Fietsen naar Assisi

Korte informatie over deze fietstocht naar Assisi

Gebied Noord-Italië, inclusief ­Toscane en Umbrië.
Gemaakte tocht Zeventiendaagse fietstocht van 1000 km. door een groot gebied met veel variatie.
Zwaarte/moeilijkheidsgraad ­Afwisselend licht (Povlakte) en zwaar (Apennijnencols).
Navigatie Bewegwijzerde fietsroutes zijn schaars in Italië, maar met de gewone wegwijzers en een goede wegenkaart is deze route ook goed te rijden. Van de complete route is ook een gps-track ­beschikbaar op oppad.nl.
Beste tijd Van april tot november. In de zomer kan het erg warm zijn. Tijdens schoolvakanties kan het in toeristische gebieden (zoals het Lago Maggiore, ­Cinque Terre, Toscane en Umbrië) erg druk zijn. Bovendien zijn campings en hotels dan voller en duurder.
Ernaartoe Heen met nachttrein ­Amsterdam-Basel en dagtrein Basel-Brig-Domodossola, terug met dagtrein Assisi-Florence-Livorno en autoslaaptrein Livorno-Den Bosch.
Overnachten Campings en ­hotels.

Uitgebreide informatie over de fietsroute naar Assisi

We fietsten circa duizend kilometer in zeventien dagen over grotendeels over stille binnenwegen en enkele fietspaden. Onze tocht begint in Domodossola aan de zuidrand van de Alpen, niet ver van de Simplonpas. Na het Lago Maggiore begint de Povlakte, een vruchtbaar en dichtbevolkt gebied met historische steden als Pavia. Vrij snel na het kruisen van de Po kondigen heuvels de nabijheid van de Apennijnen aan, het gebergte dat de ruggengraat van de 'laars' van Italië vormt. De noordelijke Apennijnen lopen in Ligurië tot aan de kust van de Middellandse Zee. Een bijzonder mooi stukje van deze kust is Cinque Terre, dat bestaat uit vijf dorpjes die met elkaar zijn verbonden door een wandelpad en een grotendeels ondergrondse spoorlijn. Sinds 1997 zijn deze dorpen opgenomen in de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Verder naar het zuidoosten, waar de Apennijnen landinwaarts buigen, ligt Toscane met wereldberoemde steden als Pisa, Florence en Sienna, maar ook veel kleine heuveltopsteden, zoals Volterra, San Gimignano, Pienza en Montepulciano. Toscane heeft een fotogeniek cultuurlandschap, dat wordt gekenmerkt door een mozaïek van wijn- en olijfgaarden, afgewisseld door sterk glooiend akkerland en lange rijen cipressen. Aan de oostkant gaat Toscane naadloos over in Umbrië.

Zwaarte/moeilijkheidsgraad

Het eerste stuk, van Domodossola tot en met de Povlakte, is makkelijk te fietsen. Dan volgt een zwaar stuk door de Apennijnen. Hellingpercentages variëren van 5 tot 10 % op bergpassen, met een paar korte maar heftige uitschieters tot 20% in het voorgebergte. Met lichte bepakking (liefst niet zwaarder dan 20 kilo) en een bergverzet (voor 22-32-42 tanden, grootste kransje achter 32 of 34 tanden; bij een Rohloffnaaf 40 tanden voor en 17 achter of 38 voor en 16 achter) kan iemand met een redelijke conditie hier dagafstanden van 50 tot 80 kilometer halen.

Navigatie

Bewegwijzerde fietsroutes zijn schaars in Italië, maar met de gewone wegwijzers en een goede wegenkaart is deze route ook goed te rijden.Van de complete route is op deze pagina ook een gps-track beschikbaar.

Verhard/onverhard

De route volgt bijna altijd asfaltwegen van wisselende kwaliteit. In Italië wordt al jaren bezuinigd op het onderhoud van regionale wegen, wat te merken is aan de vele gaten, hobbels en scheuren. Ook door sneeuw, modder en aardverschuivingen kunnen wegen korte of langere tijd slecht begaanbaar zijn. In Toscane zijn de wegen wat beter onderhouden dan elders in Italië.

Beste seizoen

Van begin april tot begin november is het vaak goed fietsweer in Italië. Van november tot mei kunnen passen in de Apennijnen door sneeuw versperd zijn. Van half juni tot half september komt de middagtemperatuur regelmatig rond de 30 graden te liggen, wat het beklimmen van heuvels en bergen veel zwaarder maakt dan in de koelere maanden. Het verdorde zomerlandschap met heiige luchten is ook minder fotogeniek.
Tijdens schoolvakanties kan het in toeristische gebieden (zoals het Lago Maggiore, Cinque Terre, Toscane en Umbrië) erg druk zijn. Bovendien zijn campings en hotels dan voller en duurder.
Het is raadzaam om op plekken waar erg veel toeristen komen, zoals Cinque Terre, Pisa, Siena en Assisi, alert te zijn op zakkenrollers. Met name in het hoogseizoen opereren deze vaak in georganiseerde bendes.
Samengevat zijn de optimale periodes voor een fietsvakantie in Italië begin mei tot half juni en half september tot eind oktober.

Vervoer naar het startpunt en weer terug

Heen naar Domodossola

1. Met de nachttrein van Amsterdam, Utrecht of Arnhem naar Basel.
2. Per dagtrein van Basel naar Brig.
3. Per dagtrein van Brig naar Domodossola.

Terug uit Assisi

1. Met een regionale trein van Assisi naar Florence (in Italiaanse sneltreinen kunnen geen fietsen meegenomen worden).
2. Met een regionale trein van Florence naar Livorno.
3. Met de autoslaaptrein van Livorno naar Den Bosch. Deze vertrekt uit Livorno op zaterdagen van begin mei tot begin oktober (zie www.autoslaaptrein.nl).

Voor alle nachttreinen en Zwitserse intercitytreinen moet van tevoren gereserveerd worden (ook voor fietsplekken). Voor het meenemen van een fiets moet extra betaald worden. Een internationaal fietskaartje kost € 12. In Italië kost een fietskaartje € 3,50; dit is 24 uur geldig in regionale treinen en alleen verkrijgbaar op Italiaanse stations. Voor de autoslaaptrein gelden aparte regels en tarieven. Boekingen en reserveringen, ook voor de autoslaaptrein, kunnen bij de Treinreiswinkel geregeld worden (zie www.treinreiswinkel.nl); controleer wel of ook plek voor de fiets in Zwitserse treinen gereserveerd is, want dat wordt wel eens vergeten. En boek liever niet bij NS Internationaal: daar heeft men geen verstand van regels voor fietsvervoer en ziet men reizigers liever met hogelsnelheidstreinen reizen dan met nachttreinen.

Overnachten

Er is een ruime keuze uit hotels, pensions en agroturismo-adressen. Campings zijn er volop langs de kust, maar in het binnenland zijn ze schaarser. In de vakantietijd en op boekingssites zijn overnachtingstarieven vaak hoger dan wanneer je in het laagseizoen tegen de avond ter plekke informeert naar beschikbare kamers.

Overnachtingen van de auteur:

Dag 1
Camping Lago delle Fate, Via Pallanza 22, Mergozzo, +39(0)323 80326, www.lagodellefate.com. Prima camping met prachtig uitzicht over het aangrenzende Lago Mergozzo.

Dag 2
Camping Playa di Valverde, Via del Mezzanino, Località Ponte Ticino, Galliate, +39(0)321 861054, www.playadivalverde.com. Camping met restaurant. Douches waren defect, maar we mochten de veel betere douche van een bungalow gebruiken.

Dag 3
Camping Ticino, Via Mascherpa 16, Pavia, +39(0)382 527094, www.camping-ticino.it. Stadscamping op slechts 4 kilometer van de binnenstad van Pavia.

Dag 4
Rallye Hotel, Via Tortona, 51, Voghera, +39(0)383 644142, www.rallyehotelvoghera.com. Comfortabel hotel, net buiten Voghera. Hier is geen camping in de buurt.

Dag 5
Hotel Corona, Piazza Fiera 19, Varzi, +39(0)383 52043, www.albergocorona.net. Centraal gelegen hotel aan de rand van de oude binnenstad met diverse eetgelegenheden.

Er is ook een camping langs de route, 9 kilometer verder: camping Alta Valle Staffora, Frazione Pian del Lago 44, +39(0)383 551114, www.campingvallestaffora.com

Dag 6
Hotel Americano, Via Roma 14, Rezzoáglio, +39(0)185 870336 (geen website). Familiehotel met bar, midden in het dorp. Hier is geen camping in de buurt.

Dag 7
Locanda Ranch Camillo, Passo Cento Croci 71, Varese Ligure, +39 (0)187 842128 (geen website). Knus restaurantje met kamers boven op de Passo di Cento Croci. Er is geen camping in de buurt.

Dag 8 en 9
Camping Pian di Picche, 1 Localita' Albero D'oro, Levanto, +39(0)187 800597, www.piandipicche.it. Prettige camping met bar en schaduwrijke plekken voor tenten.

Dag 10
Camping River, Località Armezzone, Améglia, +39(0)187 65920, www.campingriver.com. Grote camping aan de rivier.

Dag 11
Camping Torre Pendente, Viale delle Cascine 86, Pisa, +39(0)50 561704, www.campingtorrependente.it. Stadscamping van Pisa, slechts een paar kilometer van de binnenstad.

Dag 12
Camping Le Balze, Via di Mandringa, Volterra, +39(0)588 87880, www.campinglebalze.com. Ruime camping aan de rand van de indrukwekkende afgrond die Volterra langzaam aanvreet.

Dag 13
Camping Colleverde, Strada di Scacciapensieri 47, Siena, +39(0)577 332545, www.sienacamping.com. Stadscamping met uitzicht op Siena.

Dag 14
Hotel Roma, Via Soccini 14, Buonconvento, +39(0)577 806021 (geen website). Prettig hotel in het historische hart van Buonconvento. Hier is geen camping in de buurt.

Dag 15
Tenuta Santo Pietro, Localita Santo Pietro, 29, Pienza, +39(0)578 754151, www.tenutasantopietro.com. Mooie maar dure agriturismo tussen Pienza en Montepulciano.

Eigenlijk hadden we in Pienza willen blijven, bij pension Il Giardino Segreto, Via Condotti 13,Pienza, +39(0)578 748539.Vanwege een bloemenfestival was er in Pienza echter geen kamer meer over. Ook is er geen camping in de buurt van Pienza.

Dag 16
Hotel Ali sul Lago, Lungo Lago Nord, San Feliciano, +39(0)75 8479248, www.hotelalilago.com. Stereotiep toeristenhotel pal aan het Lago Trasimeno.

Iets verder langs de route zijn verschillende campings op de oever van het Lago Trasimeno.

Dag 17
Camping Village, Via San Giovanni in Campiglione 110, Assisi, +39(0)75 813710, www.campingassisi.it. Niet erg sfeervolle camping op fietsafstand van Assisi.

Eten, drinken, inkopen

Buiten de Apennijnen is het platteland goed voorzien van winkels, bars en restaurants waar meestal prima gekookt wordt. In de bergen zijn soms urenlang geen voorzieningen.

Cultuur

Italië is bijzonder rijk aan cultuur. Het Romeinse Rijk, de Rooms-katholieke kerk en de renaissance hebben hier hun oorsprong, en dat is te zien aan de vele monumentale bouwwerken die verspreid over het land te vinden zijn. In feite is er meer bouwkundig erfgoed te vinden dan Italië kan onderhouden, maar ook ruïnes hebben hun charmes.

Zeer bezienswaardige plaatsen op de route zijn Pavia, de dorpen van Cinque Terre, Pisa, Volterra, Sienna, Pienza, Montepulciano en Assisi.

Globale dag-tot-dag routebeschrijving

Dag 1
Domodossola - Mergozzo, 45 km; 195 meter klimmen, 275 meter dalen. Tussen de uitlopers van de Alpen naar het Lago Mergozzo.

Dag 2
Mergozzo - Galliate, 85 km; 400 meter klimmen, 460 meter dalen. Langs het Lago Maggiore en dan via een autovrije route langs de Ticino afdalen naar de Povlakte.

Dag 3
Galliate - Pavia, 60 km; 75 meter klimmen, 135 meter dalen. Dwars door de Povlakte over fietspaden en stille binnenwegen.

Dag 4
Pavia - Voghera, 50 km; 90 meter klimmen, 65 meter dalen. Over de Ticino en over de Po. Dit is de laatste geheel vlakke etappe.

Dag 5
Voghera -Varzi, 50 km; 1290 meter klimmen, 980 meter dalen. Op en neer over de Via de Sale naar de Apennijnen. Een mooie maar pittige etappe.

Dag 6
Varzi - Rezzoáglio, 68 km; 1430 meter klimmen, 1120 meter dalen. Een prachtige tocht verder de Apennijnen in. Eerst 17 kilometer niet al te zwaar klimmen, dan 19 kilometer dalen en tenslotte`29 kilometer vals plat met af en toe wat serieuzer klimmen via het dal van de Aveto.

Dag 7
Rezzoáglio - Passo di Cento Crocci, 55 km; 1570 meter klimmen, 1270 meter dalen. Ook zonder sneeuw is dit een zware, maar ook bloedmooie etappe. Over een afstand van 9 kilometer moet 700 meter worden geklommen naar de Passo del Chiodo. Vervolgens wordt 19 kilometer afgedaald en weer 12 kilometer geklommen naar de Passo di Cento Croci.

Dag 8
Passo di Cento Crocci - Levanto, 75 km; 1035 meter klimmen, 2025 meter dalen. Deze etappe heeft twee lange, spectaculaire afdalingen: eerst van de Passo di Cento Crocci, later vanaf de laatste bergrug naar zee. Tussen deze afdalingen moet nog wel drie keer een flink stuk worden geklommen, waardoor deze dag toch wel pittig is. De laatste 7 kilometer gaan door over een volkomen vlak fietspad door enkele lange tunnels naar het levendige stadje Levanto.

Dag 9
Wandelen langs het kustpad van Cinque Terre tussen Monterosso en Vernazza. Nog verder kan ook. Terug lopen is niet nodig, want er rijden regelmatig treinen tussen deze 'ansichtkaartdorpen' en Levanto.

Dag 10
Per boot van Levanto naar Portovenere. Dit stuk kan ook gefietst worden, maar is wel zwaar: 32 kilometer, circa 1000 meter klimmen en weer eindigen op zeeniveau!
Van Portovenere per boot naar Lerici en dan weer verder op de fiets: Lerici- Ameglia, 20 km; dit stuk is 370 meter klimmen en net zoveel weer dalen. Over beboste heuvels met mooie doorkijkjes naar zee.

Dag 11
Ameglia - Pisa, 70 km; 90 meter klimmen en 90 meter dalen. Een vlakke tocht langs de kust van Toscane, met veel badplaatsen en enkele pijnboomlanen.

Dag 12
Pisa - Volterra 80 km; 950 meter klimmen, 485 meter dalen. Van het vlakke verstedelijkte gebied rond Pisa geleidelijk het heuvelland van Toscane in, eindigend in de lange klim naar de heuveltop met de vestingstad Volterra.

Dag 13
Volterra - Siena 75 km; 1310 meter klimmen, 1435 meter dalen. Stevig op en neer fietsen door beboste heuvels.

Dag 14
Siena - Buonconvento 40 km; 510 meter klimmen en 704 meter dalen. Na goed rondgekeken te hebben in Sienna, verder fietsen door de Toscaanse heuvels.

Dag 15
Buonconvento - Pienza 50 km; 920 meter klimmen, 590 meter dalen. Door de Crete Senesi met het karakteristieke Toscaanse cultuurlandschap en verder naar het sfeervolle vestingstadje Pienza.

Dag 16
Pienza - San Feliciano 65 km; 620 meter klimmen,835 meter dalen. Via de vestingstad Montepulciano naar het meer van Trasimeno in Umbrië.

Dag 17
San Feliciano - Assisi 75 km; 650 meter klimmen, 690 meter dalen. De laatste loodjes naar Assisi door de heuvels van Umbrië.

Kaarten en gidsen

Papieren kaarten

• Touring Editore (1:200.000). Vrijwel alle verharde wegen, hellingen en hoogtecijfers worden op deze kaarten vermeld. Fietsroutes ontbreken. Voor de route van Domodossola naar Assisi zijn de volgende kaartnummers uit deze serie nodig:
  (1) Piemonte e Valle d'Aosta,
  (6) Emilia Romagna,
  (7) Toscana,
  (8) Umbria e Marche.
• Michelin (1:200.000). Een alternatief voor de kaart hierboven, al bestaat er bij de Fietsvakantiewinkel iets meer twijfel over de betrouwbaarheid ervan. Voor de route van Domodossola naar Assisi zijn de volgende kaartnummers uit deze serie nodig:
  (351) Piemonte, Valle d'Aosta
  (357) Emilia-Romagna
  (358) Toscana
  (359) Umbria, Marche

Digitale kaarten

• De OpenFietsMap is de allerbeste routable kaart voor gps gebruikers. Met fietsroutes, hoogtelijnen en campings. Gratis te downloaden van www.openfietsmap.nl. Ook verkrijgbaar op een micro-SD-kaartje als zelf installeren te ingewikkeld lijkt (www.recreatief-fietsen.nl/website/topo-sd-kaarten/gps-topo-fietskaarten).
• De Open Cycle Map is heel geschikt om online een route uit te stippelen (zie www.opencyclemap.org). Er zijn ook online fietsroute planners (zoals http://bikeroutetoaster.com en http://bikehike.co.uk) waarmee thuis op de computer routes uitgestippeld kunnen worden die als gps-tracks gedownload kunnen worden.

Fietsgidsen

• The Rough Guide to Italy. Niet speciaal geschreven voor fietsers, maar wel een goede reisgids met wat meer diepgang en achtergrondinformatie dan vergelijkbare gidsen.
• The Rough Guide to Tuscany & Umbria. Een soortgelijke gids als hierboven, maar dan helemaal toegespitst op Toscane en Umbrië.

De beide Rough Guides zijn ook als ebook verkrijgbaar.
Van de complete route Domodossola-Assisi is geen fietsgids verkrijgbaar. Wie toch liever een beschreven fietsroute naar Assisi wil volgen, kan veel hebben aan de volgende fietsgidsen:

• Reitsma's Route naar Rome, deel 2 (Bregenz - Florence), Hans Reitsma (zie www.reitsmaroutes.nl)
• Reitsma's Route naar Rome, deel 3 (Florence - Rome, inclusief een route via Assisi), Hans Reitsma (zie www.reitsmaroutes.nl)
• Onbegrensd fietsen van Amsterdam naar Rome, deel 2 (Basel - Florence), Paul Benjaminse (zie www.cyclingeurope.nl)
• Onbegrensd fietsen van Amsterdam naar Rome, deel 3 (Florence - Rome, inclusief een route via Assisi), Paul Benjaminse (zie www.cyclingeurope.nl)
• Fietsen in Toscane en Umbrië, Luc Oteman (zie www.opdefiets.net)

Adressen en sites

Algemene toeristische informatie

• www.italia.it (officiële toeristische site)
• www.dolcevia.com/nl (online gids over Italië)
• www.agriturismo.it (sfeervolle overnachtingsplekken op het platteland)
• www.archiescampings.eu (site met een enorme hoeveelheid gps-coördinaten van campings, die als points of interest in een gps-ontvanger bewaard kunnen worden.

Weersverwachting:

• www.meteoam.it (Italiaanse zusterorganisatie van het KNMI)