectaculaire zandsteenrotsen, zoals de Externsteine, die hier en daar hoog boven het bos uittorenen.

Dwars door het Teutoburgerwoud loopt één van Duitslands bekendste langeafstandspaden: de Hermannshöhen. Een prachtige kamroute, genoemd naar de Cherusk Hermann, die, aan het hoofd van een leger van Germaanse stammen, drie Romeinse legioenen wist te verslaan. De 220 kilometer lange wandelroute werd in 2004 officieel geopend en bestaat uit een combinatie van twee traditionele routes, de Hermannsweg en de Eggeweg. De route begint in Rheine (Münsterland) en eindigt in Marsberg (Sauerland).

Een alternatief voor liefhebbers van kamwegen en uitzichttorens is de Ahornweg, die een achtvormige lus van 100 kilometer door het Natur- und Geopark TERRA.vita beschrijft.

#Tip 2: Wandelen in Sauerland

Het Sauerland is één van de meest geliefde wandelstreken van Duitsland en ligt bovendien op slechts 2,5 uur rijden vanaf de grens bij Arnhem. Deze bosrijke, heuvelachtige en dunbevolkte streek in het zuidoosten van de deelstaat Noordrijn-Westfalen is dan ook een uitstekende bestemming om even een paar dagen bij te tanken in een heel andere omgeving.

Geologisch gezien omvat het Sauerland het noordoostelijke deel van het Rijnlands leisteenplateau. Het is het grootste en hoogste middelgebergte tussen Rijn en Wezer. De hoogste toppen bevinden zich in het Rothaargebirge, in het zuiden van het Sauerland. Over de hoofdkam van dit bergachtige gebied, vaak getypeerd als het ‘land van de duizend bergen’, verloopt de beroemde Rothaarsteig alias ‘Weg der Sinne’, een langeafstandswandelroute van 155 kilometer, die Brilon met Dillenburg verbindt. Het hoogste punt van de route is de 843 meter hoge Langenberg, het ‘dak’ van het Sauerland.

#Tip 3: Wandelen in de Eifel

Vanuit Zuid-Limburg duik je via Aken zo de Eifel in. Een veelzijdiger middelgebergte om te wandelen vind je in Duitsland amper. Het wandelaanbod is dan ook immens, om het even of je verkiest door de weidse beukenwouden van het Nationaal Park Eifel te struinen, op avontuurlijke paden de zandsteenrotsen van de Teufelsschlucht te bedwingen of de diep ingesneden zijdalen van de Moezel te verkennen. En wie smelt niet meteen bij de blik in de maren, de ‘blauwe ogen van de Eifel’?

De Eifel is een dunbevolkte streek met een grote landschappelijke variatie en veel bijzondere natuur. De hoogste top van het gebied, geologisch gezien een deel van het Rijnlands leisteenplateau, is de Hohe Acht (747 m), een verweerde vulkaankegel uit het tertiair. De bekendste langeafstandswandeling is de 313 kilometer lange Eifelsteig van Aken naar Trier.

Om je verder op pad te helpen, hebben we de streek zeer uitgebreid beschreven voor wandelaars, met tips voor mooie standplaatsen en routes. Dwars door de ongerepte natuur van het Nationaal Park Eifel voert bijvoorbeeld de 85 kilometer lange Wildnis-Trail. Diep ingesneden dalen en stoere burchtruïnes typeren het Lieserpfad, een populair pad in de Vulkaaneifel. En voor wijnliefhebbers is er de Ahrsteig, een 108 kilometer lange route door het Ahrdal.

#Tip 4: Wandelen in het Thüringer Woud

Het Thüringer Woud is een bijna 1.000 meter hoog middelgebergte in het zuidwesten van de deelstaat Thüringen. Het is een bosrijk, kamgebergte met ronde leisteenruggen en wilde klippen van porfier (een vulkanisch gesteente), dat de zuidgrens van de voormalige DDR vormde. Strikt genomen beperkt het Thüringer Woud zich tot een 70 kilometer lang en ca. 20 kilometer breed gebied tussen Eisenach en Ilmenau. In ruimere zin omvat het ook delen van het Thüringer leisteengebergte. Samen vormen ze het Natuurpark Thüringer Wald, een beschermd natuurgebied van 2.082 km², dat komt overeen met de oppervlakte van de provincie Limburg. Het natuurpark is het grootste van Thüringen, dat met één nationaal park, twee Unesco-biosfeerreservaten en vijf natuurparken niet voor niets het ‘Groene Hart van Duitsland’ genoemd wordt.

De ruggengraat van het Natuurpark Thüringer Wald is de fameuze Rennsteig. Deze 170 kilometer lange kamweg begint in Hörschel (bij Eisenach) en eindigt in Blankenstein (vlak bij Beieren). De Rennsteig is niet alleen de oudste maar ook de populairste langeafstandswandelroute van Duitsland. Hij trekt jaarlijks 100.000 wandelaars.

Een korter, wat minder gefrequenteerd, maar pittig alternatief biedt de Gipfelwanderweg, een traject van 30 kilometer langs de hoogste kammen. Het pad voert in twee dagen langs zeven toppen die naar de 1.000 meter grijpen.

#Tip 5: Wandelen in de Harz

De Harz (van het Middelhoogduitse Hart = ‘bergwoud’) is het noordelijkste middelgebergte van Duitsland. Het bestaat uit de Oberharz (in het westen) en de Unterharz (in het oosten). In de Hochharz, het meest oostelijke deel van de Oberharz, liggen de hoogste toppen, waaronder de Brocken (1.141 m). De Unterharz is duidelijk lager en haalt hoogten tot ca. 400 meter. De Hochharz is dicht bebost, met beuken in lagere gebieden en naaldwoud in hogere delen. De Unterharz bestaat vooral uit landbouwgebieden en gemengd bos.

Rond 10 % van de Harz is beschermd binnen het Nationaal Park Harz (247 km²). Tot 1990 verliep dwars door het park de grens tussen Oost- en West-Duitsland. Het nationale park bestaat voor 97 % uit sparren- en beukenbossen, voor het overige uit hoogveengebieden en ruige granietrotsen. De geïsoleerde ligging in het verder vrijwel vlakke Noord-Duitse landschap beïnvloedt ook het klimaat. Op de hoogste toppen waait het vaak hard, op de Brocken werden in 1984 windsnelheden tot 263 km/h gemeten! Maar die geëxponeerde ligging biedt ook voordelen. Zo staat de Harz bekend om zijn onbelemmerde verre uitzichten. Omdat het gebergte als een soort vangnet voor neerslag fungeert, is het bovendien in de winter een behoorlijk sneeuwzeker gebied.

De bekendste wandelroute is de Harzer-Hexen-Stieg die in oost-westrichting dwars door de Harz voert, van Osterode in het westen via de Brocken tot Thale aan de noordoostrand van het middelgebergte. De 97 kilometer lange route bestaat uit 5 of 6 etappes en werd in 2008 door het vakblad Wandermagazin verkozen tot ‘Duitslands mooiste wandelroute’.

Maar de Harzer-Hexen-Stieg is niet de enige LAW. Er is bijvoorbeeld ook de Selketal-Stieg (75 km), die van Stiege naar Quedlinburg door de Unterharz kronkelt. Langs de Harzer Grenzweg (100 km), die in noord-zuidrichting door de Hochharz voert, stuit je regelmatig op sporen van het ‘IJzeren Gordijn’.

#Tip 6: Wandelen in het Zwarte Woud

Het Zwarte Woud is het grootste middelgebergte van Duitsland. Het is tevens het grootste bosgebied van onze oosterburen. Je kunt er eindeloos dolen door duizenden hectaren statige naaldwouden, zonder dat het ooit saai wordt. Want juist te voet ontdek je de vele geheimen en verrassingen die dit soms mysterieuze woud te bieden heeft. Op de woeste hoogten rond de toppen van Feldberg (met 1.493 meter het ‘dak’ van het Zwarte Woud), Belchen of Hornisgrinde hoor je niet zelden de lokroep van het auerhoen. In de romantische dorpjes in de dalen tikken de koekoeksklokken, die hier nog steeds op ambachtelijke wijze worden gemaakt. Op vele plaatsen kun je smullen van de Schwarzwälder Kirschtorte, de traditionele kersentaart van het Zwarte Woud. Of genieten van een glaasje schnaps bij zo’n originele Schnapsbrunnen.

Er zijn redenen genoeg om niet zomaar aan het Zwarte Woud voorbij te rijden. Maar de belangrijkste: je kunt hier élk seizoen afwisselende en prachtige wandelingen maken, van iedere moeilijkheidsgraad. Er is keuze te over: zo telt het Zwarte Woud alleen al 23 langeafstandswandelroutes. Asjeblieft!

Een klassieker is de Westweg (288 km), die van Pforzheim naar Bazel leidt. Deze route is veruit de bekendste van de regio en doorkruist het Zwarte Woud in noord-zuidrichting, net als de Mittelweg (230 km) en de Ostweg (240 km). Twee andere pareltjes die niet onvermeld mogen blijven, zijn de Schluchtensteig (119 km) in het zuiden en de Murgleiter (111 km) in het noorden van het Zwarte Woud.

Om je verder op pad te helpen, maakten we een zeer uitgebreide streekbeschrijving over het Zwarte Woud speciaal voor wandelaars.

#Tip 7: Wandelen op de Schwäbische Alb

De Schwäbische Alb is een middelgebergte in het zuidoosten van de deelstaat Baden-Württemberg. Het gebied kan ruwweg worden omschreven als een 200 kilometer lange, tot 40 kilometer brede hoogvlakte, doorsneden door diepe dalen. De hoogste top, de Lemberg, komt net boven de 1.000 meter uit. Buiten Duitsland is de Schwäbische Alb nog weinig bekend, maar het gebied zelf bezit een bloeiende wandelcultuur. De Schwäbischer Albverein (SAV) is een van de oudste wandelverenigingen van Duitsland én de grootste van Europa.

Wandelaars vinden op de Schwäbische Alb een grote variatie van landschappen, van hoogvlaktes met geurige bloemenweiden tot steile hellingen met beukenbossen, die in de herfst een gouden jas aantrekken. Imposant is echter vooral de Albtrauf, de spectaculaire noordrand van de Schwäbische Alb, die als een 200 kilometer lange muur boven het zacht glooiende Albvorland uitstijgt en talrijke mooie uitzichten op het Albvorland biedt. De Albtrauf vormt ook het decor voor een van de mooiste wandelroutes van Duitsland, om niet te zeggen van Europa: de Albsteig. Deze langeafstandsroute van Donauwörth naar Tuttlingen biedt 350 kilometer wandelplezier en verbindt de mooiste plekjes van de Albtrauf – van de Burg Hohenzollern en het sprookjeskasteel Lichtenstein tot de waterval van Urach.

#Tip 8: Wandelen in de Duitse Alpen

Slechts een klein deel van de Alpen ligt op Duits grondgebied, maar het is wel een zeer indrukwekkend deel. De overgang van een zacht glooiend frisgroen weidelandschap naar de grillige bergreuzen van kalksteen verloopt heel abrupt. De Duitse Alpen of Beierse Alpen, zoals ze ook worden genoemd, vormen grofweg de grens tussen de Duitse deelstaat Beieren en Oostenrijk (Tirol). Opvallend zijn de vele helderblauwe meren die aan de voet van de bergen liggen. Deze meren bleven achter na het terugtrekken van de ijstijdgletsjers. Daarnaast vind je hier vele watervallen en Schluchten, smalle kloven uitgehold door schuimende bergbeken. Wie boven de bossen en almweiden uitstijgt, komt terecht in een ruige omgeving met steile, grillige kalksteentoppen, waar wandelen al snel overgaat in klimmen en klauteren. De Duitse Alpen zijn bezaaid met spannende klettersteigroutes of via ferrata’s.

Bij wandelaars populaire bergketens zijn bijvoorbeeld de Allgäuer Alpen en de Berchtesgadener Alpen met de beroemde Watzmann (2.713 m). Of het Wettersteingebirge met de hoogste top van Duitsland, de Zugspitze (2.962 m), die op de grens met Oostenrijk ligt.

#Tip 9: Wandelen op de Hunsrück

De Moezel scheidt de Eifel van de Hunsrück, nóg een mooi wandelgebied. Dit 100 kilometer lange en tot 35 kilometer brede middelgebergte, dat zich uitstrekt tussen de rivieren Moezel, Nahe, Saar en Rijn, is net als de Eifel een onderdeel van het Rijnlands leisteenplateau. En net als in de Eifel waren ook hier in een grijs verleden ook vulkanen actief.

De Hunsrück bestaat uit een reeks dichtbeboste, tot 800 meter hoge kwartsietruggen. Daartussen liggen open velden, gemengde bossen, rivieren, vakwerkdorpjes en kastelen. Tot in de jaren 1950 werd in de Hunsrück op grote schaal leisteen gedolven. Rond Idar-Oberstein werden edelstenen zoals agaat, amethist en bergkristal gewonnen en geslepen. Vandaag is de Hunsrück een dunbevolkt gebied met weinig industrie – ideaal voor wandelaars.

Populair is vooral de Saar-Hunsrück-Steig. Deze langeafstandsroute van 410 kilometer, die grotendeels binnen de grenzen van het natuurpark Saar-Hunsrück ligt, voert in 27 etappes van Perl aan de Moezel via het edelsteencentrum Idar-Oberstein naar Boppard aan de Rijn. Highlights van de route zijn de Erbeskopf (816 m), de hoogste top van de Hunsrück, de Keltische ringwal van Otzenhausen en de hangbrug Geierlay, een spectaculaire voetgangershangbrug, die 100 meter boven een zijdal van de Moezel zweeft. Een 47 kilometer vertakking van de Saar-Hunsrück-Steig eindigt in Trier (centraal station).

#Tip 10: Wandelen in de Sächsische Schweiz

De Sächsische Schweiz (Saksisch Zwitserland) ligt in het zuidoosten van de Duitse deelstaat Saksen, op ongeveer dertig kilometer van de stad Dresden. De Sächsische Schweiz is het Duitse gedeelte van het Elbsandsteingebirge, een middelgebergte, dat zich in Tsjechië voortzet in de Böhmische Schweiz. In deze spectaculaire omgeving vind je alles wat een echt gebergte ook heeft, maar dan in het klein: diepe ravijnen, tafelbergen, eenzame rotsnaalden en scherpe kammen van zandsteen. Een prachtig wandelgebied met wandelroutes op allerlei niveaus. Ook ideaal met kinderen.

Een bekende langeafstandswandelroute is de Malerweg. Deze volgt het spoor van romantische schilders als Caspar David Friedrich, die het landschap van de Sächsische Schweiz in de achttiende en negentiende eeuw beroemd maakten. De route start in Liebethal (bij Dresden) en verloopt via de Bastei, het slot Hohnstein, Bad Schandau en de rotsboog Kuhstall naar Schmilka, steekt hier de Elbe over en voert ten zuiden van de rivier via de Pfaffenstein en de vesting Königstein terug naar Pirna, een voorstad van Dresden. Een traject van 112 kilometer langs alle hoogtepunten van de Sächsische Schweiz.