Wandelen op de Faeröer eilanden

Het gebied

De Faeröer zijn schitterend, maar er rondtrekken is een onderneming waar je tijd, waterdichte regenkleding, geduld en een goed humeur voor nodig hebt. Geduld en tijd omdat door het weer ferry's en heli's lang niet altijd varen en vliegen volgens schema en je je plannen moet aanpassen, wijzigen of uitstellen - niet voor niets worden de Faeröer Land of Maybe genoemd. Een regenpak omdat het 280 dagen per jaar nat en/of mistig is, een goed humeur vanwege al het voorgaande. Maar, zelfs bij twijfel: gaan! Het land is schitterend. Stil, groen, ruig, omspoeld door de zee die nooit verder is dan 5 kilometer en met een licht dat nauwelijks te omschrijven is. Op Pad bezocht de fraaie Faeröer in de zomer van 2012 en maakte 6 dagtochten op zes van de achttien eilanden.

Het landschap

De Faeröer zijn 55 miljoen jaar oud en opgebouwd uit lagen vulkanisch basalt. Met fracties van millimeters per jaar wordt de westkust van de eilanden uit zee 'getild' en de oostkust neerwaarts gekanteld, waardoor de westkant veel hoger en steiler is dan de oostkant. Volgens een legende zijn de Faeröer de restjes aarde die het Opperhoofd na zijn schepping onder zijn nagels vandaan peuterde en in zee liet vallen, 18 brokstukken in totaal, bij elkaar niet groter dan de provincie Utrecht. Heel hoog zijn de bergen niet, hoogste top is die van de Slaettaratindur, 882 m. Beschutting is schaars. Bijna alle bomen zijn gekapt en het kale grasland wordt nu begraasd door 70.000 schapen die jaarlijks 50 ton aan wol opleveren.

Het klimaat / beste tijd

De Faeröer Eilanden worden wel 'The Land of Maybe' genoemd. Het ritme van de dag wordt bepaald door mist, regen en wind. Morgen wandelen? Misschien wel, misschien niet. Maar, één dag zon maakt minstens een week regen weer goed. Die zon schijnt het meest in de maanden juli en augustus waarbij de temperaturen gemiddeld rond de 10 graden liggen (maar uit de wind kunnen oplopen tot 20 graden) en de hoeveelheid regen relatief weinig is, daarna snel oplopend in september, met januari, oktober, november en december als natste maanden, hoewel de temperatuur niet onder 0 zakt. En dan nog die wind. Het kan flink waaien: honderden kilometers rondom de achttien eilanden geeft de Atlantische wind vrij spel. Beste site voor weerbericht: www.yr.no.

Wandelen op de Faeröer

Pas sinds 90 jaar zijn er asfaltwegen en auto's op de Faeröer. Voor die tijd ging men te voet over de paden die de verbinding vormen tussen dorp en dorp en tussen dorp en kust/haven. Over die paden - echte gebruikspaden - wandel je nu. Er zijn geen gemarkeerde routes. Hier en daar wijzen steenmannen de weg. Navigeren doe je met kaart en kompas. Er zijn topokaarten 1:20.000 te koop, per eiland heb je meerdere kaarten nodig, per stuk kosten de kaarten ongeveer € 10,-. Wat volstaat voor de in dit artikel genoemde routes is de topografische atlas 1:100.000 (zie onder Kaarten en gidsen).
Bussen verbinden de belangrijkste uitvalsbases, waar je vaak ook een hostel of camping vindt. Met een huurauto ben je flexibel. Grote spelbreker voor de uitvoering van je plannen is het weer. Tip: plan je reis niet te krap, de kans dat je vanwege het weer je plannen moet wijzigen of uitstellen is groot. Wees dus voorbereid op mist en regen, zorg voor waterdichte en warme droge kleding, neem voldoende eten/drinken mee, draag kaart en kompas bij je en zorg dat je ermee kunt werken. Informeer je steeds goed over het weer ter plekke en pas je route aan aan het weertype: ga niet de Slaettaratindur op of een kliffenwandeling maken als er mist op komst is.

Hoe zwaar zijn de wandelingen?

De paden zijn soms steil en moet je  klimmen en klauteren, maar nooit lang. Soms zijn er glibberige passages en lopen de paden dicht langs de kust met steile  kliffen. Guur weer kan het dan extra zwaar maken. Op sommige routes kun je beter geen last hebben van hoogtevrees hebben.

Ernaartoe en vervoer ter plekke

Ernaartoe
Vliegen op Sørvagur (eiland Vágar) met tussenstop in Kopenhagen.
Schiphol - Kopenhagen: ca 1,5 uur vliegen; Kopenhagen - Sørvagur ca 1 uur vliegen, prijzen vanaf 2200 DKK (ca € 300). Maatschappij: Atlantic Airways, de nationale vliegmaatschappij van de Faeröer, zie www.atlantic.fo.

Alternatief: met de veerboot vanaf Hirthals, Jutland (Denemarken), o.a. mogelijk met www.aferry.nl.

Vervoer ter plekke
De eilanden zijn verbonden met tunnels, bruggen en veerboten. Een huurauto is handig. Op het vliegveld kun je een timetabel kopen van alle ferries. Site met de ferrie-verbindingen: www.ssl.fo. Waarschuwing voor toeristen: All tourists should note that it is advisory to check before you travel as all routes are subject to change. Please call 00 298 343030 before your journey.
 

Accommodatie

Enkele hotels, jeugdherbergen (www.hostels.fo) en campings. Een overzicht van de accommodatie vind je op www.faroeislands.com. De hostels (vaak met kampeerterreintje) liggen op handige uitvalsplekken.

Eten/drinken

De grotere plaatsen hebben een supermarkt, sommige met uitgebreid assortiment aan voedzaam eten: volkorenbrood, energierepen, gedroogde vruchten. Prijzen liggen boven die in Nederland.

Tip: het populairste is Nest, ligt tussen vliegveld en Sorvagur. Meer snackbar dan restaurant, maar aardige bediening, en lekkere pizza's voor niet al te veel geld.

Bijzonder is ook Matstova hjá Elisabeth in Viðareiði op eiland Vidoy, in de buurt van Enniberg. Een restaurant aan huis waar Elisabeth kookt. Ze serveert ook guillimot, puffin en walvis. Op verzoek krijg je een lekker vegamaaltje, groenten en aardappelen. Geen haast hebben.Sjiek, redelijk sfeervol en duur is Hereford in Klaksvik.

Van dag tot dag, wandeltochten per eiland

Op Pad liep zes dagtochten tussen de 12 - 24 km op 6 (van de 18) eilanden: Streymoy, Kunoy, Fugloy, Suđuroy, Eysturoy en Vágar. Enkele van die routes vind je terug in de folder Walking The Faroe Islands, dat door het Faeröer Toeristenbureau wordt uitgegeven en te downloaden is via http://www.visitfaroeislands.com/

NB: De beschrijvingen zijn ter inspiratie en zeker niet geschikt om als enige route-aanwijzing te gebruiken. Plan je tochten met behulp van de 1:100.000 kaarten en neem kompas altijd mee.

 

Eiland Streymoy
Van Tórshavn naar Kirkjubøur vv over de 351 m hoge Kirkjubøreyn.

Startpunt in zuidwest Tórshavn bij inforbord (vlakbij bushalte). Het pad klimt over flauw stijgende westhelling van de 351 m hoge Kirkjubøreyn. Aan de andere kant ligt Kirkjubøur, een dorp met een handvol huisjes op meesleurafstand van de golven. Je daalt erheen af via een pad gemarkeerd door steenmannetjes.
Terug: over oostflank Kirkjubøreyn. Begin terugweg is lastig te vinden: loop vanaf de kerk terug over de asfaltweg bijna het dorp uit. Net voor de laatste huisjes zie je aan rechterhand, hogerop op berg, rode paaltjes. Via prive-moestuintjes (er was ooit doorgang) en over afrastering kom je bij die paaltjes die je de helling op voeren. Eerst steil zigzaggend door het gras, later blokkenterrein. Bovenop met stenen bezaaide vlakte schuin links aanhouden, waar je door hekje stapt, een soort niemandsland in. Vervolgens de steenmannen volgen die min of meer de weg aangeven over de vlakte. In blokkenveld / grasland steil afdalen, waarna je uitkomt bij voetbalveld. Schuin links aanhouden en via pad door grasland terug naar auto. Afstand: ca 12 km
Zwaarte: 3 (door wind, stenen en steil klauteren/afdalen)
Opmerking: Kirkjubøur is bekend om de onafgebouwde kathedraal en het smokehouse, een groot houten huis met trekgat bovenin dak. Dit is de ruimte waarin men vroeger leefde, vuurtje stookte, eten bereidde, dieren hield en dieren slachtte. Al 18 generaties lang woont dezelfde familie er. Vroeger was Kirkjubøur de residentie van de bisschop. In die tijd (rond 1000) woonden er 400 mensen in het dorp, 10% van het totaal op de Faeröer. In het smokehouse hangen allerlei historische (jacht)attributen aan de wand.

 

Eiland Kunoy
Langs de kust van Haraldssund naar Skard v.v.

Wandeling langs de oostkust van eiland Kunoy, ook bij slecht weer goed te doen. Start in de haven van Haraldssund. Einde haven houdt asfalt op. Daar moet je over wat hekjes klimmen. Nergens staat een bordje, maar toch is dit de route. Je loopt op ca 40 m hoogte boven zee. Rechts van het pad klotst die in de diepte tegen de rotsen, links een heuvelrug, de ruggengraat van het eiland. Reken bij/na regen op veel riviertjes die je moet oversteken - sommige meer dan 10 meter breed, waarbij je moet schuifelen over glibberige stenen. Aan overzijde zee-arm ligt groene heuvelrug, magisch mooi landschap. Het pad is een nauwelijks zichtbaar eenvoetspaadje door het gras. Gestapelde grofstenen halfronde muurtjes zijn verzamelplaatsen turf of schuilplaatsen voor vee. Het pad eindigt bij de resten van het dorp Skard. Je vindt er een rood hutje met huttenboek en een uitzicht om van te watertanden. Terug over hetzelfde pad.
Afstand: ca 12 km
Zwaarte: 2 (horizontaal pad, glibberige rivieroversteken, steile afgrond)
Opmerking: Ook goed te doen bij slecht weer. Voor de kust grote kans op zeehonden en grienden. Skard liep leeg toen de vrouwen met hun kinderen en ouders naar de 'grote stad' vertrokken nadat de boot met hun echtgenoten schipbreuk had geleden. Geen van de mannen keerde terug.

 

Eiland Fugloy: Hattarvik > Kirkja
Wandeling tussen Hattarvik en Kirkja via Klubbin

Met de boot vanaf Hvannasund (ca 45 min varen) of heli vanaf Klaksvik naar eiland Fugloy. Afhankelijk van het weer (wind, stroming) land je óf op Hattarvik óf op Kirkja, de enige twee dorpen op Fugloy. Over de asfaltweg liggen ze op 1 uur wandelen van elkaar, over de heuvels minstens het dubbele, zie hieronder:
Met start in Hattarvik:
Heen en weertje voor uitzicht: volg de asfaltweg; in scherpe zigzagbocht rechtsaf het paadje langs een afrastering volgen dat na ca 20 min lopen spectaculair uitzicht biedt over baai.
Route naar Kirkja: Keer terug naar de asfaltweg (of het pad ten zuiden ervan) en volg die tot het punt waar pad (aan linkerzijde) en asfaltweg bijna samenvallen (links van asfaltweg zie je grote steenman en elektriciteitspalen kruisen pad). Hier kun je rechtsaf, de helling op en alsmaar de afrastering volgen. Uiteindelijk kom je - af en toe over rotsblokken klauterend - bij Klubbin uit, waar je kunt afdalen langs een rivier naar Kirkja. Dit hebben wij door het slechte weer niet kunnen doen (wij moesten op 540 m hoogte terugkeren, ivm mist).

Zwaarte: 2 - 3 (strompelen tussen stenen; flink stijgen grashelling op)
Opmerking: Alleen al de boottocht naar Fugloy is de moeite waard. Die gaat langs reusachtige rotswanden, het eilandgevoel ten top. Waar de boot aanlegt op/vertrekt van Fugloy - Hattarvik of Fugly - is soms pas heel laat bekend. Vraag de schipper of de bewoners. In Kirkja wonen 15 mensen, verspreid over 6 huizen, de rest van de ca 30 huizen staat leeg of is vakantiehuis. Heb je hulp nodig, vraag dan naar Maria Frammistoru. Ze spreekt Engels. 'Knock on the doors if you don't find me!'

 

Eiland Suđuroy
Vágur, Fámjin, Drelnes en Tvøroyri via de 525 meter hoge Økslin

Tocht: met ferry Smyril van Thorshavn - Punthavn (het gekke is: de dienstregeling meldt Tvøroyri ipv Drelnes of Punthavn). Duur ca 2 uur. Grote boot, niet afhankelijk van het weer.  Met bus/taxi/liftend van Drelnes naar Vágur. Vandaar neem je een afslag (rechts) van de doorgaande weg. Deze afslag, een bochtige asfalt-/grintweg slingerend de heuvel op, gaat later over in pad door gras omhoog. De weg is aangelegd vanwege het powerstation dat je links in de diepte ziet liggen. Pad voert langs schitterend gelegen meertjes. Langs Gjogvarafjall (345 m) de steenmannen volgen omhoog over 'zadel' (er staat nog soort hek). Hek geeft toegang tot bergflank vol grote wit/groen gevlekte stenen. Pad volgen, dat min of meer horizontaal in noordelijke richting verloopt. Fraai uitzicht, in de diepte de zee. Afdalen naar Fámjin (asfaltweg oversteken) en aan overzijde dorp steil klimmen naar 244 m hoogte. In het blokkenterrein dat volgt is het lastig navigeren. Waarschijnlijk moet je hier het pad volgen (steenmannen) dat afdaalt en uitkomt op de asfaltweg. Vervolgens RA naar ferry. (Wij liepen te ver door en kwamen uit bij trapsgewijs opgebouwde basaltwand, waarin we moesten afdalen over trapsgewijze steenplateaus. Lastig terrein. Door gras terug naar haven.)

Zwaarte: 3 (soms steil klimmen, klauteren in de afdaling, redelijk lange tocht)
Opmerking: Mooie afwisselende tocht, fraaie uitzichten, leuk dorpje (Famjin).

 

Eiland Eysturoy
Rondtocht vanuit Gjógv - The Giant and The Witch

Op Eysturoy ligt Slaettaratindur (882 m), de hoogste berg van de Faeröer. Het was te mistig om die te beklimmen. Hij schijnt niet moeilijk te zijn: tussen start (400 m) en top (882) hoef je zo maar 482 m te stijgen, is in een uurtje gebeurd. Hieronder een route die ook bij minder goed weer te doen is.

Vanaf Gjógv rondje naar kust en weer terug. Voor de kust liggen de beroemde rotsformaties The Giant and The Witch.

Vanaf Gjogv (mooi dorp, spreek uit dzjeek) het (toeristen)pad vanaf de boothelling volgen de klif op. Vervolgens naar het 'zadel' van de Ambadalur - zuidwestelijke  richting aanhoudend, tot ca 400 - 450 meter. Aan achterzijde afdalen en door grasveld, rechts van afrastering naar klifrand. Fraai uitzicht op The Giant and The Witch (Risin og Kellingin). Weer flank Ambadalur op, nu steile (noord)oost aanhoudend, beetje pionieren, en dan via weilanden afdalen het dorp in.
Afstand/duur: 4 uur, inclusief (langdurig) foto's maken.
Zwaarte: 3 (lange en steile klims)
Opmerking: Helemaal uit IJsland kwamen The Witch om de berg te pikken waarvan ze gehoord had dat die zo mooi was. Op een dag Ze beklom The Giant, bond hem een touw om, maar slaagde er niet in hem te verplaatsen. Nog een keer geprobeerd, maar haar tijd was verstreken: de zon zakte en ze versteende.

Tip voor tweede tocht: vanaf Saksun de Tjarnovikskard over (522 m) naar Tjornuvik v.v. > 2,5 a 3 uur enkele reis.

Saksen is toeristendorp, met plaggendaken waar bussen vol toeristen op afkomen. Tjornuvik is ook mooi, maar trekt die toeristen niet. Het is lekker oud, en mooi gelegen met zandstrandje waar (surf)golven af en aanrollen. Aan het eind van het dorp is piepklein winkeltje, waar allerlei frutsels te koop zijn, van gebreide poppetjes tot knopen van rammenhorens.
Achter de bergwand waar je vanaf het dorp tegenop kijkt ligt een hoge rotspunt. Jaarlijks worden er 15 hele bijzondere schapen op getakeld om het gras te grazen dat door de bijzondere zeelucht hun vlees heel bijzonder maakt. De schapen worden dan bij opbod verkocht, wat afgelopen jaar ruim 10.000 euro opleverde.

 

Eiland Vágar
Gásaladur > Vikar > Klubbin > Slaettanestangi (vuurtorentje) > zuidwaarts langs meren naar Sørvágur

Gásadalur is een gehucht ver weg van de bewoonde wereld. Het ligt een paar honderd meter boven zee, aan de rand van een groene vallei die het domein is van agressieve roofmeeuwen (skua's). In de verte loopt de vallei op en vormt een kam die aan de achterzijde bijna steil afloopt in zee. De route gaat over die kam, de steenmannetjes volgen naar de vuurtoren bij Slaettanestangi en dan langs een handvol meertjes zuidwaarts naar Sørvágur - een koningstocht waar we naar hebben uitgekeken, van ruim 20 kilometer. Doordat wij in dichte mist verzeild raakten, konden we niet anders dan via dezelfde weg afdalen en door de skua-weide naar Gásadalur.
Afstand: totale tocht is minstens 8 uur lopen
Zwaarte: 3 (af en toe flink stijgen, lastig terrein, lange tocht)
Alternatief: heen en weertje van Sorvagur naar Slaettanestangi (vuurtoren), zou in 5 uur te doen zijn.
Opmerking: Gasadalur is gehucht dat pas sinds 2006 via tunnel verbonden werd met bewoonde wereld. Voorheen via villagepath over steile rotsen. Om de post te bezorgen moest de postbode over de rotsen klauteren. Totdat de regering een tunnel beloofde naar het buurdorp, 1700 meter verderop. Die tunnel kwam er, maar pas vijftig jaar later, in 2006. Er waren nog maar zestien man in Gasadalur achtergebleven, roestvrijstalen zeebonken, die de eenzaamheid wel verdroegen. Een steile in de rotsen uitgehakte trap leidt van de klif af naar een landingsplaats voor boten (verboden toegan). De zee omspoelt roestige haken en bouten, vastgeklonken op de rotsplaats.

NB Tocht eindigt niet bij startpunt. Je moet terug liften of taxi bellen. Taxi vanaf Sorvagur: +298 2832383 / 212246 / 219799 / 265353. Andere optie: gasten van hotel airport (Hotel 62° N) kunnen vragen of iemand van het airport hotel  je brengt/haalt: +298 309090.
 

Aanvullende informatie om je reis te plannen

Kaarten
In Tórshavn, op het eiland Streymoy is een goede boekwinkel waar topokaarten 1:20.000 te koop zijn. Ze bestrijken klein gebied en kosten ca € 10,- per stuk. Duur als je alle kaarten koopt die het eiland dekken.

Voor de in dit artikel genoemde routes volstaat:

• Topografiskt Atlas 1:100.000 van Kort og Matrikelstyrelsen, € 27,95. Met index, hoogtemeters, globaal routeverloop van wandelpaden, ferryverbindingen, campings, jeugdherbergen, musea en toeristenbureaus.
  
  Voor het overzicht:
• Wegenkaart - landkaart Faroer - Faroe Islands | Kort og Matrikelstyrelsen, 1:200.000, € 14,25. Met alle eilanden van de Faroer. Geen wandelkaart, wel handig als overzichtskaart.

 

Gidsen

• Reisgids Faeröer, uitg. Odyssee, auteur Fred Geers, ed. 2013, prijs € 16,95. Magische eilandenreeks in de Noord-Atlantische Oceaan. Deze kersverse gids geeft een beeld van het land, de natuur, cultuur en tips voor het bezoeken van de hoogtepunten. Een ideaal gebied voor rustzoekers en reizigers die iets anders willen dan het alledaagse.
• Reisgids Färöer selbst entdecken - Faroer | Edition Elch, € 21,95, ed. 2008. Zeer uitgebreide gids over de Faroer Eilanden. Met veel achtergrond informatie over landschap en dorpjes. Daarnaast worden 14 dag wandelingen beschreven. Met praktische info over overnachten, transport en eten en drinken.
• Lonely Planet.
• Gidsje uitgegeven door het toeristenbureau Faeröer, opvragen via tourist@tourist.fo.
• Check ook het assortiment kaarten en gidsen over de Faeröer eilanden op de site van de verenigde reisboekhandels: www.reisboekhandel.nl

 

Routes op internet

• http://www.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=2490345
• http://www.wikiloc.com/trails/hiking/faroe-islands
• http://nl.wikiloc.com/routes/wandelen/faeroer
• http://www.visit-faroeislands.com

 

Handige adressen en sites
Faroe Islands Tourist Board
Undir Bryggjubakka 17
(Postbus 118)
FO-110 Tórshavn
T: +298 316055
F: +298 310858
E: tourist@tourist.fo
www.tourist.fo
www.visit-faroeislands.com
www.faroeislands.com

• www.yr.no > Faeröer eilanden weer
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Faer%C3%B6er > info Faeröer
• www.atlantic.fo. De nationale vliegmaatschappij van de Faeröer. Vliegt via Kopenhagen op Vagar.
• www.hostel.fo > hostels, guesthouses etc

 

Met gids
De Faeröer ontdekken met gids? De sympathieke Per Hansen weet ontzettend veel en spreek perfect Engels.
E: per.hansen@mail.fo
T: +298 216736 (mobiel)

 

Georganiseerd
Er zijn verschillende organisaties die de Faeröer in hun programma hebben opgenomen. O.a. HT Wandelreizen (www.htwandelreizen.nl), IJsland Tours (www.ijslandtours.nl) en Askja (www.askja.nl).

 

Wist-je-datjes

1. Tips nodig, ervaringen uitwisselen? In jeugdherberg Sorvagur  op eiland Vagar hangen de prikborden vol.
2. Misschien wel handig, die outdoorshop in Tórshavn: www.weihe.fo. Of Intersport in Klaksvik.
3. Ook in Tórshavn: een supermarkt, apotheek, VVV/boekwinkel (met topokaarten 1:20.000 kaarten), terrassen en restaurants.
4. De Faeröer hebben een eigen taal, afstammend van het oud-Noors. Het lijkt meer op IJslands dan op Deens. De meeste Faeringer verstaan en spreken ook Engels.
5. Er wonen 48.000 mensen op de Faeröer Eilanden, en er grazen 70.000 schapen. Meer mogen het er niet worden, dat zou te weinig gras per schaap betekenen.
6. De asfaltwegen op de Faeroer zijn pas 90 jaar oud. Voor die tijd waren er alleen villagepaths, onverharde voetpaden die de dorpen verbonden. Die heten Varðagøta (spreek uit fèragota) en betekenen steen of ziktagøta (village path). Op het eiland Sandoy is de eerste asfaltweg aangelegd en de eerste auto gesignaleerd.
7. Een lekkernij voor de Faeringer is op natuurlijke wijze gezouten schaap. Het vlees wordt meteen na het slachten gedroogd in de  open (zee)lucht. Helemaal smullen is de nek, vooral gekookt.
8. De vacht van het Faeröer schaap is heel bijzonder, vanwege het koude natte weer bevat het veel lanoline, wat de wol erg goed isolerend maakt.
9. De levensstandaard van de Faeröer behoort tot hoogste ter wereld. Hoofdinkomsten: vis (97%). Verder: wol en toerisme. Tot de visserij haar intrede deed was hun wol het goud voor de Faeröer. Het toekomstige goud (zwart goud) is olie.
10. Lonely Planet over een best mooie dag op de Faeröer: anything from patchy cloud cover right down to a medium drizzle.
11. Grindadráp heet de jaarlijkse slachting van grienden. Het gaat om minstens 1500 dieren per jaar. De eerste die ze spot als ze rond juli/augustus de eilanden passeren schreeuwt 'grind'. Daarop wordt de vlag gehesen en stormen alle mannen naar hun boot om grienden in te sluiten richting strand waar ze worden afgemaakt. Het verweer van de Faeröer om deze bloederige traditie te stoppen: het is geen commercie maar oeroude traditie (overblijfsel Vikingen) en bovendien hard nodig vanwege het vlees om de winter door te komen. Een overlevingsportie walvis bestaat al gauw uit 50 kilo vlees en 30 kilo vet - afhankelijk van de vangst. Lichtpuntje in de bloedige duisternis is raar maar waar de vervuiling van de zee. Die vervuilt ook de algen, het voedsel van de griend. Nu al wordt het zwangere vrouwen ten sterkste afgeraden griend-vlees te eten.
12. Het is echt waar: op Faeröer zijn geen pubs. In cafées en restaurants wordt wel alcohol geschonken.
13. Op de Faeröer was geen geschreven taal tot 1840. De taal is overgeleverd via 70.000 verzen, die doorgegeven werden via de 'chaindance': 2 stappen links, dan 1 naar rechtst; weer 2 naar links, en 1 rechts, de opgestoken onderarm tegen die van je buurman.