Wandelen over de GR5 richting Nice

Over de GR5

De GR5 is een 2500 kilometer lange wandelroute van Hoek van Holland naar Nice en maakt deel uit van de veel langere Europese Wandelweg E2 die begint in Inverness in Schotland en eindigt in Nice. De bedoeling is de route nog door te trekken naar Ierland (update 2019: hier is nog steeds geen sprake van).

Na de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela (officieel: de Sint Jacobsroute) is de GR5 de populairste langeafstandsroute van Europa. Om de route in één keer af te leggen, ben je wel drie tot vier maanden zoet. Daarom smeren de meeste wandelaars de afstand van 2500 km over meerdere jaren uit.

Eigenlijk is de GR5 niet meer dan een aaneenschakeling van regionale paden die tot één lange wandelroute zijn gesmeed. Deze route wordt per land onderhouden en gecontroleerd door overkoepelende wandelorganisaties. In Nederland is dat Stichting Wandelnet (voorheen de Stichting Lange Afstand Wandelpaden). Deze wandelorganisaties geven ook per traject afzonderlijk wandelgidsen uit. Niet in ieder land is dat even goed geregeld. Sommige Franse en Belgische gidsen zijn zeer actueel, maar sommige ook stevig verouderd. Ook is er niet van ieder traject een gids verkrijgbaar, maar goede wandelkaarten zijn bijna altijd voorhanden. Wie moeite heeft met de Franse taal, kan bij de Stichting GR5 te Lijf voor een aantal trajecten een vertaling aanvragen. Hieraan zij wel kosten verbonden. De routegidsen zelf kun je via internet bestellen of kopen bij gespecialiseerde boek- en kaartwinkels.

In principe is de markering van het pad eenduidig (de bekende rood-witte GR-paden markering), maar Luxemburg en Zwitserland wijken daar vanaf; daar volg je gele markeringen.

Wandelen over het zuidelijk deel van de GR5

Drie of vier maanden vrij nemen om de hele GR5 te lopen, hadden we helaas niet. Wél wilden we eind september nog de bergen in en tegelijkertijd iets van de sfeer van de GR5 proeven. Het meest zuidelijk deel lag voor de hand. Mooi weer (meestal), nog relatief lange dagen, een vlotte verbinding vanaf Nice en het prettige leven in de Méditerranée als kers op de taart. In eerste instantie wilden we in de bergen beginnen en dan doorlopen naar eindpunt Nice, maar in een kleine week bleek dat toch wat te veel gevraagd. Bovendien hoorden we van verschillende kanten dat de laatste twee dagetappes naar Nice niet de mooiste waren.

Met hulp van Luc Mol van de Stichting GR5 te Lijf kwamen we tot een mooie vijfdaagse tocht over een ruig, bergachtig en dun bevolkt deel van de GR5. Voordeel van dit traject was dat we het beginpunt van de route eenvoudig vanaf het vliegveld in Nice konden bereiken en dat we vanaf het eindpunt ook weer makkelijk in Nice terug konden komen. Allemaal zaken om rekening mee te houden als je tijd beperkt is!

De route heeft ons aangenaam verrast. Hij was tegelijkertijd zwaar, maar ook overweldigend door de afwisseling, de schitterende natuur en de heerlijke dorpen en de traditionele overnachtingsplekken. Meerdere keren hoorden we dat de varianten van de GR5 (GR52 en GR52A) mooier zouden zijn. Dat zal misschien best zo zijn, maar wij hadden geen moment het idee een ‘tweederangs route’ te lopen. Sterker nog: het door ons gelopen traject kan ik iedereen met een goede wandelconditie van harte aanbevelen.
 

Het gebied

Het door ons gewandelde traject liep geheel door het zuidelijke departement Alpes-Maritimes. Grote steden zijn Cannes en Nice. In het gehele departement wonen zo’n miljoen mensen, waarvan 350.000 in Nice.

Eigenlijk kun je niet spreken van één gebied, omdat je in de bergen van de Mercantour begint en in de lagere en drogere uitlopers daarvan eindigt waar de invloed van de Middellandse Zee meer en meer voelbaar wordt. De Mercantour (in Italië Alpi Marittime geheten) is een serieus hooggebergte op de grens van Italië en Frankrijk met toppen boven de 3000 meter. De GR5 blijft wat zuidwestelijker dan het hoogste deel van de Mercantour. Een stuk van de route loopt door het beschermde Parc National du Mercantour.

Je begint weliswaar hoog en gaat langzaam naar laag, maar iedere dag zitten er flinke klimmen en afdalingen in de route en dat blijft zo tot de laatste etappe van de GR5. Makkelijk wordt het nergens. Hoogste punt ligt in het Nationaal Park: de 2480 meter hoge Col de Crousette. Maar ook tijdens de vierde dag kom je nog boven de 2000 meter.

Opvallend is dat het noordelijke deel van onze route veel groener en natter was dan het meer zuidelijke deel. Hoe zuidelijker je komt, hoe minder water je dan ook zult vinden. Zeker in de hete zomermaanden moet je zorgen voor voldoende drinkwater. Het gebied is behoorlijk onbewoond en onherbergzaam, soms kom je bijna niemand tegen. Vooral de tweede etappe van Roya naar de Refuge de Longon is zeer eenzaam. Hetzelfde geldt voor de lange dag van Saint Dalmas naar Utelle; alleen bij Les Granges de la Brasque is sprake van enig leven en kun je vers water tappen.

Op bepaalde momenten op de route zie je de Middellandse Zee glinsteren en zie en voel je de invloed van de zee toenemen: andere begroeiing, dorpen, taal, drukte, geluiden, warmte, sfeer etc.

Beste seizoen

Voor het zuidelijke deel van de GR5 geldt dat je beter de warmste periode kunt vermijden. Eind september vonden wij het in de dalen nog behoorlijk warm, laat staan in juli of augustus. Temperaturen kunnen dan makkelijk oplopen tot 40 graden en dat is eigenlijk onverantwoord om te wandelen. Mei en juni zijn prachtig, maar pas op voor sneeuw boven de 1800 meter. Bovendien zijn dan nog niet alle hutten en gîtes geopend. Dat laatste geldt ook voor de maand oktober: de meeste gîtes en hutten sluiten begin oktober. September is een schitterende wandelmaand: rustig, mooi en vaak met stabiel weer. Je kunt dan tot ongeveer half acht lopen (daarna is het meteen ook donker) en vanaf een uur of zeven in de ochtend is het licht genoeg om op pad te gaan.

Mocht je toch op de zomermaanden zijn aangewezen, reserveer dan vooral alle accommodatie op tijd zodat je zeker weet dat je een slaapplek hebt. Vertrek vroeg, plan je lange pauze op het heetste deel van de dag en wandel tot laat door. Zorg voor meer dan voldoende drinkwater. In de Topoguide kun je achterhalen waar je water kunt tappen. Wil je er zeker van zijn dat water uit beken altijd drinkbaar is, neem dan een waterzuiveringsapparaatje mee.
Een alternatief is een tentje. Dan sjouw je weliswaar fors meer bagage mee, maar je vergroot ook het avontuur en je bent niet langer afhankelijk op hotels en gîtes. In het Nationaal Park is kamperen verboden.

Vervoer naar het gebied

Vliegen: Hoewel er allerlei milieubezwaren kleven aan vliegen, is het veruit de snelste en meest comfortabele manier om in het zuiden van Frankrijk te komen. Wij vlogen in de ochtend met Transavia vanuit Eindhoven wat als voordeel heeft dat je ’s middags de bus naar het beginpunt nog kunt nemen. Andere opties zijn vanuit Rotterdam en Amsterdam. Zie bijvoorbeeld www.cheaptickets.nl of www.vliegtickets.nl voor de mogelijkheden en prijzen.

Auto: Met de auto kan natuurlijk, als je de tijd hebt. Reken op een dikke 1300 km vanaf Utrecht. De snelste route gaat via Lyon en Valence en dan langs de kust verder naar Nice. Vanaf Nice moet je nog zo’n kleine 100 km naar het noorden. Een schitterende route, maar omdat je door de bergen rijdt ben je dan nog wel 1,5 uur kwijt.

Trein: Treinen naar Nice is zeker mogelijk; via Parijs en Marseille. De reis is lang en niet goedkoop. De prijzen van een ticket hangen wel erg af van tijdstip van boeking en de luxe van de coupé. Uitzoeken van de reis kan makkelijk via www.bahn.de of via de treinreiswinkel in Amsterdam. Adres: www.treinreiswinkel.nl of bel (071) 513 70 08. Bezoekadres: Breestraat 57, 2311 CJ Leiden en Singel 393 Amsterdam.

Bus ter plekke: Tegenover de hal van het vliegveld in Nice vind je een busstation waar bus 740 naar Saint-Étienne-de-Tinée vertrekt. Deze bus heeft Auron als eindpunt. In 2014 vertrok deze bus om 10.15, 16.55 en 17.50 en kostte een enkeltje van deze 1,5 uur durende rit slechts € 3,50 p.p. Dat bedrag betaal je rechtstreeks aan de chauffeur in de bus. Actuele (!) informatie over vertrektijden en prijzen vind je op de overzichtelijke website www.lignesdazur.com. Dit is de site van de busmaatschappij Azur. Specifiek voor deze bus kijk je op: bus 740.
Terug pikten wij bus 730 op in Saint-Jean la Rivière. Deze rijdt maar twee keer per dag, maar als je op tijd bent, dan kun je zeker aan het begin van de middag weg. De bushalte vind je tegenover de plaatselijke bakkerij/ café. Hij rijdt zowel langs het vliegveld als het treinstation in Nice.

Mocht je tijd over hebben: Nice is een leuke, mediterrane stad waar je lekker kunt rondslenteren en goed kunt eten en drinken. Wij dropten onze bagage in een kluis bij het station (waar de bus 730 stopte) en namen ’s avonds een shuttle terug naar het vliegveld. Voor deze shuttle betaal je € 5,- p.p wat in vergelijking met de streekbus natuurlijk prijzig is.

Overnachten

Als je zonder tent op pad gaat, dan ben je aangewezen op de gîtes en de hotels die je onderweg tegenkomt. Nogmaals: de GR5 is een populaire route en reserveren in het hoogseizoen is dan ook onvermijdelijk!
Veel accommodatie gaat dicht vanaf eind september/ begin oktober. Houd daar rekening mee.

De (lange) derde etappe van de Refuge Longon naar Saint Dalmas kun je eventueel in tweeën delen door te overnachten in Saint- Sauveur-sur-Tinée of Rimplas. De tocht van bijna 30 km deel je dan in twee etappes. Op andere dagen bestaat die mogelijkheid niet, of je moet in Auron willen overnachten, maar dat is betrekkelijk zinloos op de korte eerste dag. Bovendien is Auron nu niet direct waar je thuis in gedachten naar wegdroomt naar zuid-Frankrijk.

Onderstaande overnachtingsplekken zijn slechts een leidraad. In Saint-Etienne-sur-Tinée, Saint Dalmas en Utelle zijn meerdere mogelijkheden. Zie de Topoguide voor de adressen of kijk op internet!

Dag 1: Hotel la Régalivou in Saint-Étienne de Tinée

Traditioneel, enigszins gedateerd Frans familiehotel. Redelijke (klassiek Franse) maaltijden. Goed en uitgebreid ontbijt en uitstekende koffie. Buitenterras. Kleine, maar gerieflijke kamers. Wifi aanwezig. Hotel ligt aan de doorgaande weg, maar veel last heb je daar niet van. Saint-Étienne de Tinée is een levendig dorpje met ‘alle’ voorzieningen. Prachtig omringd door bergen. Gezellig dorpspleintje. Alternatief is de gîte Le Corbaron.
Tarieven: vanaf € 45,- - € 75,- p.p (overnachten met ontbijt), vanaf € 90,- (HP)
Website: leregalivou.free.fr

Aankomen, schoenen uit en een koud biertje; het zonnige terras van de Gîte Roya

Dag 2: Gîte Roya in Roya

Een heerlijke gîte, prachtige gelegen in de Hameau Roya. Basaal, maar prima. Stapelbedden en douche en toilet op de gang. Lekker avondeten en prima ontbijt. Helaas was het voor Mathieu het eind van het seizoen en kookte hij minder uitgebreid dan normaal. Fromage Blanc staat bijna overal op het menu, dus ook hier. Eventueel de mogelijkheid om kleding te wassen. Andere mogelijkheden dan deze gîte zijn er niet in Roya. Mathieu spreekt uitstekend Engels (woonde enige jaren in Canada) en kan je veel informatie geven. Het is echter onzeker of Mathieu in 2015 nog ‘huttenwaard’ is (update 2019: de gîte is inderdaad in andere handen gekomen en heet nu gewoon Gîte de Roya. De prijzen zijn ook om omhoog gegaan.)
Tarieven: € 30,- (overnachten), € 37,- (LO), € 60,- (HP)
Website: www.gite-roya-mercantour.com

Dag 3: Refuge de Longon

De meest primitieve overnachtingsplek op onze route, maar ook de meest authentieke. En ook nog eens prachtig gelegen! Sinds 2014 is er een warme douche. Verder slaap je op een matras op de grond (handdoek en lakenzak nodig, dekens zijn aanwezig). Uitstekend gegeten, prettige sfeer. Als je voldoende Frans spreekt, kun je veel te weten komen over het harde leven van schapenboeren in de bergen. De kinderen op deze hut krijgen onderwijs van hun ouders, iets dat in Frankrijk veel vaker gebeurt dan in Nederland. In overleg kun je een lunchpakket laten klaarmaken.
Omdat de hut vrij hoog ligt (1890 meter), kun je in het voor- en naseizoen te maken krijgen met vorst en sneeuw.
Tarieven: € 18,- (overnachten), € 28,- (LO), € 48,- (HP)
Website: refugedelongon.fr

Primitieve slaapplek in de Refuge Longon. Eind september zijn drie dekens noodzakelijk.

Dag 4: Gîte les Marmottes in Saint Dalmas Valdeblore

Grote, traditionele gîte aan de rand van het dorp. Wat krappe kamers met douche en toilet. Lakenzak en handdoek niet nodig. Redelijk eten, traditioneel Frans ontbijt. Klein beetje onpersoonlijk, maar zeker niet vervelend. In het dorp is een bakkerij en supermarkt. Sla voldoende proviand in voor de lange dag die gaat komen!
Tarieven: € 52,50 (HP), picknick € 5,70.
Website: www.gite-marmottes.fr

Dag 5: Hotel Bellevue (Utelle)

Vrij chique plek, met uitstekend restaurant, mooie grote appartementkamers, zwembad en een verbluffend uitzicht richting het zuiden. Hadden we wel verdiend, vonden we. Geweldige plek als je wat meer luxe wilt of een extra dag wilt plannen. Er is ook een gîte in het dorp.

Utelle is by far het prettigste en mooiste dorp op de route. Een heerlijk basic Romaans kerkje dat meerder keren is opgelapt. Het hoogtepunt is het oud fort met een oriëntatietafel. Smalle steegjes, kapotte stucwerk, afbladderende luiken. Doe zeker een Café au lait in Auberge Utelloise op het centrale pleintje waar de zon langzaam opschuift en tijd geen betekenis heeft. Vergeet ook het postkantoortje annex VVV annex winkeltje niet. Goede info en eventueel souvenirtjes.

Prijzen van € 65,- tot € 110,- per nacht. Informatie en reserveren: www.lebellevue-martinon.com

Eten en drinken

De mogelijkheden om onderweg eens uitgebreid een terras te pakken zijn zeer beperkt. Dat is meteen ook wel weer een deel van de charme van deze tocht; je bent grotendeels op jezelf aangewezen. En wat is er mis met een rugzak vol chocoladecroissants en flessen vanille Yop? Of rode wijn... Nog een prettige bijkomstigheid: het scheelt geld!

De meeste mogelijkheden voor een ijskoude cola en een baguette met ham en kaas zijn er nog op de derde dag als je van de Refuge de Longon naar Saint-Dalmas loopt. Dan kun je zowel in Roure, Saint-Sauveur als Rimplas de verlokkingen van een terras opzoeken. Op dag 2 en 4 is hélémaal niets dan stilte en pure natuur. Dag 5 was voor ons kort. Wil je verder lopen, dan kom je waarschijnlijk in Aspremont terecht en heb je nog mogelijkheden in Levens. Richting Nice wordt het steeds drukker.

Zwaarte/moeilijkheidsgraad

Dit deel van de GR5 is beslist niet makkelijk. De dagetappes zijn lang en pittig en door de warmte kan het allemaal nog zwaarder worden. Een uitstekende wandelconditie en een betrouwbare uitrusting (waar óók warme kleding en regenkleding in horen) zijn essentieel. Omdat de route goed is gemarkeerd, hoef je je geen zorgen te maken over de route.

De etappe tussen Roya en de Refuge Longon mag je semi-alpien noemen: smalle paadjes, afgronden, hooggebergte. Maar ook tijdens andere etappes krijg je soms te maken met afgronden, smalle paadjes en passages waar je moet klauteren. Wandelervaring in de bergen is een must.

Wandelkaarten en -gidsen

Wandelkaarten:

• IGN Top 100: Nice-Draguinan, no 165. Als je de TopoGuide meeneemt, heb je verder geen gedetailleerde kaarten nodig want in die gids staan ingetekende 1:25.000 kaartjes. Op basis van deze kaart heb je voldoende overzicht over de route en de omgeving.
• IGN Top 25 of Top 50. Wanneer je toch gedetailleerde kaarten van het gebied wilt. Je hebt er voor dit traject dan wel een groot aantal nodig. Zie www.ign.fr voor een overzicht.

Wandelgidsen:

• TopoGuides Le Mercantour-Vallée des Merveilles, Réf. 507, uitg. TopoGuides.
• The GR5 Trail through the French Alps, uitg. Cicerone.

Dag-tot-dag routebeschrijving

Route Dag 1: Saint-Étienne-de-Tinée – Roya

Vanaf de kerk van Saint Etienne (1144 meter) loop je een stukje over wat vroeger de enige weg was naar Nice. Na ca. 25 minuten asfalt neem je een smal wandelpad omhoog. De D39 oversteken en verder over breed pad omhoog tot skidorp Auron. Niet héél vervelend zoals soms andere skidorpen. Je kunt hier in ieder geval wat drinken en zelfs boodschappen doen bij de Casino. Dwars door het dorp verder en uitkomen bij Restaurant Le Farbon. Aan de achterkant door het bos omhoog. Af en toe steek je de piste over, maar dat laat je vrij snel achter je en bereik je opnieuw het bos. Uiteindelijk kom je op een pas, de Col du Blainon, net iets boven de 2000 meter (2011 meter). Dan nog een goed uur door de bergen afdalen naar het nietige Roya (1500 meter).
Ca. 17,5 km

Roya, eindpunt van de etappe vanaf Saint-Étienne-de-Tinée. Tegenover de kerk de gîte, vroeger de basisschool van het dorp

Route Dag 2: Roya – Refuge de Longon (Vacherie de Roure)

Meteen vanuit de gîte, die aan een doorlopende weg vanaf Le Bouguet ligt, loop je het National Park du Mercantour in. Nu volgt een lange, lange klim door de schitterende Vallon de Sallevieille. Overal klateren watervallen naar beneden. Eerst naar een herdershutje op 1955 meter, vervolgens over een machtig plateau met wat meertjes (schuilhutje) door naar de Col de Crousette op 2480 meter. Bij mooi weer zou je vanaf hier nog de 2817 meter hoge Mont Mournier kunnen beklimmen. Het landschap is hier behoorlijk ruig, kaal en verlaten. Hooggebergte! Je loopt nu lange tijd langs een wand, redelijk op gelijke hoogte. Vervolgens over de Col de Refuge en Col des Moulines (stukje bos) afdalen naar ca. 1755 meter en rivieroversteek maken. Bovenlangs gehucht Vignols opnieuw klimmen naar des Portes de Longon (1952 meter). Nu vrij vlak over het Plateau de Longon verder naar de heerlijk gelegen Refuge de Longon (1883 meter).
Ca. 21 km

Route Dag 3: Refuge de Longon – Saint-Dalmas-Valdeblore

Was gisteren lang, vandaag is nog langer. En héél anders. Wat ‘drukker’ door de aanwezigheid van dorpen en een meer open landschap. Meer bos ook, droger. Soms wat eentonig.
De dag begint met afdalen. Een stevig ook. Het eerste stuk is zeer lieflijk met bos, watervalletjes en de beek die je af en toe oversteekt. Wat verderop heb je prachtige vergezichten. Via Rougios (1467 meter) en Roure (1096 meter) daal je door het bos helemaal af naar Saint-Sauveur-sur-Tinée op 496 meter. Dan heb je er dus 1400 meter afdalen opzitten en moet de dag eigenlijk nog beginnen…! Want vervolgens ga je flink klimmen en als het tegenzit in de brandende zon. Eerst in dik 1,5 uur naar Rimplas (fraai gelegen, restaurant en hotel op 1016 meter) en dan nog eindeloos op en af nog zeker twee uur verder. Eerst langs de randen van La Bolline (995 meter) en uiteindelijk naar Saint-Dalmas-Valdeblore (1290 meter). Vermoeiende middagtocht.
Ca. 31 km

Route Dag 4: Saint-Dalmas-Valdeblore – Utelle

Ook deze dag krijg je niets cadeau, maar hij is ronduit schitterend! En wederom héél anders dan de voorgaande dagen. Voor het eerst vandaag ook een blik op de Middellandse Zee. Het landschap zie je in de loop van de dag veranderen.
Vanaf de gîte begin je zo ongeveer meteen aan de steilste klim van de hele tocht naar de Col du Varaire op 1710 meter. Tot die tijd loop je door het bos, daarna kom je eruit. Redelijk vlak verder naar de Col des deux Caires. Fraaie graatwandeling! Opnieuw het bos in naar La Baisse de la Combe (1910 meter).
Stevig, soms wat eentonig, afdalen naar de kapel van les Granges de la Brasque (drinkwater!). Hier volg je enige tijd de verharde weg tot je het bos weer induikt. Net als het vermoeiend wordt, ga je over op een heerlijk smal bergpad dat parallel loopt aan de  hoogtelijn en schiet het opeens weer lekker op. Hoogtepuntje is Col du Brec, een ruig klauterdeel met rotsen. Laatste stuk nog even steil en vermoeiend afdalen naar Utelle.
Ca. 33 km

De klim naar de laatste col op de lange vierde dag, de Col de Utelle

Route dag 5: Utelle – Saint-Jean la Rivière (bushalte)

Omdat wij op deze dag ook weer naar Nice moesten om het vliegtuig te halen, besloten we af te dalen naar Saint Jean la Rivière waar een bushalte was. Loop je door naar Aspremont, dan ben je ongeveer 6-7 uur onderweg. Daal je zoals wij af naar St. Jean la Rivière, reken dan op 1,5 uur afdalen en heb je de ochtend dus nog tijd om Utelle te bekijken. Of Nice in de middag. Of allebei.
Ca. 5,5 km

Handige sites en adressen

• Video You Tube. Deel 4 van Lucy & Martins langeafstandswandeling GR5 door Europa: van Modane naar Nice.
• GR5 info. Iwan Prins liep de hele GR5 tussen 2001 en 2009. Veel foto's en handige informatie.
• Verslag Jan Flokstra. Onderhoudend verslag van Jan Flokstra die de hele GR5 liep tussen 1997 en 2003
• Alpendeel GR5. Site met adressen en informatie over allerlei overnachtingsmogelijkheden op en langs het Alpendeel van de GR5.
• Cote d'Azur. Algemene informatie over het kustgedeelte, maar ook over het binnenland achter de kust.