Fietsen over de Caminho Português, Portugal, Spanje

Uitgebreide informatie fietsroute Caminho Português

Gebied

Het traject Lissabon - Santiago de Compostela (Sp), door de regio's Taagvallei, Beiras, Noord-Portugal, Galicië (Sp)

Gemaakte fietstocht

De Caminho Português, de pelgrimsroute voor wandelaars van Lissabon naar Santiago de Compostela, maar dan op de fiets. De route kent vanaf Coïmbra twee varianten. Een kustpad en een pad meer landinwaarts. Wij kozen voor het kustpad.

Zwaarte van de fietstocht Caminho Português

Niet al te lange etappes, wel vaak over zwaar terrein. Onverhard, bagger, zand, kasseien.
Lengte tocht: Totaal 616 km. We verdeelden die over 9 fietsdagen.

Navigeren

De wandelroute wordt met gele pijlen en blauw-gele bordjes met Jacobsschelpen aangegeven.

Korte impressie van het gebied

De route loopt door heel Portugal en een stukje van West-Spanje. Grofweg via Tomar-Coimbra-Porto-Ponte de Lima-Tui. Je ziet dus heel Portugal, op het uiterste zuiden na.

Beste tijd voor de Caminho Português

Mei t/m september.

Naar het gebied toe

Vliegen op Lissabon. Vliegen van Santiago terug naar huis kan ook, maar lukt niet op elke dag.

Overnachten langs de Caminho Português

Portugal heeft een groeiend aantal hotels dat is aangesloten bij de club Bikotels, hotels die extra hun best doen voor fietsers. Het zijn niet allemaal charmehotelletjes, ook grote kasten zijn soms bikotel. We logeerden in een bikotel als het kon, anders elders.

Onze Top 3:

1. Quinta do Ameal
   4990 – 707 Refóios do Lima Ponte do Lima
   M: +351 916 907 016
   T: +351 258 947 172
   E: quintadoameal@netcabo.pt
   Het mooiste logeeradres – de 16 km extra waard! Eigenaar Pedro Araújo heeft van het oude wijnlandgoed een droomplek gemaakt. Elke gast logeert in zijn eigen gebouw. Er wordt trouwens ook nog wijn geproduceerd op de boerderij. En niet zomaar wijn. Heerlijke, sprankelende, verfrissende jonge witte wij...
2. Casa da Tia Guida
   Rua José Relvas, nr 86
   2150-200 Golega
   Eigenlijk een gedeelde eerste plaats. Het net zo prettige maar minder luxe Huis van Tante Guida. Casa da Tia Guida. Ongelooflijk aardig stelt runt oude boerderij midden in het dorp. Een bikotel (en ons leukste bikotel). Traditioneel ontbijt (kaneelbroodjes, verse aardbeien!) in de mooie oude eetkamer.
3. Aldear
   R. Conselheiro Furtado dos Santos
   3250 Alvaiázere
   Aldear is een Portugees werkwoord dat samenzijn betekent. Als één volk bij elkaar zijn. Een oude dorpswoning die smaakvol is heringericht. Er is geen eetzaal, als je hier logeert krijg je ontbijt op de (enorme!) kamer of in de (prachtige, met zwembad!) tuin.

De route van dag tot dag

Etappe 1, Golegã - Alvaiázere, 65,2 km.
Totale stijging 685 meter; totale daling 399 meter
Stille wegen, weinig volk. Eén verlaten quinta, een hoeve met woonhuizen eromheen, lijkt symbolisch voor het gebied. Quinta da Cardiga.  Prachtig. Die kleuren alleen al! Afgebladderd blauwgroen, okergeel en bruinrood. Overgroeid door groen. Een plek voor een film. Een andere boerderij tippen we voor een Dardenne broertjes film. Een magere witte hengst, een gebitloze boer. Verder op de route: klaprozen, olijfbomen, af en toe een onverhard stukje. En halverwege de geweldige stad Tomar.

Etappe 2, Alvaiázere – Coïmbra, 62,96 km
Totale stijging 949 meter; totale daling 1.172 meter
Alweer een zeer fijne dag. De route begint in een dauwfris bos en eindigt in Coïmbra: een cadeautje, want een van de mooiste steden van Portugal. Halverweg ligt het veel minder bekende, zoniet totaal onbekende Ansiaõ. Daar even naar de Pastelerias Diogo gaan is ook een cadeautje. Het is of er net een zwerm vrouwen is neergestreken. Een kwartier lang is het een kakofonie. Kletsen, koffie, koekjes. Vaak overgaand in gebakjes. Dan valt alles weer stil en eten wij de resten op. Proef de traditionele lesmas, iets tussen bitterkoekjes en kruidnootjes in.  Na Ansiaõ: fietsen door bloemenvelden, kurkbomen, olijfbomen. Véél onverhard.

Etappe 3, Coïmbra – Ovar, 113 km.
Totale stijging 537 meter; totale daling 549 meter
We koersen richting zee nu. De route erheen leidt door stille dorpen, bossen, landbouwgebieden. Niet spectaculair, wel leuk om te zien hoe het Portugese leven gaat. Aan zee is het een graad of 25, maar de Portugezen vinden het fris. We treffen oudere dames met kinbeharing in wollen vesten, maillots en mutsen.  Bij Aveiro wordt het toeristisch, maar vaart het pontje niet. Daarna is het land plat. Maar ook steeds opener (en nog altijd windkracht 6 tegen).  De laatste 30 km gaan over een schiereiland zonder veel beschutting. Vlak voor het einde is er een bar. Uit de wind, in de zon, en een enorm glas verse jus.

Etappe 4, Ovar - Porto, 59 km
Totale stijging 428 meter; totale daling 422 meter
De dag begint met een mistig en weemoedig naaldbomenbos op zandgrond. Een beetje Bergen aan Zee, maar dan verlaten. Hoewel, verlaten? Wat doen al die kortgerokte dames dan tussen die bomen? Na een paar kilometer is er een zijweg rechtstreeks naar zee. We rijden hem in – de zee zien brengt geluk – maar krijgen het dan op de heupen. Er rijden grote auto’s stapvoets over de weg. Krijg nou wat. Dit pad gaat rechtstreeks naar een afwerkplek! Gauw weer terug naar de doorgaande weg. De rest van de dag is minder spannend. We vinden het niet erg. In Espinho, een behoorlijk lelijke badplaats, is een megagrote markt aan de gang. Niet aan toegeven. Porto verdient je tijd beter.  Porto is een feestje!

Etappe 5, Porto - Esposende 69,5 km
Totale stijging 527 meter; totale daling 531 meter
Een fietspad langs de kust. Geheel vlak, voor de verandering. In Matesinhos stuit je op een mix van industriële resten, een beetje toerisme, en een pelgrimsstempelpost. We worden er door een stel mannen heen gedirigeerd. “Peregrinas! Naar binnen!” Langzaam wordt het mooier langs de kust. Troep maakt plaats voor lieflijkheid. Er zijn ouderwetse badplaatsen met knusse oudjes. Het wordt ook ruiger. Er volgt een kustlandschap met rotsen in zee en wilde planten ernaast. De route is weer vaak onverhard. Of heeft kinderkopjes. Aan de bak! Esposende heeft een schiereiland met vergane glorie-vakantieoorden. We logeren er. Alsof we door een stichting voor recuperatie en geestelijke rust naar buiten zijn gestuurd.  Het voelt tóch welkom.

Etappe 6, Esposende – Ponte de Limes, 66,5 km
Totale stijging 515 meter; totale daling 493 meter
Weer die prachtige kust. En weer krijg je het niet cadeau. Kinderkopjes, bagger en zand onder je banden! Maar hier ligt wel het allermooiste stukje zeeroute. Dwars door de duinen. We vragen ons af of de bedenkers hier ooit zelf hebben gefiets (het antwoord is: kan bijna niet), maar genieten van alle frissigheid. De kleuren van vandaag: grijsblauw, grijsgroen, zand, wit en geel. Als we bij de rivier de Lima komen buigt de route met de rivier landinwaarts mee. Er is hier een natuurpad aangelegd, een ecovia. Onverhard natuurlijk, en baggerig! Maar érg mooi. De dagetappe is niet lang, maar als we in Ponte de Lima zijn, hebben we het gehad. Het is dus even slikken als blijkt dat het hotel, een omgebouwde quinta, 8 km buiten de stad ligt (én heuvelop). Maar si si si, wat is dit plekje de moeite waard! (zie onder logeren).

Etappe 7, Ponte de Lima – Valença 54 km
Totale stijging 849 meter; totale daling 826 meter
Veel wijnboeren hier, je rijdt door de wijngaarden. Niet onaardig, het heuvelt wat, en het is stil. Volgens velen moet je niet in Valença zijn, want daar is het helemaal niet stil. Het grensstadje is inderdaad vergeven van de toeristen. Toch valt het mee. Tuurlijk, de bussen rijden af en aan. Maar het is een vestingstad en dat heeft toch wat. Wel jammer dat het het hemelwater even nadrukkelijk aanwezig is als de toeristen. We schuilen langdurig in een bar.

Etappe 8, Valença do Minho – Redondela, 45 km
Totale stijging 515 meter; totale daling 522 meter
De brug over en we zijn in Spanje! Dat voelt als een ouderwetse grensoversteek. Opwindend! De brug is er ook nog uitermate geschikt voor. Lang, smal en van gietijzer. Als het niet saai zou worden zouden we wéér zeggen dat het net een filmlocatie is. Nu voor een smokkelaarsdrama. Of een oorlogsfilm. Aan de Spaanse kant voelt het anders en ís het ook anders. Rijker. Er is bijvoorbeeld meteen een goed geoutilleerde fietsenmaker die iets aan de mankementjes van de huurfiets kan doen. De route na Tui willen we bijna verruilen voor een treinreis, zo hoost het. Maar we doen het niet (als slappe pelgrims hard worden, dan beleef je wat!). Terecht. De route gaat door een fijn glooiend land, met mooie dorpen, vrouwen op akkers en donkere luchten daarboven.

Etappe 9, Redondela – Santiago, 84,5 km
Totale stijging 1.333 meter; totale daling 1.092 meter
Alsof de stad een magneet is, zo schieten we nu op naar Santiago. De laatste onverharde paden slaan we over. De nationale weg is saai, maar nu nog door de prut gaan ploegen, daar zien we niet overheen. We willen naar de Kathedraal. En aan het bier. De drukte in de stad is wennen. Jemig wat een pelgrims. Maar we zijn blij, blij, als een kind zo blij dat we het hebben volbracht. De beloning: een algehele aflaat! Al onze zonden vergeven!

Kaarten, gidsen, boeken

• Een uitstekende gids voor de wandelaars is A Pilgrim’s Guide to Camino Portugués, A Practical & Mystical Manual for the Modern Day Pilgrim. door John Brierley. Camino Guides, Findhorn Press. Er is een nieuwe (2015) editie. €15. Ook fietsers kunnen er goed mee uit de voeten.
• In het Duits is er ook een vrij nieuw gidsje. Kathrin Hützen, Camino Portugués - Der portugiesische Weg, von Lissabon nach Santiago de Compostela. Ed. 2014, Hützen Verlag ISBN 9783906189055, € 22.

Adressen en sites

• Portugees Verkeersbureau
  Zeestraat 74
  2518 AD Den Haag
  T: +31 70 311 10 02
  E: turismodeportugal.pt
  I: www. visitportugal.com en www.descubraportugal.pt
• De Portugese website van de vrienden van de Caminho Português (ook engelstalig)
• Nederlandstalige, maar niet helemaal up-to-date info op wikivoyage
• De site van het Vlaams compostelagenootschap biedt info over alle Santiagoroutes
• Peter Robins’ Engelstalige info over de kustvariant vanaf Porto.

Eten en drinken langs de Caminho Português

• Erg gezellig is het in Casa Matrena & Casa das Ratas, Rua Doutor Joaquim Jacinto 6, 2300-577, Tomar. Men noodt je aan zijn tafel en biedt je allerlei lokaal gebrouwen borrels aan. (heerlijk!, o, neemt u er dan vooral nóg een!).
• Ga in Coïmbra naar restaurant Fangas (Rua Fernandes Tomás, 45-4, +351 934 093 636). Klein, en leuk om allemaal kleine hapjes te proberen, petiscos. De eigenaren zijn ontzettend lieve mensen, maar dat is in Portugal eigenlijk bijna altijd het geval. Het eten is buitengemeen lekker.

GPS bestanden

GPS routes zijn per dag hier downloadbaar:

Dag 1 http://www.gpsies.com/map.do?fileId=ovohlegvahwiihfn

dag 2 http://www.gpsies.com/map.do?fileId=ikrezwvvsguimxih

dag 3 http://www.gpsies.com/map.do?fileId=hzklkumjiyfxxdds

dag 4 http://www.gpsies.com/map.do?fileId=cyxenveeqqyatbrz

dag 5 http://www.gpsies.com/map.do?fileId=unrlmiplyyigsmsz

dag 6 http://www.gpsies.com/map.do?fileId=qxgddyiqlabznktf

dag 7 http://www.gpsies.com/map.do?fileId=vhfxljqxwyxrmdza

dag 8 http://www.gpsies.com/map.do?fileId=bvtiykvhilxbjtib

dag 9 http://www.gpsies.com/map.do?fileId=ojkkutnhshnjolrg

Boeken over de Camino Português

Er is ontzettend veel geschreven over pelgrimages naar Santiago. Er zijn zelfs twee Nederlandstalige boeken met dezelfde titel: Op hoge hakken naar Santiago, een keer uit Vlaanderen, een keer uit Nederland. De meeste verhalen gaan niet over de Caminho Portoguês. Toch zijn ze leuk om ter voorbereiding te lezen. Een selectie:

• De omweg naar Santiago, door Cees Nooteboom (1992). Klassieker. Dit boek moet elke pelgrim lezen.
• Klimmen naar kruishoogte, door Tosca Niterink (2012). Zeer melig verslag van een pelgrimstocht van Granada naar Santiago de Compostella. Tos en vriendin Anita hebben het niet zo op hun medepelgrims.
• Pelgrim zonder god, een voettocht van Santiago de Compostela naar Amsterdam. Herman Vuijsje. Tegendraads, want in omgekeerde richting.
• Voettocht naar Santiago de Compostela, de spirituele reis van een bijzondere vrouw. Shirley MacLaine. Onderweg naar Santiago kun je zelfs filmsterren tegenkomen. Shirley MacLaine bijvoorbeeld.
• Duizend heuvels - fietstocht naar Santiago de Compostela. Door Ignace Vervaet.
• Hier vind je meer beschrijvingen van boeken over de tocht naar Santiago.